Anticonceptie: het spiraaltje

Het spiraaltje is een betrouwbaar voorbehoedsmiddel. Het is een soort ankertje die in de baarmoeder geplaatst word. Er zijn verschillende soorten spiraaltjes. Over de twee meest gebruikte spiraaltjes, het koperspiraaltje en het hormoonspiraaltje, kunt u hieronder meer informatie vinden.

Het spiraaltje

Het spiraaltje (ook wel intra-uterine device genoemd) is een klein voorwerp van kunststof of metaal, wat de vorm heeft van een anker (T-vormig). Het voorwerp bevat ook twee draadjes, deze zitten aan de onderkant. De draadjes zijn nodig om het spiraaltje weer uit de baarmoeder te kunnen verwijderen. Een spiraaltje kunt u niet zelf inbrengen. Dit word gedaan door de huisarts of gynaecoloog. Als u een spiraaltje heeft, is het erg belangrijk dat u zich regelmatig laat controleren. Dit is nodig omdat de kans bestaat dat het spiraaltje niet goed op zijn plek blijft zitten. Na het inbrengen van het spiraaltje, moet u na 6 weken weer terug komen voor controle. Het is ook mogelijk om zelf te controleren of het spiraaltje nog wel goed op zijn plaats zit. Dit is het beste mogelijk vlak na de menstruatie. Als u uw vinger diep in uw vagina steekt, voelt u, als het goed is, de draadjes van het spiraaltje. Voelt u, bij uw baarmoedermond, een hard stukje, dan is dat de onderkant van het spiraaltje. Dit is een teken dat het spiraaltje niet meer juist op zijn plaatst zit. Vrij voorlopig met condoom en maak een afspraak met de huisarts of gynaecoloog.

Het koperspiraaltje

Het belangrijkste van het koperspiraaltje is het koper. Het koper zorgt ervoor dat de zaadcellen veranderen, waardoor deze niet meer in staat is een rijpe eicel te bevruchten. Ook zorgt het koper voor een verandering in het baarmoederslijmvlies, waardoor een eventueel bevruchtte eicel zich niet zou kunnen nestelen. Bevruchting komt zelden voor.
Bij het gebruik van een koperspiraaltje zul je gewoon menstrueren. Wel neemt vaak het bloedverlies iets toe, zijn de menstruaties langer, en pijnlijker. Het koperspiraaltje is meteen werkzaam. Word een spiraaltje binnen 5 dagen na mogelijke bevruchting ingebracht, dan werkt hij als een soort morning-after spiraal. Het koper zorgt er namelijk voor dat de embryo zich niet in de baarmoeder kan nestelen.

Het hormoonspiraaltje

Het hormoonspiraaltje is gemaakt van kunststof. Bij dit spiraaltje is het koper vervangen door een hormoonafgevend systeem. Bij dit spiraaltje is het progesteron het belangrijkste. Door dit hormoon word het slijmvlies in de baarmoeder niet aangemaakt. Hierdoor kan een eventueel bevruchtte eicel zich niet nestelen. Ook kunnen hierdoor de zaadcellen moeilijker de baarmoeder in, omdat de baarmoedermond dikker word. Het progesteron dat afgegeven wordt, werkt met name op het baarmoederslijmvlies en slechts een klein gedeelte komt in het lichaam. Soms treedt daarom wel een eisprong op, maar de kans op een zwangerschap is zeer klein. Wel kunt u, vooral in de eerste maanden, last krijgen van buikpijn. Ook kan het spiraaltje zorgen voor onregelmatig bloedverlies.

Wanneer laten inbrengen?

Het spiraaltje kan door de huisarts of gynaecoloog worden ingebracht. Dit kunt u niet zelf doen. Het beste moment is om het spiraaltje te laten inbrengen tijdens de menstruatie, zo rond de tweede of derde dag. Doordat tijdens de menstruatie de baarmoedermond een klein beetje open staat, zal het makkelijker zijn het spiraaltje te plaatsen. Het word aanbevolen om een uur voor het inbrengen een pijnstiller in te nemen.

De voor en nadelen van een spiraaltje

Een groot voordeel van een spiraaltje is dat hij 5 jaar lang kan blijven zitten. Je hoeft er, zoals bij de pil, niet elke dag aan te denken. Alleen soms even controleren of hij nog wel goed op zijn plek zit. De spiraaltjes zijn net zo vertrouwbaar als andere anticonceptiemiddelen. Een belangrijk nadeel van een koperspiraal is de kans op een iets langere menstruatie waarbij wat meer bloedverlies kan optreden. Ook kan de menstruatie pijnlijker zijn. Bij het hormoonspiraal kunt u onregelmatig bloedverlies (die voornamelijk tijdens de eerste maanden van het gebruik optreedt) als een nadeel ervaren (zie Middelen met alleen progestageen). Bij en na het inbrengen van een spiraal is er een kleine kans op een ontsteking van de baarmoeder en/of de eileiders. Dit kan gevolgen hebben voor uw vruchtbaarheid.