Oorzaken en symptomen sick building syndrome

Het sick building syndrome is een combinatie van aandoeningen (syndroom) die gerelateerd zijn aan iemands werkplek of woning. Deze aandoening kwam voor het eerst in de publieke belangstelling te staan in 1984 toen de Wereldgezondheidsorganisatie, de WHO, een rapport publiceerde en daarin de ziekte erkende als een werkelijk bestaande aandoening met een duidelijke oorzaak. Met dit rapport werd erkenning gegeven aan de vele mensen die aan dit syndroom leden.

Historie

De WHO erkende niet alleen het bestaan van het sick building syndrome in haar rapport, ook beschreef ze in het rapport dat de belangrijkste oorzaak de slechte lucht was, waar mensen mee in aanraking kwamen in hun huizen en kantoren. In ongeveer 30% van de nieuwbouwhuizen en recent gerenoveerde panden lopen gebruikers een verhoogd risico op het krijgen van deze aandoening.
De vraag in de jaren tachtig was hoe het kon dat het sick building syndrome plotseling overal de kop op stak. Terugkijkend blijkt dat het probleem van de ziekmakende gebouwen is ontstaan na de oliecrisis van 1973. Tijdens deze crisis stegen de prijzen van olie dramatisch en energie werd ineens een duur product. Wie herinnert zich niet de beelden van autovrije zondagen in Nederland waarbij mensen ontspannen fietsten over de snelweg? Als reactie op de verschrikkelijk dure olie, probeerde men gebouwen zo energiezuinig als mogelijk te bouwen. Men probeerde immers de stookkosten die door de oliecrisis explodeerden in toom te houden. Het gevolg hiervan was dat nieuw gebouwde scholen, kantoren en huizen zo luchtdicht mogelijk werden geconstrueerd. Men ging ervan uit dat dit soort gebouwen minder verwarmingskosten zou hebben, met als gevolg dat ze dus ook energiezuinig zouden worden. Dat laatste klopte ook zeker. Helaas bracht deze manier van bouwen een zeer ongunstig bijeffect met zich mee. Niet alleen werd koude lucht buiten gehouden, ook werden bacteriën, schimmels en andere vervuilende stoffen binnen gehouden. Deze opgesloten vervuilers kregen de mogelijkheid om in de afgesloten ruimtes zich op te hopen en zich te vermenigvuldigen tot gevaarlijke concentraties. Juist deze micro-organismen en hun afvalproducten zorgden ervoor dat mensen die ermee in contact kwamen ziek werden. De betere isolatie was dus de belangrijkste reden waarom het sick building syndrome de kop op stak. Waar in het begin van de twintigste eeuw nog een standaard gold van 1 kubieke meter frisse lucht per minuut per persoon, was dat in de jaren 70 gereduceerd tot 0,3 kubieke meter. De mensen die werkten in deze gerenoveerde of nieuw gebouwde gebouwen begonnen te klagen over een wijde variatie aan symptomen. Opmerkelijk was dat de klachten van veel mensen verminderden zodra ze enige tijd het gebouw verlaten hadden. Dit was echter niet voor iedereen het geval. Sommige patiënten bleven last houden van de symptomen, zelfs lange tijd nadat ze zich niet meer in het "zieke" gebouw begeven hadden.

In 1984 kwam de WHO tenslotte met een rapport over de ziekte met daarin ook aanbevelingen hoe het sick building syndrome kon worden voorkomen. Een van de daarin aangegeven adviezen was dat de ventilatie weer op een niveau moest komen van 1 kubieke meter per minuut.

Symptomen sick building syndrome en de gevolgen voor het functioneren

De symptomen de kenmerkend zijn voor het sick building syndromen zijn onder andere, hoofdpijn. spierpijn, uitputting, hoesten, duizeligheid, zenuwachtigheid, droge jeukende huid, uitslag, rode ogen, neusirritatie, moeite met ademhalen en concentratieproblemen. Dit rijtje kan zelfs nog worden aangevuld met andere symptomen. Het syndroom kan zich dus op veel verschillende manieren uiten.

Bij onderzoek door de GGD’s naar het binnenmilieu van basisscholen bleek dat bedompte lucht in de klaslokalen de leerprestaties van leerlingen significant vermindert. Ook bleek uit onderzoek van TNO dat een slecht binnenklimaat, een bedrijf een productiviteitsverlies oplevert van 3.600 euro per werknemer per jaar.

Oorzaken sick building syndrome

Zoals hierboven al geschreven staat, is de ophoping van bacteriën en schimmels in ruimtes met een slechte ventilatie een van de belangrijkste oorzaken. Echter ook andere stoffen kunnen een belangrijke bijdrage aan de problemen leveren wanneer ze zich ophopen. Asbest, loodstof, radon gas, koolmonoxide, meeldauw, pollen, stofmijt, formaldehyde, stikstof, sigarettenrook en andere stoffen maken mensen ziek. Ook gewone huishoudelijke schoonmaakmiddelen en zelfs meubelbekleding laten gassen ontsnappen in de lucht die ook zeer schadelijk kunnen zijn. Zelfs de woning zelf levert een forse bijdrage aan de vervuiling binnenshuis. Spullen zoals vloerkleden, verf, vernis en bouwlijm “ademen” stoffen de lucht in die het binnenmilieu verzieken. Erger nog, omdat de huizen zo goed geïsoleerd zijn tegenwoordig, kunnen ze zich niet eens een weg naar buiten banen en blijven ze dus binnen hangen en vermengen ze zich met de reeds in huis aanwezige vervuiling.

Hoe is sick building syndrome te voorkomen?

Wanneer het gebouw waarin u verblijft is gebouwd in de periode van half jaren 70 tot half jaren 80 dan is het raadzaam om uit te zoeken hoe de ventilatie en airconditioning is geregeld. Helaas is het zo dat veel gebouwen uit die tijd nu nog gewoon zonder de nodige aanpassingen in gebruik zijn. Mocht uw gebouw in een andere periode gebouwd zijn, rekent u zich dan niet meteen rijk; ieder gebouw, uit welke periode dan ook, heeft het inherente risico om het sick building syndrome te veroorzaken.

Welke maatregelen kunt u nemen?

• Zorg dat er voldoende isolatie is in het gebouw of in de kamer waar u het meeste verblijft. Zet ventilatieroosters zo vaak en zo lang mogelijk open. Hetzelfde geldt voor ramen. De kamer even luchten door de ramen wijd open te zetten is nuttiger dan u denkt.
• Zorg ervoor dat de luchtvochtigheid in orde is. Voor scholen en kantoren zijn tegenwoordig richtlijnen opgesteld voor een beter binnenklimaat. De ideale luchtvochtigheidsgraad (tussen 40 en 65 procent) kan met luchtbevochtigers of met ventilatie geregeld worden.
• Kamerplanten zijn zeer goed voor het binnenmilieu. Ze gebruiken kooldioxide, ze produceren zuurstof en de bladeren vangen een deel van de in de lucht zwevende stoffen weg. Bovendien is wetenschappelijk aangetoond dat personen die verblijven in ruimtes met veel planten zich alleen al door het zicht op de planten beter en gelukkiger voelen.
• Zorg ervoor dat pesticiden, schoonmaakmiddelen, lijm en verfproducten niet op de kamers worden bewaard. Ontsnappende gassen, oplosmiddelen en afbraakproducten kunnen zich in de lucht verspreiden. Maak gebruik van de berging.
• Radongas staat sinds kort bekend als de op een na belangrijkste veroorzaker van longkanker (na roken). Dit radioactieve gas, dat uit bouwstenen en uit de grond vrijkomt, hoopt zich op in met name de kruipruimtes. Voordat u de kruipruimte ingaat zou u deze ruimte eigenlijk enige tijd moeten laten luchten.
• Koolmonoxide is de oorzaak van vele drama's. Het gas dat vrijkomt bij slechtwerkende verwarmingsapparaten is geurloos en kan een dodelijke verstikking geven. Zorg ervoor dat met name de afvoer van gaskachels optimaal is. Laat dit jaarlijks controleren door een monteur. Ook kleine lekkages van koolmonoxide welke niet dodelijk zijn, kunnen op langere termijn tot verschillende medische klachten leiden. Een oplossing zou de installatie van en koolmonoxidedetector kunnen zijn. Deze geeft net als bijvoorbeeld een brandalarm een luid signaal af wanneer er gevaarlijke stoffen gedetecteerd worden.

Conclusie

De laatste drie adviezen luiden; ventileer, ventileer en ventileer. Laat uzelf niet opsluiten in een vieze ruimte en geef gevaarlijke stoffen en micro-organismen de kans om te ontsnappen. Houd de ruimtes goed schoon, maar overdrijf niet. De chemische stoffen uit schoonmaakmiddelen zouden anders erger kunnen zijn dan de kwaal!