Wintertenen of winterhanden, wat doe je eraan

Eén op de 10 mensen heeft er last van, vrouwen iets meer dan mannen en jongen mensen eerder dan oudere, wintertenen of winterhanden. De medische term is perniones en hoewel het vaak de handen of voeten treft kunnen ook oren of het puntje van je neus pijnlijk worden. Maar het zijn vooral de voeten of handen die pijnlijk rood/paars gezwollen zijn. Wintertenen en handen zijn een familiekwaaltje en een afdoende behandeling is er helaas niet.

Wat zijn wintertenen en winterhanden

Winterhanden en voeten komen veel voor. Vooral jonge mensen hebben er last van en de klachten kunnen in de loop van de jaren verminderen of zelfs verdwijnen. De huid van de aangedane lichaamsdelen is rood/paars en opgezwollen. De huid is pijnlijk, tintelt en de plekken jeuken. De aandoening wordt veroorzaakt door een slecht reactie van de bloedvaten op de kou. De pijn wordt erger wanneer je van buiten naar binnen loopt. De plekken zitten vooral op de vingers en tenen maar kunnen ook op andere plekken verschijnen. Voeten, oren, neuzen, hielen en armen kunnen pijnlijk zwellingen krijgen.

Hoe ontstaan wintertenen en winterhanden

Wanneer je lichaam wordt blootgesteld aan de kou dan vernauwen de bloedvaten in de huid zich. De bloedvaten iets dieper in het lichaam, worden juist wijder. Het lichaam met zijn belangrijke organen blijft zo op een aanvaardbare temperatuur. Bij perniones werkt dit proces niet goed.

De grote vaten vernauwen zich en de kleine gaan wijd open staan. Daardoor krijgt de huid een rode kleur en gaat hij tintelen. De huid gaat een beetje branderig aanvoelen en de rood/paarse plekken gaan na een tijdje jeuken.

Waarom de bloedvaten zo reageren is niet bekend, meestal is het een familiaire aanleg. In enkele gevallen wordt een slecht eetpatroon of het gebruik van bètablokkers als oorzaak genoemd. Te strakke schoenen, sokken of handschoenen kunnen de klachten verergeren. Mensen die al last hebben van aderverkalking lopen een hoger risico evenals mensen met een te laag of juist te hoog gewicht.

Een onschuldige maar pijnlijke kwaal

Bron: Sapp, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Hoewel wintertenen en handen pijnlijk zijn is het geen ernstige kwaal. Meestal is een bezoek aan een arts niet nodig. Het is wel een terugkerende kwaal, vaak komen de klachten een volgende winter terug en kunnen steeds een maand aanhouden. Naar de huisarts gaan is wel noodzakelijk wanneer de plekken zich blijven uitbreiden en de pijn erger wordt.

Hoe voorkom je winterhanden en wintervoeten

Zorg in de wintermaanden voor ruime sokken, goed isolerende schoenen en handschoenen.
Ga in de kou niet stilstaan, blijf bewegen.
Vooral vochtige kou is funest, hierdoor komt de aandoening in Scandinavië amper voor.
Blijf binnen wanneer dat kan en probeer in ieder geval om in de kou niet nat te worden.
Grote temperatuurswisselingen verergeren de klachten.

Hoe behandel je wintertenen en winterhanden

Er is tot nu toe geen enkele behandeling waarvan de werkzaamheid is bewezen. Maar:

Meestal worden wisselbaden aangeraden. Hiermee beginnen vóór de winter, dus voordat de klachten zijn ontstaan. Voeten eerst twee tot drie minuten in een voetbad met warm water en daarna een half minuutje in koud water. Dit enkele keren herhalen.
Wrijven helpt(tegen de jeuk), masseren ook, maar kijk uit dat de huid niet wordt beschadigd. Kleine wondjes kunnen gaan ontsteken omdat de doorbloeding van de huid slecht is.
Soms wordt de pijn verlicht door een warmtecrème zoals wel gebruikt wordt bij spierpijn na het sporten. (Midalgan, kamferspiritus e.d.)
Voor de kleine wondjes kan levertraanzalf gebruikt worden maar beter alleen ’s avonds want het heeft geen prettige geur.
In enkele gevallen kan een huisarts of dermatoloog vaatverwijders geven maar deze hebben wel bijwerkingen.

Het gaat over!

Wanneer de problemen op jonge leeftijd beginnen raak je de aandoening in de loop van de tijd weer kwijt. Daarnaast zijn de klachten de eerste jaren erg, maar verminderen ze daarna wel. Wanneer de klachten op oudere leeftijd beginnen is de prognose iets minder rooskleurig. De plaatsen die pijnlijk zijn goed beschermen, oppassen voor vochtige kou, gezond eten en bewegen lijkt de beste behandeling. Gelukkig wordt het ook altijd weer zomer!