Boezemfibrilleren: symptomen, oorzaken en behandeling

Wat is boezemfibrilleren, waardoor wordt boezemfibrilleren veroorzaakt en wat zijn de symptomen? Een gezond hart slaat overdag 60 tot 70 keer per minuut en bij inspanning kan dit oplopen naar 160 tot 180 slagen per minuut. Als je slaapt kan de hartslag dalen tot 30 of 40 slagen per minuut. Een normaal hartritme is regelmatig en heeft een bepaalde snelheid. Boezemfibrilleren is een hartritmestoornis waarbij de boezems van het hart heel snel en ongecontroleerd samentrekken als gevolg waarvan de hartslag onregelmatig wordt en versnelt (en soms langzamer wordt). Er bestaan verschillende soorten hartritmestoornissen. Boezemfibrilleren is één van de meest voorkomende. Boezemfibrilleren symptomen zijn: hartkloppingen, duizeligheid, een naar gevoel op de borst, kortademigheid en algehele zwakte. Maar er zijn ook mensen die al jaren boezemfibrilleren hebben zonder dat ze er iets van merken. Er zijn verschillende effectieve behandeling mogelijk om boezemfibrilleren tegen te gaan.

• Wat is boezemfibrilleren?
• Hartritmestoornis
• Het voelt alsof je hart uit de maat slaat
• Wat gebeurt er in je hart?
• Het risico van boezemfibrilleren
• Oorzaken van boezemfibrilleren
• Hoge bloeddruk of onderliggend hartlijden
• Schildklierproblemen
• Geen bekende oorzaak
• Ouderdom
• Leefstijlfactoren
• Symptomen van boezemfibrilleren
• Verschijnselen
• Verschillende vormen van boezemfibrilleren
• Risico's van boezemfibrilleren
• Verwijding van de boezems en littekenvorming
• Beroerte
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Het elektrocardiogram (ECG)
• Holtermonitor
• Echocardiogram
• Bloedonderzoek
• Behandeling van boezemfibrilleren
• Medicatie
• Operatieve ingreep
• Prognose
• Leven met boezemfibrilleren
• De kans op complicaties verminderen
• Kwaliteit van leven behouden
• De langetermijnvooruitzichten
• Preventie

Wat is boezemfibrilleren?

Hartritmestoornis

Boezemfibrilleren, ook wel bekend als atriumfibrilleren, is als een orkest dat plotseling zijn ritme verliest. In plaats van de gebruikelijke vloeiende en harmonieuze hartslag, begint je hart te haperen en te fladderen, alsof de dirigent van het orkest de maat kwijt is. Dit onregelmatige ritme ontstaat wanneer de bovenste kamers van het hart, de boezems, chaotisch en ongecoördineerd samentrekken, waardoor het hart niet meer efficiënt bloed door het lichaam pompt.

Het voelt alsof je hart uit de maat slaat

Voor iemand die boezemfibrilleren ervaart, kan het voelen alsof je hart een eigen, grillig ritme heeft aangenomen. Soms klopt het snel en onregelmatig, alsof het een race probeert te winnen die nergens heen leidt. Andere keren voelt het alsof je hart overslaat of extra slagen maakt, wat een onaangenaam en soms angstaanjagend gevoel kan geven.

Wat gebeurt er in je hart?

In een gezond hart slaan de boezems en kamers van het hart in een gecoördineerde volgorde, gestuurd door elektrische signalen die in een vast patroon door het hart bewegen. Bij boezemfibrilleren raakt dit patroon in de war. De elektrische signalen schieten kriskras door de boezems, waardoor ze trillen in plaats van krachtig samentrekken. Dit maakt het voor het hart moeilijker om bloed efficiënt door te pompen, wat kan leiden tot vermoeidheid, duizeligheid en kortademigheid.

Het risico van boezemfibrilleren

Als deze onregelmatige hartslag langere tijd aanhoudt, kan het bloed zich in de boezems ophopen en stagneren, wat de kans op bloedstolsels vergroot. Deze stolsels kunnen vervolgens via de bloedbaan naar de hersenen reizen en een beroerte veroorzaken. Het is alsof er een file in je bloedsomloop ontstaat die onverwacht kan leiden tot een gevaarlijke situatie.

Oorzaken van boezemfibrilleren

Hoge bloeddruk of onderliggend hartlijden

Boezemfibrilleren kan allerlei uiteenlopende oorzaken hebben. Boezemfibrilleren wordt vaak veroorzaakt door hoge bloeddruk (hypertensie). Er kan ook sprake zijn van onderliggend hartlijden, zoals hartklepafwijkingen, kransslagaderlijden met een doorgemaakt hartinfarct of hartspierziekten.

Schildklierproblemen

De oorzaak hoeft niet alleen in hartafwijkingen gezocht te worden. Een andere bekende oorzaak is een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie).

Geen bekende oorzaak

In ongeveer 20% van de gevallen is er echter geen duidelijke oorzaak aanwijsbaar.

Ouderdom

Vaak is het ook een kwestie van ouderdom; vooral na het zestigste levensjaar neemt de kans op boezemfibrilleren toe. Verder blijkt dat zeer fanatieke sporters zoals marathonlopers vanwege de grote belasting van hun hart een grotere kans op boezemfibrilleren hebben.

Leefstijlfactoren

Het nuttigen van (overmatig) alcohol en koffie kunnen een aanval van boezemfibrilleren veroorzaken of klachten verergeren. Serieus overgewicht en roken vergroten het risico op boezemfibrilleren ook.

Symptomen van boezemfibrilleren

Verschijnselen

Niet iedereen met boezemfibrilleren ervaart symptomen en niet iedereen ervaart dezelfde symptomen. Mogen symptomen boezemfibrilleren zijn:

• hartkloppingen;
• ongelijkmatige hartslag;
• vermoeidheid en algehele malaise;
• kortademigheid;
• duizeligheid, een licht gevoel in het hoofd; en
• een vervelend gevoel op de borst of pijn op de borst.

Verschillende vormen van boezemfibrilleren

Boezemfibrilleren kan optreden in aanvallen van wisselende duur. Het komt op en na enkele uren of dagen verdwijnt het weer spontaan. Dit wordt paroxysmaal boezemfibrilleren genoemd. De hartritmestoornis kan ook aanhouden en alleen worden opgeheven door defibrillatie (het toedienen van een stroomstoot) of medicijnen. Dit heet persisterend boezemfibrilleren. Als de hartritmestoornissen niet door het toedienen van een stroomstoot kan worden beëindigd, wordt van permanent of chronisch boezemfibrilleren gesproken.

Risico's van boezemfibrilleren

Verwijding van de boezems en littekenvorming

Langdurig en aanhoudend boezemfibrilleren kan leiden tot verwijding van de boezems en kan er littekenvorming ontstaan in de boezemwanden. Dit heeft tot gevolg dat het moeilijker wordt om een normaal ritme vanuit de sinusknoop te krijgen en te behouden. Het hartritme komt tot stand in een groepje gespecialiseerde cellen (pacemakercellen), die zich aan de bovenkant van de rechter boezem van het hart bevinden. Dit groepje cellen wordt de sinusknoop genoemd.

Ook kan de sinusknoopfunctie achteruit gaan, waardoor een te langzaam rite ontstaat (sinusbradycardie) en zelfs sinusstilstanden kunnen optreden (sick sinus syndroom).

Beroerte

Mensen met boezemfibrilleren hebben een veel grotere kans op een beroerte. Dit komt doordat de boezems niet adequaat en ordelijk samentrekken, waardoor het bloed er niet zo snel doorheen stroomt wat de kans op bloedstolsels vergroot. Stolsels kunnen wegschieten en terechtkomen in de hersens, maar ook in andere organen zoals hart, nieren en darmen.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Alles begint met een bezoek aan de arts, die je symptomen en medische geschiedenis nauwkeurig onderzoekt. Denk aan het opsporen van aanwijzingen: je vertelt over dat bonzende gevoel in je borst, de momenten van duizeligheid, of die vreemde vermoeidheid die je maar niet kunt verklaren. De arts luistert naar je hart, op zoek naar tekenen dat het ritme niet helemaal klopt, alsof hij probeert te horen of de muziek uit de maat is.

Het elektrocardiogram (ECG)

De volgende stap is het maken van een elektrocardiogram, of ECG, dat als een soort foto werkt van het elektrische ritme van je hart. Kleine elektroden worden op je borst geplaatst, en deze registreren de elektrische signalen die je hart sturen. Het ECG laat zien of je hart inderdaad een onregelmatige beat heeft, alsof je een momentopname maakt van een danser die uit de maat danst. Dit is vaak de doorslaggevende stap in de diagnose van boezemfibrilleren.

Holtermonitor

Soms blijft het verhaal onvolledig na één enkel ECG. Daarom kan de arts een Holtermonitor voorschrijven—een draagbare versie van het ECG die je hartslag gedurende 24 tot 48 uur registreert. Dit is alsof je de dans van je hart een hele dag lang volgt om te zien wanneer en hoe vaak het uit de maat raakt. De Holtermonitor geeft een completer beeld, vooral als de symptomen komen en gaan.

Echocardiogram

Daarnaast kan een echocardiogram worden uitgevoerd om een gedetailleerde kijk op de structuur en functie van je hart te krijgen. Deze test gebruikt geluidsgolven om een bewegend beeld van je hart te maken, vergelijkbaar met een echo tijdens een zwangerschap. Het echocardiogram onthult of er veranderingen in de hartspier of de kleppen zijn die kunnen bijdragen aan de onregelmatigheden, alsof je een röntgenfoto maakt van een machine om te zien welke onderdelen niet goed werken.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoeken kunnen ook worden uitgevoerd om te kijken naar onderliggende oorzaken, zoals schildklierproblemen of een elektrolytenstoornis. Het is alsof je extra speurwerk doet om te ontdekken of er iets anders in je lichaam speelt dat het hart uit zijn ritme heeft gehaald.

Behandeling van boezemfibrilleren

Medicatie

In principe is boezemfibrilleren een ongevaarlijke aandoening wanneer de juiste behandeling wordt ingezet. Behandeling is gewenst om de levenskwaliteit te verbeteren en complicaties te voorkomen. De eerste behandeling bestaat uit het voorschrijven van medicijnen die gericht zijn tegen de ritmestoornis. Ook krijg je medicijnen toegediend ter voorkoming van stolselvorming.

Operatieve ingreep

Als medicijnen onvoldoende effect sorteren, zal gekeken worden naar andere behandelmogelijkheden. Deze kan bestaan uit een katheterablatie of een (hart)operatie. Bij een katheterablatie wordt met behulp van een katheter hartweefsel dat veel ritmeproblemen veroorzaakt plaatselijk beschadigd, waarmee de oorzaak van een abnormaal hartritme kan worden weggenomen. Wanneer medicijnen en ablatie geen of onvoldoende soelaas hebben geboden, kan worden gekozen voor een Maze(=doolhof)-operatie. Bij deze ingreep worden in beide boezems van het hart op kritische plaatsen weefsel verhit zodat er littekens ontstaan, welke blokkades vormen waardoor de ritmestoornissen niet meer kunnen optreden. De aangebrachte littekentjes zijn klein genoeg om de functie van het hart niet te verstoren, maar houden wel de voortgeleiding van de elektrische impulsen tegen die verantwoordelijk zijn voor het boezemfibrilleren. Eventueel kan de Maze-operatie worden gecombineerd met een andere ingreep, zoals een klepoperatie.

Prognose

Wanneer je de diagnose boezemfibrilleren krijgt, voelt het alsof je hart een onvoorspelbare danspartner is geworden, eentje die af en toe uit de pas raakt en je dwingt om je eigen ritme te heroverwegen. Maar net zoals in elke dans, kun je leren omgaan met de onverwachte wendingen en je balans hervinden. De prognose van boezemfibrilleren hangt sterk af van hoe je deze nieuwe dans in je leven omarmt en de juiste stappen neemt om je hart weer in harmonie te laten kloppen.

Leven met boezemfibrilleren

Boezemfibrilleren hoeft geen constante schaduw over je leven te werpen. Met de juiste behandeling, zoals medicatie om je hartritme te stabiliseren of bloedverdunners om het risico op bloedstolsels te verminderen, kun je je hart weer in een stabiele cadans brengen. Het is alsof je een metronoom gebruikt om de maat weer consistent te houden, zodat je zonder angst kunt blijven bewegen op het ritme van je leven.

De kans op complicaties verminderen

Door goed naar je lichaam te luisteren en regelmatig medische controles te volgen, kun je het risico op complicaties zoals beroertes of hartfalen aanzienlijk verkleinen. Dit is vergelijkbaar met het onderhouden van een instrument: met de juiste zorg en aandacht kun je ervoor zorgen dat je hart blijft spelen zoals het hoort, zonder onverwachte valse noten.

Kwaliteit van leven behouden

Met een goede aanpak kun je een volwaardig leven leiden, zonder dat boezemfibrilleren je dagelijkse activiteiten of toekomstplannen in de weg staat. Het gaat erom je levensstijl zo aan te passen dat je hart de steun krijgt die het nodig heeft, net zoals een danser die leert om met een nieuwe partner te dansen, waarbij ze samen een nieuwe, vloeiende routine creëren.

De langetermijnvooruitzichten

Veel mensen met boezemfibrilleren kunnen, met de juiste behandeling en aanpassingen, een lang en gezond leven leiden. Het is alsof je een nieuwe dansstijl onder de knie krijgt—eerst wat onwennig, maar na verloop van tijd, met oefening en geduld, wordt het een natuurlijk onderdeel van wie je bent.

Preventie

Door goed voor jezelf te zorgen en bepaalde gewoontes aan te nemen, kun je helpen voorkomen dat je hart uit de maat gaat slaan. Dit zijn de belangrijkste stappen die je kunt nemen om je hart in harmonie te houden:

• Gezonde voeding: Eet een gevarieerd en gebalanceerd dieet vol verse groenten, fruit, volkoren producten, en magere eiwitten. Denk aan je lichaam als een orkest, waarbij elk voedingsmiddel bijdraagt aan een perfecte symfonie. Vermijd overmatig zout, suiker en ongezonde vetten, zodat je hart gezond blijft kloppen.
• Regelmatige beweging: Houd je hart in topconditie door regelmatig te bewegen. Of het nu gaat om wandelen, fietsen, zwemmen of tuinieren, elke vorm van beweging versterkt je hart en houdt je bloedvaten soepel. Streef naar minimaal 30 minuten matige inspanning per dag.
• Vermijd overmatig alcoholgebruik: Drink niet of met mate. Beperk je inname tot maximaal één glas per dag voor zowel mannen als vrouwen.
• Beheers stress: Stress verhoogt de kans op een hartziekte. Door ademhalingstechnieken toe te passen of een rustige wandeling in de natuur te maken, kun je de stress minimaliseren en je hart kalm en stabiel houden.
• Stop met roken: Roken verstoort het ritme van je hart. Door te stoppen met roken geef je je hart de kans om in zijn natuurlijke, gezonde cadans te blijven.
• Gezond gewicht behouden: Houd je gewicht op een gezond niveau door een combinatie van goede voeding en regelmatige beweging. Overgewicht of obesitas zet extra druk op je hart.
• Regelmatige medische controles: Laat regelmatig je bloeddruk en cholesterolgehalte controleren. Door problemen vroeg op te sporen, kun je je hart gezond houden.
• Vermijd overmatige cafeïne: Beperk je inname van cafeïnerijke dranken zoals koffie en energiedrankjes. Te veel cafeïne kan je hart op hol laten slaan.

Lees verder

• Hartklachten, hartaandoeningen en hartziekten: symptomen
• Hartritmestoornissen: symptomen, behandeling en oorzaken
• Hartaanval of hartinfarct: symptomen, oorzaak en behandeling