mijn kijk op

Als eten een probleem is!

Eten is voor mensen niet alleen noodzakelijk om te overleven, maar ook een moment van sociaal en gezellig samen zijn. Toch zijn er mensen voor wie eten een beladen betekenis heeft. Dit kan komen doordat zij lijden aan een eetstoornis. Ook andere psychische oorzaken kunnen eetproblemen veroorzaken. Wat kun je er aan doen als je een eetprobleem hebt? Wat is de oorzaak van jouw eetprobleem? Wat zijn de consequenties?

Verschillende eetstoornissen

Er bestaan verschillende eetstoornissen waar mensen aan kunnen lijden. Een aantal verschillende eetstoornissen zijn:

• Anorexia Nervosa
• Boulimia Nervosa
• Eetbuistoornis (Binge Eating Disorder)
• Selectieve Eetstoornis

Anorexia Nervosa

Mensen met Anorexia hebben een bepaald beeld van hun lichaam dat niet strookt met de werkelijkheid. Zij hongeren zichzelf uit, maar blijven, als zij in de spiegel kijken, een dik persoon voor zich zien. Zij hebben een dwang naar beheersing van hun lichaamsgewicht en voedingspatroon. De ziekte kan gepaard gaan met perioden van bovenmatig eten, gevolgd door het door hen zelf opgewekt braken.

Oorzaken van Anorexia

Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor het ontstaan van Anorexia. In 90 tot 95% van de gevallen treft deze psychische ziekte meisjes net voor of in de pubertijd. Bij jongens komt het ook wel voor, maar in veel mindere mate. In de pubertijd vindt er een lichamelijke en geestelijke ontwikkeling plaats in het lichaam. Meisjes ontwikkelen borsten en er vindt een toename van het vetweefsel plaats. Vooral meisjes kunnen zich dan dik gaan voelen. Zij gaan lijnen en hierdoor kunnen zij een eetstoornis gaan ontwikkelen.

Er kunnen nog andere oorzaken zijn van het ontstaan van Anorexia:

• Psychische stoornis
• Schizofrenie
• Fobie voor dik worden
• Storingen in de hypothalamus

Kenmerken van Anorexia

• Verlies van meer dan 15% van het normale lichaamsgewicht
• Grote angst voor gewichtstoename
• Vertekend zelfbeeld en ontkenning van een te laag lichaamsgewicht
• Amenorroe, het uitblijven van minimaal drie opeenvolgende menstruaties

Gevolgen van Anorexia

• Vermoeidheid
• Slaapstoornissen
• Vertraagde bloedsomloop (koude handen en voeten)
• Verstopping
• Amenorroe
• Nierstenen
• Botontkalking
• Onregelmatige hartslag
• Hartfalen
• Dood

Behandeling van Anorexia

Het behandelen van Anorexia is een lang en moeilijk proces. Er is een psychiatrische behandeling nodig om de patiënt in te laten zien dat zij weer moet gaan eten. De patiënt wil heel graag de controle houden over haar eigen lichaam. Hierdoor is een intensieve begeleiding, waar ook de familie in moet worden betrokken, vereist. Bij een extreem laag lichaamsgewicht zal de patiënt moeten worden opgenomen in het ziekenhuis. Kan zij zelf niet meer eten, dan zal er door middel van sondevoeding geprobeerd worden het lichaamsgewicht weer op pijl te krijgen.

Boulimia Nervosa

Mensen die lijden aan Boulimia hebben steeds terugkerende eetbuien. Om gewichtstoename te verhinderen zullen mensen met deze psychische aandoening na het overmatig eten dit ongedaan willen maken door te braken, laxeermiddelen te gebruiken, overmatig te gaan sporten of te vasten. Wanneer een persoon niet in staat is de controle tot eten te beheersen spreek je van Boulimia of Boulimie. Boulimia komt het meeste voor bij vrouwen tussen de 10 en 30 jaar oud.

Oorzaken van Boulimia

Er zijn weinig oorzaken bekend van het ontstaan van Boulimia. Wat wel meespeelt zijn een aantal risicofactoren. Boulimia komt vooral voor bij jonge vrouwen (90 tot 95%). De aanleg voor deze psychische ziekte is voor een gedeelte erfelijk bepaald. Kinderen die één of beide ouders met deze ziekte hebben lopen vier maal zo veel kans op Boulimia. Mensen met een negatief zelfbeeld lopen een grotere kans om deze ziekte te krijgen.

Kenmerken van Boulimia

• Geen controle over het eetgedrag
• Eetaanvallen
• Braken, gebruik van laxeermiddelen, overdreven sporten of perioden van vasten

Mensen met Boulimia Nervosa vertonen perioden van Anorexia Nervosa en andersom. De diagnose wordt daarom voor beide eetstoornissen vaak aangeduid met Eetstoornis Niet Anderszins Omschreven (N.A.O.).

Gevolgen van Boulimia

• Vermoeidheid
• Concentratieproblemen
• Opgezette klieren
• Afhankelijk worden van laxeermiddelen
• Beschadiging van keel, slokdarm en maag (door veelvuldig braken)
• Gebrek aan Kalium (door uitdroging)
• Menstruatiestoornissen
• Onvruchtbaarheid
• Oedeem in het gezicht (ophoping van vocht)
• Gebitsproblemen (door veelvuldig braken)
• Hartritmestoornissen
• Hartfalen
• Dood

Bij extreme vormen van Anorexia en Boulimia ontstaat een risico dat patiënten komen te overlijden. Dit is bij Anorexia een percentage van 18%, bij Boulimia een percentage van 10%. Patiënten met deze aandoeningen kunnen als gevolg van hun stoornis ook suïcidaal worden.

Eetbuistoornis (Binge Eating Disorder)

Een eetbuistoornis heeft veel weg van Boulimia Nervosa. Mensen met deze aandoening hebben, net als bij Boulimia, last van vreetbuien. In tegenstelling tot Boulimia probeert iemand met een eetbuistoornis het voedsel na de vreetbuien niet kwijt te raken. Wel voelt de patiënt zich na een vreetbui heel schuldig, maar dit resulteert dan vaak weer in een nieuwe vreetbui.

Oorzaken van Eetbuistoornis

De oorzaken van een Eetbuistoornis kun je vergelijken met de oorzaken van Anorexia en Boulimia.

Kenmerken van Eetbuistoornis

• Eten overheerst je leven
• Plannen van eetbuien
• Stiekem eten
• Schaamte over je lichaam en je gewicht
• Verlies van controle
• In korte tijd heel veel, calorierijk voedsel eten
• Extreem veel geld uitgeven aan voedingsmiddelen

Gevolgen van Eetbuistoornis

De gevolgen van deze stoornis zijn onder te verdelen in sociale- en lichamelijke gevolgen. Sociaal draait het hele leven om eten, het kopen en het plannen van eetbuien. Hierdoor verwaarlozen patiënten vriendschappen, relaties, studie en werk en komen zij afspraken niet na. Hun zelfbeeld wordt steeds slechter, omdat ze geen controle hebben over hun eetbuien. Door geheimhouding van de eetbuien worden ze steeds eenzamer en zonderen ze zichzelf steeds meer af. Er kunnen financiële problemen ontstaan, omdat ze extreem veel geld besteden aan eten.

Lichamelijk kunnen de gevolgen erg ingrijpend zijn. Door het vele eten zet je maag steeds verder uit, waardoor je lichaam om steeds meer voedsel gaat vragen. Door eenzijdigheid van het voedingspatroon kun je tekort krijgen aan vitaminen en mineralen. Hierdoor kan je natrium- en kaliumgehalte uit balans raken. Dit heeft gevolgen voor hart en nieren. Andere lichamelijke aandoeningen die hiervan het gevolg kunnen zijn, zijn een te hoge bloeddruk, suikerziekte, te hoog cholesterolgehalte en oedeem (vochtophoping). Door het vele eten zal het gewicht steeds meer toenemen en loop je het risico op morbide obesitas.

Selectieve Eetstoornis

Een selectieve eetstoornis kan gezien worden als een fobie voor bepaalde voedingsmiddelen. Er is naar deze ziekte nog weinig onderzoek gedaan. Vaak worden mensen die aan deze stoornis lijden gezien als extreem lastige eters. Angst om aan te komen speelt bij deze aandoening geen enkele rol. Deze mensen beperken hun eetpatroon tot een heel klein assortiment aan voedingsmiddelen. Zij lusten bijvoorbeeld alleen pizza, kaas, chocola en patat.

Het sociale leven van volwassen patiënten met een selectieve eetstoornis kan enorm lijden onder deze ziekte. Zij vermijden feestjes en uitnodigingen naar een restaurant. De relatie kan er onder lijden, omdat een gezellig samenzijn tijdens de maaltijd er niet in zit.

Deze vormen van eetstoornissen worden gezien als een psychische ziekte. Toch kunnen mensen een probleem hebben met eten zonder dat dit direct onder de categorie eetstoornis valt. Ik ben 48 jaar en heb een moeilijke jeugd gehad. Mijn moeder was verslaafd aan alcohol en had een zogenaamde kwade dronk. Zij begon iedere middag rond drie uur met drinken. Nu was mijn moeder al geen kookwonder, maar je begrijpt, dat onder invloed van veel alcohol onze maaltijden negen van de tien keer mislukten.
Tijdens de maaltijden vond mijn moeder, onder invloed van de alcohol, altijd wel een onderwerp om ruzie over te maken. Dit resulteerde bijna iedere avond in een vroegtijdig afgebroken maaltijd.

Je begrijpt dat, als dit mijn jarenlange dagelijkse ervaring van eten is geweest, ik eten niet associeer met een sociaal en gezellig samen zijn. Ik ben hierdoor niet alleen een moeilijke eter geworden, maar zie eten echt als een noodzaak om te (over)leven. Ook ik vermijd etentjes, ook ik ben beperkt in wat ik lekker vind. Toch heb ik niet echt een angst voor bepaald voedsel. Ik vind heel veel dingen gewoon niet lekker. Ook kamp ik niet met over- of ondergewicht, dus dat is voor mij niet de reden van de moeite die ik met eten heb.

Ik ben heel benieuwd of er mensen zijn die zich in mijn verhaal herkennen. Ik heb vaak gezocht naar soortgelijke verhalen, maar ze niet gevonden. Ik weet niet of ik mijn probleem kan scharen onder de eetstoornissen, maar ik weet wel dat ik er dagelijks last van heb. Mijn maaginhoud is klaarblijkelijk erg klein, want de hoeveelheden die ik in één keer kan eten zijn minimaal. Kleine hoeveelheden en een beperkt aantal dingen die ik lekker vind nodigen niet uit om gezellig met partner en/of vrienden uit eten te gaan.