Galstenen: oorzaken, symptomen en voorkomen

Galstenen komen meestal voor op wat oudere leeftijd. Volgens schatting krijgt ongeveer 30% van de bevolking last van galstenen. De meeste mensen die galstenen hebben zullen daar geen last van hebben maar soms ontstaan klachten die zeer hevig kunnen zijn en dan is ingrijpen noodzakelijk. Alhoewel de oorzaak van het ontstaan van galstenen niet geheel bekend is blijkt het toch mogelijk te zijn om door goede voeding het risico op het ontstaan te verminderen.

• Wat zijn galstenen
• Oorzaken van galstenen
• De galblaas
• Galblaas verwijderen
• Een galwegontsteking
• Wat zijn de klachten bij galstenen
• Wat kunnen we zelf doen om galstenen te voorkomen
• Wat zijn goede voedingsstoffen om galstenen te voorkomen

Wat zijn galstenen

Galstenen zijn kleine kristallen die zich aan elkaar verbinden. Zij kunnen klein zijn maar soms zien we ook grotere stenen ontstaan van zelfs wel 2,5 cm. Een galsteen bevindt zich in de galblaas of in de buisjes van het galsysteem. Galstenen bestaan uit 80% cholesterol en 20% uit kalkzouten en bilirubine. Cholesterol is eigenlijk wel oplosbaar in gal. Gal is een vrij dikke groen- gele vloeistof die in de levercellen wordt gemaakt en wordt gebruikt om zowel cholesterol, vetten en vitaminen in het eten te verteren. Als deze galvloeistof te dik wordt omdat ze te lang in de galblaas blijft dan ontstaan de galstenen. Deze stenen kunnen de binnenwand van de galblaas beschadigen. We kennen twee soorten galstenen:

• De cholesterolgalstenen, deze kunnen ontstaan als de gal teveel cholesterol bevat
• De bilirubinepigmentstenen

Oorzaken van galstenen

Over het algemeen kan men stellen dat over het ontstaan van galstenen niet veel bekend is. De werking van de gal speelt wel een rol de de vorming van galstenen. Toch zijn overgewicht en gebrek aan beweging belangrijke factoren die het ontstaan van galstenen bevorderen. Tevens is het voedingspatroon belangrijk. Hierbij kunnen we denken aan vette voeding en het eten van veel rood vlees. Galstenen komen ook vaker voor bij mensen met een trage stoelgang. Ook tijdens zwangerschap kunnen er galstenen ontstaan. Er zijn veel mensen die galstenen hebben zonder dat zelf te merken. Er zijn geen klachten en dan is er ook geen behandeling nodig. Anders wordt het als de galstenen richting de darm gaan en in de doorgang naar de darmen blijven steken. De spieren in de wand knijpen samen om de gal naar de dunne darm te drukken. Als dit geblokkeerd wordt door een steen dan volgt een aanval.

De galblaas

De galblaas is een klein peervormig zakje dat fungeert als opslagplaats voor de gal. Het is gelegen tegen de voorkant van de lever, rechts boven in de buikholte. Deze wordt hier tijdelijk opgeslagen. Galvloeistof wordt geproduceerd door de lever. Als we vet hebben gegeten en dit verlaat de maag dan trekt de galblaas samen. Galvloeistof wordt dan via de galwegen aan de dunne darm afgegeven. In de dunne darm is de galvloeistof nodig om de vetten te verteren.

Galblaas verwijderen

Als men veel last heeft van galstenen dan kan besloten worden om de galblaas te verwijderen. Dit kan op twee manieren, ofwel een gewone operatie ofwel een kijkoperatie. Men noemt een galblaasoperatie een galblaasresectie ofwel een laroscopische cholecystectomie. Dit gebeurt met een kijkbuis via de buikwand. De operatie vindt plaats onder algehele narcose. Hierbij worden vier kleine sneetjes in de buikwand gemaakt waarbij vier kleine buisjes worden ingebracht. In een van de buisjes wordt een kleine lens naar binnen gebracht die wordt aangesloten op een video camera. Men kijkt op het televisiescherm terwijl de galblaas wordt verwijderd. Soms is de galblaas dermate ontstoken dat men toch moet kiezen voor een "normale open" operatie. Vroeger probeerde men door middel van medicijnen de galstenen te vergruizen maar dit wordt thans niet meer toegepast.

Een galwegontsteking

Bij een galwegontsteking zijn de galwegen die binnen en buiten de lever liggen ontstoken. In de lever zitten kleine galkanaaltjes. Deze kunnen ontstoken raken.

Wat zijn de klachten bij galstenen

Soms krijgen mensen plotseling hevige pijnen en dat kan zelfs lijden tot flauw vallen. Dit ontstaat door heftig samentrekken van de galblaas. Men noemt dit een galkoliek. Meestal komt een koliek voor als men een vette maaltijd heeft gegeten. Soms gaan mensen overgeven en er is misselijkheid. Het overgeven is pijnlijk. Galstenen kunnen ook geelzucht veroorzaken. Als de gal niet meer kan worden afgevoerd omdat er een blokkade is dan zal dit in de bloedbaan komen.De pijn kan één tot wel vier uur aanhouden. Als de galsteen klem blijft zitten dan kan er een ontsteking van de galwegen, de galblaas of een acute ontsteking van de alvleesklier ontstaan. De klachten kunnen als volgt worden omschreven:

• Knagende pijn: deze pijn voelt men vaak direct onder het borstbeen
• Opgeblazen gevoel: vaak is er sprake van misselijkheid en braken
• Voeding: mensen vermijden vaak al spontaan vette voeding
• Ontkleurde ontlasting: vaak heeft men licht gekleurde ontlasting

Als men last heeft van genoemde klachten dan zal men in eerste instantie de huisarts benaderen. Deze zal een verwijzing regelen waarbij een echografie gemaakt wordt of een MRI-scan.

Wat kunnen we zelf doen om galstenen te voorkomen

We kunnen zelf een aantal maatregelen nemen om deze aandoening te voorkomen. Te denken valt aan:

• Per dag minstens twee liter water drinken
• Voldoende beweging nemen zoals wandelen, fietsen en zwemmen
• Suiker en producten van witte meel vermijden
• Verzadigde vetten vermijden
• Geen gefrituurde of gebakken voeding nemen
• Koffie en alcohol slechts met mate consumeren

Wat zijn goede voedingsstoffen om galstenen te voorkomen

Sommige voedingsstoffen helpen om de aandoening te voorkomen. Hierbij kunnen we denken aan:

• Calciumrijke producten; zoals appels, dadels, kiwi's, broccoli maar ook melk en zuivelproducten
• Vezelrijke voeding; volkorenproducten, groenten en veel fruit
• Onverzadigde vetten; zoals olijfolie en tarwekiemolie
• Vis; enige malen per week vis eten is goed voor het cholesterolgehalte in het bloed
• Rauwkost; zoals radijs, sla, bessen, tomaat, citroen
• Artisjokken zijn gezond en vooral goed voor lever en gal In deze categorie vallen ook witlof, andijvie en grapefruit