Lenteverhalen en -gedichten voorlezen aan dementerenden

De lente het verpleeghuis of zorgcentrum in halen voor ouderen met dementie kan met een professioneel voorleesprogramma over het voorjaar. Zo kunnen mensen met Alzheimer of vasculaire dementie toch iets van de natuur beleven. Ook kunnen zo bij senioren met een vorm van dementie herinneringen aan hun jeugd worden opgeroepen. Denk aan verhalen, gedichten en de teksten van liedjes van vroeger. U hoeft dit voorleesmateriaal nu niet meer zelf te zoeken. Tips hoe u een goede litteraire activiteit ook tot een natuurervaring in de zorg kan maken, vindt u vast prettig.

Voorlezen over de lente voor mensen met dementie

Vaak wordt in verpleeghuizen en zorgcentra voorgelezen uit de krant aan groepen ouderen met dementie.
Het huis heeft een krantenabonnement en begeleiders geven hun cliënten het gevoel, net als vroeger bij te kunnen blijven door het lezen van de dagelijkse nieuwsberichten. Kranten bieden echter lang niet elke dag geschikte onderwerpen. Bovendien staan er vaak veel artikelen in met ernstige onderwerpen, die u wellicht graag omzeilt. Ouderen met dementie geven regelmatig aan dat er in de krant "alleen maar narigheid" staat. Daarom is het fijn een voorleesprogramma over het voorjaar bij de hand te hebben dat u het hele seizoen in kunt zetten.

Een afwisselende voorleesactiviteit
Om als activiteitenbegeleider of voorleesvrijwilliger een afwisselende ochtend op te zetten voor de doelgroep cliënten met bijvoorbeeld Alzheimer, is het goed als u langere en kortere voorleesstukjes om en om laat horen. Daarnaast kunt u tussendoor eventueel de tekst van een schoolliedje van vroeger laten beluisteren of laten meezingen. Houd er wel rekening mee dat als u de tekst van een lied voorleest dat deze mensen herkennen, ze vaak spontaan het lied beginnen te zingen.

Als u zich wilt informeren over goed voorlezen, vindt u meer in het artikel 'Professioneel voorlezen'.

Een passende omgeving voor uw voorjaarsactiviteit
Het is beslist de moeite waard om aandacht te besteden aan de aankleding van de dagbestedingsruimte. Zorg bijvoorbeeld voor een voorjaarsbloemetje op tafel: een bos narcissen, een mandje met druifjes. Iets lekkers bij de koffie. Denk aan paaseitjes die lang voor Pasen al in de supermarkten liggen te wachten. Het is een bescheiden traktatie, waarvan vrijwel iedereen kan genieten. Ook zijn er voor diabetici tegenwoordig genoeg alternatieve snoeperijen. Zelfs biologische paaseitjes zijn tegenwoordig te koop bij Albert Heijn. Laat illustraties uit de boeken waaruit u voorleest, aan uw cliënten zien. Ga ook zeker met de mensen een gesprek aan over wat zij zich van dit heerlijke seizoen herinneren. Probeer kortom van uw lenteprogramma een zintuiglijke ervaring te maken, waarin mensen met een ziekte iets van de prille natuur kunnen ervaren.

Kijk voor de exacte bronnen van deze verhalen en gedichten bij de bronvermelding onderaan dit artikel.

Wat u uw patiënten met bijvoorbeeld Alzheimer kunt laten horen

Verhalen

'Wie niet sterk is moet slim zijn' van D. van Keulen uit 'Een hart vol verhalen'
Een verhaal over een meisje dat met het knikkeren al haar knikkers verliest. Haar oude buurvrouw helpt haar door een knikkerzak met haar te haken die ze dan kan ruilen met jongens voor nieuwe knikkers. Wie heeft er geknikkerd? Wie won er vaak? Welke namen hadden de knikkers? Welke spelletjes werden er gedaan? Welke dames hebben er gehaakt? Hadden ze een knikkerzak? Wanneer was het knikkertijd? Hadden mensen oude buren die hen hielpen of die zij zelf hielpen? Waarmee hielpen zij hen? Met boodschappen doen?

'Frederica' van Godfried Bomans uit 'Sprookjes'
Benadruk de naam Godfried Bomans en vraag uw toehoorders of zij zijn naam (her)kennen. Dat is meestal wel het geval. Of ze een eventueel portret van hem kennen hangt af van of en wanneer zij Godfried Bomans op televisie zagen. Het kan ook zijn dat zij Bomans van de radio kennen. Frederica is een kip die voor het eerst eieren heeft gelegd, uitgebroed en kuikens krijgt. Deze jonge moederkip is verbaasd en blij. Woonde een van uw luisteraars misschien op een boerderij? Hadden ze daar kippen? Hebben uw senioren met dementie weleens kuikens uit het ei zien komen? Hebben ze eieren geraapt? Hopelijk zorgt u voor een mooie foto of ansichtkaart.

'Zaaien in het tuintje' van Annie M. G. Schmidt uit 'Jip en Janneke 1'
De schrijfster Annie M. G. Schimdt schreef de korte verhalen over de buurkinderen Jip en Janneke voor haar zoontje. Vraag uw clientèle met dementie naar hun tuin. Hadden ze zelf een tuin? Wat stond er in die tuin? Alleen bloemen of ook groenten? Wie zorgde er voor de tuin?

'Toen Grootmoe aan de schoonmaak was', W. G. van de Hulst uit 'Het nieuwe voorleesboek'
W. G. van de Hulst was schoolmeester. Zijn zoon tekende de afbeeldingen bij de verhalen van zijn vader. Deze auteur kennen de mensen meestal niet. Zitten er schoolmeesters of -juffen in uw groep? Lazen zij op school aan de kinderen voor? Het verhaal gaat over een kleinzoon die zogenaamd zijn oma helpt met schoonmaken door de kussens van de bedden naar buiten te brengen om ze te luchten. Maar natuurlijk gaat hij met de kussens spelen.

'Een mooie brief' van W. G. van de Hulst uit 'Het grote voorleesboek'
Deze verhalenbundel is op zich oud, maar opnieuw uitgegeven. Een spin schrijft een brief aan kinderen. De spin vindt het niet eerlijk dat hij wordt opgeveegd want een spin is een nuttig dier. Wat vinden uw ouderen met bijvoorbeeld Alzheimer van spinnen? Eng, vies? Maakten ze spinnen dood of zetten zij ze levend buiten de deur?

Gedichten

'Lente' van Rie Kramer uit 'Het jaar rond'
Dit gedicht gaat over het voorjaar in het algemeen en is daarom een goede start. Laat de afbeeldingen aan de mensen zien. Vertel dat Rie Kramer haar poëzie niet alleen schreef maar ook zelf illustreerde. Vraag hoe zij denken over zo'n veelzijdige persoon. U kunt ook haar portret laten zien. Mijn ervaring is dat de ouderen noch haar naam, noch haar portret herkennen, maar ook dat kan gespreksstof geven.

'Maartse buien' van Rie Kramer uit 'Het jaar rond'
Laat uw mensen het spreekwoord eerst aanvullen: 'Maartse buien die beduien dat de lente aan komt kruien'. Ouderen met dementie kennen de spreekwoorden vaak nog heel goed. Wat betekent dit spreekwoord? Vinden uw luisteraars dat het spreekwoord klopt? Noem eventueel ook 'Maart roert zijn staart'.

'Heldere Griet' van Annie M. G. Schmidt uit 'Ziezo'
Dit gedicht is uitgekozen vanwege de voorjaarsschoonmaak. Hielden de dames uit uw dagbestedingsgroep een voorjaarsschoonmaak? Het gedicht gaat over een dame die zeer overdreven schoonmaakt. Veel ouderen kennen de naam van Annie M. G. Schmidt, ook al hebben ze bijvoorbeeld Alzheimer. Praat met hen over de schoonmaak. Vraag de heren of zij hun vrouw hielpen met de schoonmaak. Soms hielpen ze bijvoorbeeld bij het witten van het plafond. U kunt hier leuk een opiniërend gesprek voeren over de taken van vrouwen en mannen, het huishouden doen, kinderen opvoeden en geld verdienen.

'De zindelijke koningin' van Annie M.G. Schmidt uit 'Ziezo'
Ook dit gedicht gaat over overdreven schoonmaken. Hoe belangrijk vinden de luisteraars schoon maken? Is er een verschil tussen de dames en de heren?

Liedje

'Wees gegroet volschone lentetijd' op cd nummer 5, schoolliedje 9 van Duo Karst
U kunt het lied draaien en samen beluisteren en / of meezingen. Zorg eventueel voor een tekst om mee te lezen. De serie cd's van Duo Karst is speciaal voor ouderen gemaakt. Tempo en toonzetting zijn speciaal voor hen aangepast. De liederen staan er ook alleen instrumentaal op. Een lied kan een mooie afsluiting vormen van uw voorleesactiviteit over het voorjaar voor dementerende ouderen.

Pauze in uw voorleessessie

Cliënten met Alzheimer of een andere vorm van dementie, hebben vaak maar een beperkte concentratie. Verwardheid en ouderdom zorgen dat zij gemiddeld sneller moe zijn. Een onderbreking door middel van een pauze is zeker welkom. Bovendien is het een goed moment om de oude dames en heren iets te laten drinken. En u trakteert natuurlijk op de paaseieren die u voor uw cliënten in huis heeft gehaald! De pauze geeft ook mogelijkheden voor individuele aandacht en gesprekjes.

NB1: Wilt u uitsluitend werken met verhalen die speciaal voor dementerenden zijn geschreven, dan kunt u voor drie lenteverhalen terecht in het boek: 'Een hart vol verhalen, voorleesboek voor ouderen' te koop in de boekhandel of direct bij uitgeverij SWP.

NB2: Heeft u geen cd's met de bekende schoolliedjes van Duo Karst, bekend in veel verpleeghuizen en zorgcentra: dan kunt u ze via de eigen site van dit duo, Dukarec geheten, kopen.

Conclusie over voorlezen aan cliënten met dementie over de lente

Door u goed voor te bereiden, voorleesboeken in huis te halen en levendig voor te lezen in een met voorjaarsattributen aangeklede activiteitenruimte, kunt u bejaarden met Alzheimer of een andere vorm van dementie, een stimulerende en ontspannende activiteit aan bieden.

Lees verder

• Zomerverhalen en zomergedichten aan dementen voorlezen
• Voorlezen over de herfst bij dementie: verhalen, gedichten
• Winterverhalen, -gedichten, -liedjes voorlezen aan dementen
• Lentequiz voor ouderen met dementie traint het geheugen
• Lenteliedjes zingen met dementerenden