Wat is een burn-out?

Een burn-out, vrij vertaald opgebrand zijn, komt relatief veel voor en heeft al lang niets meer van het modegevoel even de boel de boel te laten. Waarbij uit onderzoek van 2013 is aangetoond dat bij laag opgeleide jonge mensen het verhoudingsgewijs meer voorkomt. Het mag niet verward worden met depressief of overspannen zijn, maar het ligt wel dicht bij elkaar. Wat is het exact en wat kan je er aan doen?

Wat is het?

De letterlijke vertaling van de burn-out is ‘opgebrand zijn’ en dat geeft heel concreet aan hoe iemand zich voelt. Er is geen energie voor werkzaamheden, noch voor de werkomgeving noch voor de privé-omgeving. Toch wordt het meestal gerelateerd aan de werkomgeving waar iemand niet meer kan functioneren en kan het gevoel in de privésfeer een gevolg zijn. Geen fut, geen motivatie, geen collega’s willen zien etc. Totaal komt het neer op een drietal zaken die samen de burn-out vormen en waarbij de eerste twee dominant zijn, te weten:

• Uitputting, dit kan zowel fysiek als mentaal zo aanvoelen.
• Cynische houding, een afwerende houding ten aanzien van werk en collega’s aannemen.
• Persoonlijk minder bekwaam, een veelal teruglopend zelfvertrouwen en het niet denken in staat te zijn het werk goed te doen.

Burn-out of depressief?

De burn-out wordt nog wel eens vergeleken met overspannen of depressief zijn. Enerzijds wordt dit bestreden, want de oorzaak ligt meestal op een heel ander vlak en dus dient de behandeling anders te zijn. Anderzijds is ook de wetenschap in beweging en zijn er steeds meer wetenschappers die vinden dat de burn-out, overspannenheid en depressiviteit relatief dicht bij elkaar liggen en de behandelingen dus niet eens zoveel uit elkaar.

Spreekt voor zich dat symptoombestrijding wat anders is, dan het aanpakken van de oorzaak. De bron moet opgespoord en aangepakt worden, om de gevolgen uiteindelijk op te kunnen lossen.

Hoe krijg je het?

De burn-out in de meest traditionele zin van het woord, wordt gerelateerd aan het werk. Er kunnen veel oorzaken aan ten grondslag liggen. Enkele voorbeelden, welke je ook nog wel eens gecombineerd terug ziet op de werkvloer:

• Stress door uitlopende reorganisaties, denk ondermeer aan de lange onzekere periode over baanbehoud en –inhoud en de professionele toekomst in algemene zin.
• Aanhoudende negatieve sfeer, denk hierbij aan iemand die uit de groep gestoten wordt en toch probeert te blijven functioneren of negativiteit over de werkgever die op de werkvloer continu voelbaar is.
• Stevig ontmoedigingsbeleid, de werkgever ziet niet de waarde van zijn/haar medewerkers of de werkgever wil op een goedkope manier van mensen afkomen en waarbij de medewerker in een negatieve spiraal getrokken wordt.
• Extreem hoge werkdruk, waarbij het om een langere periode gaat, waarbij de man/vrouw continu op de toppen van het kunnen moet functioneren.

Wie krijgt het?

Met name mensen die een perfectionistische inslag hebben, zijn eerder ‘vatbaar’ voor de burn-out. De kans dat iemand iets kost-wat-kost steeds beter wil doen (wanneer is het immers goed) en het tegenvalt is bij de perfectionist een stuk groter. De negatieve spiraal is dan snel ingezet.

Er valt geen wetenschappelijke lijn te trekken als het gaat om bepaalde beroepsgroepen. Wat wel een rol speelt is, behalve de perfectionistische inslag, de kans op het onderuit halen van een ideaalbeeld. Er zitten in bepaalde beroepsgroepen wel meer idealisten dan in andere. Denk maar eens aan de gezondheidszorg.

Verder geeft men aan dat in zijn algemeenheid de druk opgevoerd wordt in hetgeen allemaal ‘moet’. Hard werken en veel geld verdienen, een rijk sociaal leven, sporten om strak in het lijf te blijven en dit combineren met een gezien. Dan blijft er te weinig tijd over om te ontspannen en de balans verdwijnt. Als dit langer aanhoudt is de kans, aldus de wetenschappers, groter om een burn-out te krijgen.

Jongeren

Hoewel je het eerder bij de oudere werknemer zou bedenken, zijn het toch de jongeren en dan met name de lager opgeleide, die eerder een burn-out krijgen. Onderzoeker Irene Houtman stelt dat het met name het gevolg is van de arbeidsmarkt die steeds flexibel wordt en men continu moet laten zien wat ze kunnen. We spreken hier over één op de zes jongeren binnen de doelgroep.

Hoe los je het op?

Allereerst moet uiteraard de oorzaak boven tafel komen en als je hier zelf niet uitkomt, kan een serie van gesprekken met een psychotherapeut hierbij helpen. Het zijn vaak meerdere factoren die een rol spelen en om het op te lossen, moeten alle aspecten boven tafel worden. Er wordt naar gestreefd om mensen zoveel als mogelijk in het normale arbeidsproces mee te laten lopen.
Voor veel mensen zijn dit soort momenten vaak een soort eyeopener om dat te gaan doen waar men echt vrolijk van wordt, waar de passie ligt. Met verwijt zichzelf soms wel eens, waarom het nog zo lang geduurd heeft voor de schelpen van de ogen zijn gevallen. Hieruit blijkt dat er soms iets heftigs moet gebeuren om iemand uit het veilige bekende wereldje te halen.

Tot slot

Iemand een tijdje thuis te laten zitten en maar medicijnen te geven, is niet meer de oplossing van nu. Maar het staat of valt met het her- en erkennen door degene met de burn-out. Pas dan kan er aan herstel gewerkt worden en een hernieuwde toekomst.