Als je te weinig slaap krijgt

Er zijn nogal wat mensen die te weinig slapen. Enerzijds is het van tijdelijke aard als je iets specifieks moet doen wat niet past in het dagpatroon en anderzijds is er de man of vrouw die langdurig te weinig slaapt, met of zonder verklaring. Langdurig slaaptekort kan ernstige gevolgen hebben, want het herstel van het lichaam kan niet voltooid worden. Achterhalen en aanpakken, wil je goed functioneren dan is dat de enige mogelijkheid.

Waarom slapen?

Slapen is niet meer of minder dat het lichaam laten rusten en herstellen, om de volgende dag weer aan het dagritueel te beginnen. Je lichaam gaat als het ware op de reserve stand, je hartslag en ademhaling gaat omlaag en je hersengolven vertragen. Je lichaam komt tot rust, omdat de meeste spieren zich kunnen ontspannen. Al die prikkels en activiteiten van de dag worden door een verminderd bewustzijn buitengesloten en je komt toe aan herstel. Dat zegt overigens niet dat je op dat moment volledig buiten bewustzijn bent, immers je hersenen blijven – op een ander niveau weliswaar – nog steeds actief en dat geldt natuurlijk ook voor je hartspier.

Logisch dus dat wanneer je langere tijd niet aan voldoende slaap komt, het zowel lichamelijke als psychische gevolgen kan hebben. Concentratieverlies is er een die relatief snel op kan treden, maar ook je reactievermogen loopt snel terug. Verder is het persoonlijk wat je als eerste gaat merken bij slaaptekort.

Slapen, technisch gezien

Technische gezien heb je 5 slaapcycli die ieder tot zo’n 1,5 tot 2 uur op kunnen lopen. Je doorloopt de slaapcyclus meerdere malen per nacht. In optimale vorm is dat 4 tot 5 keer.

• NREM1, fase 1: Dit is het moment dat je van waken overgaat naar slapen.
• NREM2, fase 2: Hier begint je echte slaap.
• NREM3, fase 3: Hier begint je diepe slaap.
• NREM4, fase 4: Je gaat verder in je diepe slaap.
• NREM5, fase 5: Dit is de bekende Remslaap, je droomslaap.

Als je fase 5 doorlopen hebt, begint het weer van vooraf aan. Sommige mensen worden echt even wakker, maar de meeste mensen beleven dit moment niet bewust.

Wanneer slaap je genoeg?

Dat is moeilijk te zeggen, want het is voor iedereen weer anders. Gemiddeld slapen volwassenen zo’n 7 tot 8 uur en is dan ook voor veel mensen toereikend. Maar als je je overdag ook fit voelt met maar 5 uur slaap, dan is dat voldoende. Of met andere woorden, hoe je je overdag voelt bepaalt in hoeverre de slaap die je krijgt voldoende is. Speelt uiteraard kwantitatief en kwalitatief samen een rol. Als je je overdag niet optimaal voelt kan dit aan slaapgebrek liggen. Denk maar eens aan de jonge gezinnen waar de baby in de nacht huilt, dan kan je al tijdens de ochtend een gebroken mens zijn om de simpele reden dat je tijdens de nacht niet uitgerust bent. Een korte tijd is dat meestal nog wel te overzien, maar als het langer duurt verzwak je en moet je iets ondernemen om te kunnen blijven functioneren.

Al je niet voldoende slaap krijgt?

Het voorgaande voorbeeld is er een die voor veel mensen herkenbaar is en dat maakt dat je de oorzaak ook gemakkelijker aan kunt pakken. Afwisselen met je partner, overdag – als de baby weer op bed ligt – bijslapen of iemand inhuren die bepaalde uren overneemt. Denk aan de au pair. Lastiger wordt het als er geen direct aantoonbare reden is, want dan is de oorzaak niet duidelijk en dus niet direct aan te pakken. De bekende zaken om goed te slapen, zoals een goed ventilerende ruimte, fris beddengoed, een glaasje warme melk voor het slapen of de wandeling voor het slapengaan, heb je al geprobeerd en toch slaap je slecht.

Vrouwen tijdens de vruchtbare periode
Bij vrouwen komt slecht slapen meer voor en heeft te maken met de hormonale schommelingen die tijdens de menstruatiecyclus optreden. Nogal wat vrouwen slapen vlak voor de menstruatie iets slechter (of minimaal iets onrustiger), dit komt door de daling van progesteron.

Oorzaak achterhalen

Het is natuurlijk een heel persoonlijke zaak om de oorzaak van je slaapstoornis te achterhalen. Eerst zijn er de primaire oorzaken. Deze zijn niet direct aan lichamelijke of psychische klachten te relateren. Denk hierbij aan parasomnieën, zoals nachtmerries, tandenknarsers of de slaapwandelaar. Daarnaast heb je de dyssomnieën en gaat over de kwaliteit van slapen en daarbij moet je denken aan slaapabneu, regelmatig wakker worden of sowieso moeite hebben om de slaap te vatten. De secundaire veroorzakers kunnen gerelateerd worden aan psychische problemen zoals angsten en depressies of lichamelijke problemen zoals benauwdheid, schildklierproblemen, diabetes etc.

Eerst achterhalen, dan aanpakken

Het is één om de oorzaak van je slechte slapen te achterhalen, maar het is zeker zo belangrijk om die oorzaak vervolgens ook concreet aan te pakken. Waarbij aanpakken staat voor oplossen en niet in symptoombestrijders, zoals tabletten, belanden. Het zijn altijd verslavende middelen, dus kan uiteindelijk weer andere problemen opleveren. Soms is het een kwestie kip-ei-verhaal, want door slecht slapen kan je niet meer goed functioneren en ben je niet in staat de veroorzaker aan te pakken. Dan kan enkele dagen tabletten slikken een oplossing zijn. Maar slechts in goed overleg met de arts.

Daarnaast zijn er nog de meer alternatieve methodes die erg effectief kunnen zijn. Er zijn bijvoorbeeld bepaalde massages die lichaam en geest laten ontspannen of natuurlijke middelen (druppels, tabletten) die de oorzaak aan kunnen pakken. Dit alles is uiteraard afhankelijk van de oorzaak en bedenk dat bij homeopathische middelen het soms eerst erger wordt om het vervolgens op te lossen. Ook deze trajecten gaan uiteraard in overleg met de homeopaat.

Tot slot

Een goede slaap is essentieel om overdag normaal te kunnen functioneren. Dat maakt ook dat je bij slaapgebrek wat langer aanhoudt, je niet te lang moet wachten om het aan te pakken. Het verscheelt per persoon hoe lang je zonder kwalitatief goede slaap kunt, maar afwachten in de hoop dat het overgaat, is meestal niet raadzaam. Bovendien, je loopt de kans door de extra focus in een vicieuze cirkel terecht te komen. Als je er zelf niet uitkomt, schroom niet om professionele hulp in te roepen.