Niacine, vitamine B3 als cholesterolverlager

Niacine is een natuurlijke stof, wordt ook vitamine B3 genoemd, als een soort medicijn kan het in hoge dosissen cholesterolverlagend werken. In 1955 toonden Rudolph Altschul en Abram Hoffer voor het eerst de cholesterolverlagende werking van niacine aan (Altschul et al., 1955). Niacine verlaagt de totale cholesterol, LDL, VLDL, de triglyceriden en Lp(a), en verhoogt de HDL. Momenteel staat niacine geboekstaafd als het beste middel om de HDL te verhogen. Daarnaast heeft niacine ook effecten op endotheelfunctie, ontstekingen, plaquestabiliteit en bloedpropvorming (Keener et al., 2008).
Er zijn voldoende studies die aantonen dat niacine helpt in de preventie van hart- en vaatziekten. Het Coronary Drug Project van de jaren '70 toonde een risicovermindering van 27%, met een daling in de sterfte van 11%. Vele andere studies hebben de werking van niacine bevestigd, meestal in combinatie met farmaceutische cholesterolverlagers. Dat laatste wekt de indruk dat niacine pas op de tweede plaats komt, als bijkomende therapie, vermoedelijk omdat het een niet-gepatenteerd geneesmiddel is.

Niacinepreparaten

Een gewoon niacinepreparaat wordt erg snel opgenomen in het bloed en zal een gevoel van warmte, jeuken, tintelingen en roodheid op de huid voelen (flushing). Ook maagongemakken en duizeligheid behoren tot de milde bijwerkingen. Flushing is soms zo ernstig dat 5 % tot 22 % van de patiënten de therapie niet volhoudt (Vosper, 2009).
Een immediate-releasepreparaat (snel opneembaar) moet je verdelen over de hele dag. Begin met 50 à 100 mg niacine tweemaal dagelijks en bouw op tot een dosis van 1 à 2 gram. De flush kan vermeden worden met time-releasedpreparaten die een constante aanvoer van niacine aan het bloed verzekeren. Maar dit brengt een groter gevaar met zich mee: overbelasting van de lever en leverfalen!
Een intermediate-releasepreparaat, biedt het beste van de twee werelden. Neem je niacine vlak voor slapengaan, dan zou je de minste hinder ondervinden van de flush. No-flushpreparaten lijken minder geschikt om de cholesterol laag te houden (Freeman, 2005). Lever-, maagzweer- en jichtlijders dienen met hoge doses niacine op te letten. Tot slot heeft niacine een ongunstige invloed op het glucosemetabolisme, hoewel klinische studies laten zien dat diabetici de niacinetherapie goed verdragen (Grundy et al., 2002).

De flush is ongevaarlijk: patiënten moeten enkel hierover goed ingelicht worden. Niacine vlakbij het slapengaan en met een snack (yoghurt, stuk fruit) helpen de flush te onderdrukken. Vermijd wel alcoholische en warme dranken, en pikante voeding. Een ander beproefd middel is het nemen van een aspirine een half uur van tevoren. De flush vermindert na verloopt van tijd, maar duikt terug op vanaf het moment dat een patiënt drie dagen geen niacine meer neemt. De patiënt moet dan terug opnieuw beginnen met lage doseringen (Jacobson, 2009).

Niacine in de voeding

Niacine (vitamine B3) als vitamine is belangrijk voor de energievoorziening. Niacine kan in de voeding aanwezig zijn als nicotinezuur of nicotinamide. De vitamine zit in vlees, vis, volkoren graan, groente en aardappelen.
Niacine lost op in water. Groente kan daarom het best in weinig water worden gekookt en de stukken dienen niet te klein te worden gesneden.
Niacine-voedingstekorten komen weinig voor, leidde vroeger tot pellagra, een ziekte die gepaard gaat met huidaandoeningen, scheurbuik en diarree . Bij overdosering met nicotinezuur, maar niet met nicotinamide, via hoog gedoseerde supplementen kan bloedvatverwijding ontstaan. Bij zeer hoge dosering van niacine kan schade aan lever en ogen ontstaan.