Slechte adem: wat je er zelf aan kunt doen

Iedereen heeft wel eens een slechte adem. Zo kan het zijn dat je knoflook, alcohol of vis hebt gegeten. Dit is tijdelijk van aard. Maar als je last hebt van voedselresten aan het gebit, tandplak of tandvleesproblemen, is de oorzaak lastiger om aan te pakken. Een slechte adem is meestal niet ernstig, maar het kan wel hinderlijk zijn. De geur van je adem zegt vaak wel wat over je gezondheid. Hoe ontstaat een slechte adem en wat kun je hieraan doen?

Hoe slechte adem ontstaat

Elk mens heeft wel eens een slechte adem. Soms komt het door het eten van sterk geurende voedingsstoffen zoals uien, vis, knoflook of alcohol, maar meestal ligt de oorzaak in de mondholte. Vaak is er dan sprake van voedselresten die achterblijven op en tussen het gebit. Bacteriën in de mond breken voedselresten af, waardoor er zwavelgassen vrijkomen. De meeste mensen ruiken ’s ochtends na het wakker worden uit hun mond. Dit komt omdat bacteriën de hele nacht de tijd hebben gehad om zwavelgassen te produceren. Na het tandenpoetsen is de adem meestal weer fris. Ruim 10% van de mensen heeft geregeld last van een slechte adem, ook na het tandenpoetsen en zonder het eten van sterk geurend voedsel.

Tong en keelholte

Bij mensen met gezonde tanden en tandvlees komt deze geur meestal door bacteriegroei op de tong en in de achterkant van de keel. Door tanden te poetsen, verdwijnen de bacteriën op deze plaatsen niet. De aanwezigheid van deze bacteriën is soms te zien als een ruw, soms wit of gekleurde neerslag achter op de tong. De aandoening wordt ernstiger wanneer de slechte adem duidt op een slecht gebit, een tandvleesontsteking of een andere mondinfectie.

Medicijnen

Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals middelen tegen depressies en andere psychiatrische aandoeningen, middelen tegen hoge bloeddruk en allergie, kunnen leiden tot slechte adem. Geneesmiddelen kunnen ook op een andere manier de boosdoener zijn. Zo geeft het middel dimethylsulfoxide dat op de huid wordt aangebracht, een knoflooklucht uit de mond.

Medische oorzaken

Wat minder vaak voorkomt, maar toch kan leiden tot een vies ruikende adem, is als de oorzaak is gelegen in de maag of slokdarm, longen of een ontsteking in de keel- of neusholte. Zo kan suikerziekte een adem met acetongeur veroorzaken en een slecht functionerende lever kan een ammoniakgeur afgeven. Een slechte adem is zelden een voorbode van een ernstige ziekte.

Overige oorzaken

Verder leidt roken direct tot een slechte adem. Dit komt deels doordat roken een droge mond veroorzaakt, hetgeen een van de oorzaken van een slechte adem is. Te weinig drinken kan een droge mond veroorzaken, wat weer kan leiden tot een slechte adem. Slechte adem komt vaker voor bij ouderen, waarschijnlijk omdat zij vaker gebitsproblemen en een droge mond hebben.

Een grote hinder

Soms kan een slechte adem in de sociale omgang een grote hinder vormen. Vooral als je weet dat anderen er last van hebben. Vaak ruik je het zelf niet of nauwelijks. Soms komt het voor dat je het zelf niet door hebt, terwijl anderen je proberen te vermijden. Andere mensen vinden het meestal moeilijk om er iets over te zeggen. Je kunt als je het vermoeden hebt dat je een slechte adem hebt, het eens vragen aan iemand anders. Ook als je zelf een slechte adem bij een ander bemerkt, schroom er dan niet om daar tactisch iets over te zeggen. Als je het netjes brengt, wordt het je waarschijnlijk in dank afgenomen.

Wat je zelf kunt doen

Allereerst is een goede mondhygiëne van groot belang voor een frisse adem. Poets daarom je gebit en tandvlees minstens tweemaal per dag. Vergeet daarbij niet de achterkant van je tanden en kiezen te poetsen. Een goede tandenborstel is belangrijker dan het merk tandpasta. Gebruik altijd een tandpasta die fluoride bevat. Maak ook regelmatig het gedeelte tussen de tanden schoon met een flosdraad of tandenstoker. In geval van een kunstgebit moet je dit 's avonds altijd uitdoen en 's ochtends grondig reinigen voordat je het weer indoet. Bezoek de tandarts regelmatig en vraag of het nodig is het gebit extra door hem te laten reinigen. Bij bacteriegroei in de mond moet je ook de tong en het gehemelte schoonmaken. Dat kan met een gewonde tandenborstel, maar je kunt er ook een speciale tongschraper voor aanschaffen.

Voeding

Zorg dat je gezond eet, zodat je tanden en tandvlees gezond blijven. Zo kan voeding dat melk, vlees of vis bevat een slechte adem verergeren. Drink veel water om een droge mond te voorkomen, maar wees zuinig met koffie en sterke thee. Rauwkost is goed voor een frisse adem, omdat het de bacteriën als het ware van de tong schuren. Suikervrije kauwgom of een pepermuntje kan tijdelijk wat verfrissing geven. Het maskeert de slechte adem slechts tijdelijk en neemt de oorzaak niet weg. Wanneer je last van tandplak hebt, heeft een kauwgom die xylitol bevat daar mogelijke een gunstige invloed op.

De middelen

Een goede mondverzorging met tandenborstel en goede tandpasta kan niet worden vervangen door een mondspoeling of –spray, of een ander middel. Maar sommige middelen kunnen naast een goede mondverzorging worden gebruikt.

Mondspoelingen

In sommige gevallen kan het zinvol zijn om naast het tandenpoetsen een mondspoeling of –spray te gebruiken. De belangrijkste bestanddelen van mondwaters zijn fluoride en desinfecterende middelen, zoals: chloorhexidine, triclosan, chlorine dioxide en etherische oliën, zoals eucalyptus, menthol, pepermunt of tijm. Alleen bepaalde mondspoelingen die desinfecterende stoffen bevatten staan officieel als geneesmiddel geregistreerd. Andere mondspoelingen vallen onder de Warenwet. Een etherische olie of smaakstoffen in mondspoelingen nemen de oorzaak van slechte adem niet weg, maar geven alleen tijdelijk wat verfrissing, net als een suikervrij snoepje of kauwgom. Een mondspoeling met fluoride heeft weinig zin, omdat fluoride al in tandpasta zit. Fluoridemondspoelingen helpen niet tegen een slechte adem. Spoelmiddelen met desinfecterende stoffen kunnen zinvol zijn bij tandvlees - en andere ontstekingen in de mond.

Nadelen mondspoelingen

Een mondspoeling met chloorhexidine kan soms een tandverkleuring en een vervelende smaak geven. Je moet mondspoelingen en mondsprays met waterstofperoxide en desinfecterende stoffen niet te lang achter elkaar gebruiken, omdat er dan tand- en tongverkleuringen kunnen optreden. Sommige producten bevatten enzymen die ook van nature in het speeksel voorkomen. Die enzymen zouden helpen bacteriën in de mond te verwijderen. Als je last van een droge mond hebt, kan het gebruik van deze producten zinvol zijn. Anders hebben deze middelen waarschijnlijk weinig nut.

Geen officieel erkende mondspoelingen

Mondspoelingen die niet officieel als geneesmiddel zijn geregistreerd, bevatten soms lagere concentraties desinfecterende stoffen zoals chloorhexidine, hexetidine, triclosan of oxychinoline. De exacte samenstelling en hoeveel er van deze stoffen in zit, is niet altijd bekend. Als de exacte samenstelling niet duidelijk is, wordt het gebruik hiervan afgeraden. Sommige middelen bevatten toevoegingen als kamille, rode zonnehoed, aloë-vera of tea tree. Het effect van deze middelen is niet aangetoond.

Wanneer naar de huisarts?

Meestal is de oorzaak in de mondholte gelegen. In dat geval kun je in geval van slechte adem beter advies vragen aan de tandarts. Hij zal controleren of er sprake is van een aandoening aan het gebit of aan het tandvlees. Ook kan hij zien of er een beslag is op de tong. Daarnaast kan hij aangeven of het nodig is om het gebit te laten reinigen door een mondhygiënist. Als je denkt dat de oorzaak van je slechte adem komt door medicijngebruik, kun je beter contact opnemen met je huisarts of apotheker. Ook wanneer de slechte adem gepaard gaat met andere lichamelijk klachten kun je het beste naar de huisarts gaan. In dat geval is er mogelijk sprake van een onderliggende aandoening.