Bloedafwijking: teveel rode bloedcellen

Ons bloed bestaat voor een groot deel uit rode bloedcellen. Deze zorgen voor de zuurstofvoorziening van ons lichaam. Wanneer er een teveel ontstaat aan rode bloedcellen, wordt het bloed dikker en kan er een verstopping ontstaan. Hierdoor kan er een zuurstofgebrek in bepaalde weefsels ontstaan. Er is ook een verhoogde kans op trombose. Wat is het gevaar voor de gezondheid als er teveel rode bloedcellen zijn, wat zijn de kenmerken en hoe kan dit worden behandeld?

De functie van rode bloedcellen

Bloed bestaat uit rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Bijna de helft van het bloed bestaat uit rode bloedcellen. Deze bevatten de rode kleurstof hemoglobine waaraan zuurstof zich kan binden. Op deze manier wordt ieder deel van het lichaam van voldoende zuurstof voorzien. Bijna de helft van het bloedvolume bestaat uit rode bloedcellen. Dit bepaalt ook de dikte van het bloed. Wanneer er een teveel ontstaat aan rode bloedcellen, kan dit gaan samenklonteren en leiden tot een gevaarlijke verstopping. Hierdoor kan er in bepaalde delen van het lichaam een zuurstoftekort ontstaan.

Een teveel aan rode bloedcellen

De medische benaming voor deze aandoening is “polycytemia vera”. Letterlijk betekent dit “de ware ziekte met een teveel aan bloed”. Er ontstaat een ongecontroleerde toename van rode bloedcellen omdat er een genetische afwijking is ontstaan in de stamcellen. Deze stamcel rijpt meestal ook ongecontroleerd uit in andere bloedelementen, waardoor er meestal ook een verhoogde toename ontstaat van witte bloedcellen en bloedplaatjes.

Symptomen

Omdat er een toename is aan rode bloedcellen, heeft de patiënt vaak een rode huidskleur. Mensen met deze aandoening hebben vaak klachten zoals hoofdpijn, niet scherp kunnen zien en hevige jeuk na het douchen. Verder heeft de patiënt wel eens last van (ernstige) pijn in de voeten of vingers, waarbij dan een roodblauwe verkleuring zichtbaar is.

Risico’s

Omdat het bloed dikker wordt zal het langzamer door het lichaam stromen, waardoor er een stolling, ook wel trombose genoemd, kan ontstaan. Hierdoor wordt de kans op het krijgen van een hartinfarct, herseninfarct of trombose op andere plaatsen vele malen groter. Naarmate iemand ouder wordt, zal de kans op trombose toenemen. Omdat de bloedplaatjes niet goed meer functioneren, is de kans groter om inwendige bloedingen te krijgen in de darmen of de maag. Sommige mensen die hieraan lijden hebben een vergrote milt.

Oorzaak

Er bestaat ook een onschuldige vorm van een toename van rode bloedcellen waarbij de toename niet ongecontroleerd gaat. Een bekend voorbeeld hiervan is het trainen op hoogte. Sporters doen dit wel eens om meer rode bloedcellen te krijgen, zodat er meer zuurstof naar de spieren wordt getransporteerd voor een betere prestatie. Een andere oorzaak is fors roken, waardoor er een chronische koolmonoxidevergiftiging kan ontstaan. Het lichaam denkt dat er te weinig zuurstof beschikbaar is, waardoor er meer rode bloedcellen worden aangemaakt. Stress, uitdroging en overgewicht kunnen ook een aanleiding zijn van een aanmaak van extra rode bloedcellen.

Diagnose

Er wordt onderzoek verricht op aandoeningen die gepaard gaan met een zuurstoftekort, in het bijzonder voor hart- en vaatziekten. Er wordt een bloedonderzoek gedaan om onder andere de afwijking in de stamcellen te achterhalen en de hoeveelheid rode bloedcellen. Door middel van een beenmergonderzoek kan achterhaald worden of er sprake is van een ongecontroleerde toename. Hierbij zal het beenmerg op in kweek worden gezet om te zien hoe de cellen zich vermeerderen.

Behandeling

Het is vooral belangrijk de gevaren van deze aandoening zoveel mogelijk te beperken. Naast het omlaag brengen van het aantal rode bloedcellen, moet ook de kans op het krijgen van trombose, hoge bloeddruk, inwendige bloeding of hart- en vaatziekten verkleind worden. De patiënt moet zorgen dat hij zo gezond mogelijk leeft om risicofactoren zoals suikerziekte, overgewicht, roken en een verhoogd cholesterolgehalte zoveel mogelijk te beperken.

De middelen

Elke patiënt zal een behandeling krijgen met Ascal, een ontstekingsremmend middel. Dit zorgt ervoor dat de bloedplaatjes verminderd werken waardoor de kans op trombose kleiner wordt. Er zal bloed worden afgetapt door middel van een bloedtransfusie zodat er minder rode bloedcellen in het bloed zitten. Dit zal net zo lang worden herhaald totdat het streefniveau is bereikt. Sommige patiënten, met name oudere mensen, krijgen er een celremmende medicatie bij. Dit kan bijwerkingen geven zoals moeheid, spierpijn of een sombere stemming.

Levensverwachting

Mensen met deze aandoening hebben een goede levensverwachting, mits ze hiervoor een goede behandeling krijgen. Ze zullen hun leefstijl zodanig moeten aanpassen dat de risicofactoren zo goed mogelijk worden aangepakt. Rokers zullen definitief moeten stoppen en mensen met overgewicht zullen hun gewicht omlaag moeten brengen. Daarbij is een gezonde voeding belangrijk om het cholesterolgehalte op een goed niveau te houden.

Lees verder

• Bloedstollingsafwijkingen
• Vermoeidheid door bloedarmoede