Sudeck dystrofie: overmatige pijn, zwelling na fysiek trauma

Ernstige pijnlijke spieren, gewrichten of ledematen na een fysiek traumatische ervaring wordt posttraumatische Sudeck dystrofie genoemd. Daarbij kan de pijn in eerste instantie zeer overheersend zijn, waarbij de overlast met de tijd verergert. De pijnlijke klachten zullen in negen van de tien gevallen pas na enkele maanden minder worden. Wat houdt Sudeck dystrofie in, wat zijn de fasen en wat zijn de gevolgen ervan?

Posttraumatische Sudeck dystrofie

• Fysieke schade als aanleiding
• Trauma
• Aangetaste zenuwen
• Gefaseerde ontwikkeling
• Mate van voorkomen Sudeck dystrofie
• Fantoompijn
• Dopamine aanmaak stimuleren

Fysieke schade als aanleiding

Waarom een bepaald persoon de aandoening heeft is onduidelijk, echter meestal ontstaat het naar aanleiding van fysiek letsel of traumatische ervaringen. Denk aan een zwaar verkeersongeval of ernstige brandwonden. De aandoening komt voor aan de huid, botten, spieren en concentreert zich vaak in de gewrichten. Primair gaat het om zeer pijnlijke klachten aan de handen, voeten, schouders maar het kan ook om de knie gaan na bijvoorbeeld amputatie van het onderbeen. Door ernstige schade aan de huid, spieren of door verwijdering van ledematen zijn zenuwen aangetast. Die aantasting zorgt voor overmatige prikkels, waardoor de persoon veel pijn ondervindt.

Trauma

Ondanks dat niet goed kan worden vastgesteld waarom men er last van heeft, is het praktisch altijd wel naar aanleiding van zwaar traumatisch letsel. Het gaat om amputatie, verbrijzelde ledemaat, ernstige fracturen, verbrande huid of andere verwondingen. Daarnaast kan het ook worden veroorzaakt door bepaalde aandoeningen. Denk zoal aan de invloed van medicatie (lees altijd bijsluiter), aanleggen van drains in het lichaam (pericardpunctie of thoraxdrain), na operaties, zwangerschap of bij neurologische of reumatische aandoeningen. Daarnaast worden de klachten versterkt, door een te snel werkende schildklier en de geestelijke gesteldheid.

Aangetaste zenuwen

Hoeveel pijn men heeft, hangt van de opgetreden schade af. Meest belangrijke is hoe de zenuwen erop gaan reageren. Het kan zijn dat de zenuwen afsterven, maar het kan ook leiden tot de vorming van nieuwe verbindingen. Het kan ervoor zorgen dat er lokaal gevoelloosheid ontstaat, maar het kan ook tot overactiviteit van de zenuwen leiden. Schade aan de zenuwen kan een overmatige aanmaak van neurotransmitters veroorzaken. Daarnaast kan ook de druk van zwelling de zenuwen teveel onder druk zetten, waardoor de pijnreceptoren overmatig worden geactiveerd.

Gefaseerde ontwikkeling

Dystrofie komt in verschillende gradaties en fasen voor. Daarbij zullen over het algemeen de klachten intensiveren, voordat het na een lange termijn verbetert. Het volgende onderscheid wordt gemaakt.

Rode warme glanzende huid

Direct nadat men aan een wond is geopereerd zal herstel via epitheelvorming moeten optreden. Omdat de zenuwen nog moeten herstellen zal pijn ontstaan. Dit is meestal intensieve pijn, waarbij enige beweging de klachten verergert. Men tracht het ledemaat zoveel als mogelijk overal van af te schermen. De huid voelt zeer warm en stijf aan, waarbij het er rood tot roodblauw of paars uitziet en praktisch altijd zwelt. Het kan daarbij overmatig zweetafgifte veroorzaken. Tezamen met de strak staande huid lijkt het alsof de huid glanst. Dit kan enkele weken tot een kwart jaar aanhouden.

Bleke koude zeer pijnlijke huid

De tweede fase kan eveneens een kwart tot een half jaar duren. Daarbij trekt de zwelling weg, echter tast het wel meer weefsel en huid aan. De huid verschrompelt, waardoor alles extra onder spanning staat. Het houdt ook in dat een deel van de bloedtoevoer veel minder wordt. Enerzijds leidt dit tot een koud aanvoelende ledemaat. Anderzijds stimuleert het de zenuwen voor de aanmaak van prikkels. Deze omstandigheid geeft vaak meer pijn dan de eerste fase. Door verslechterde bloedaanvoer worden de huid en nagels verder aangetast. Denk aan krakeelachtige nagels, schilfers, broosheid en uitval van beharing. Ook leidt het tot lokale botontkalking en afname van de spiermassa.

Afname en pijnresistentie

In de laatste fase nemen veel klachten af. Optredende symptomen welke tijdens voorgenoemde fasen zijn voorgekomen, zijn definitief geworden. De invloed van pijn zal compleet verdwijnen, waarbij een hoge mate van pijnresistentie ontstaat. De zenuwen werken niet of nauwelijks meer, waardoor de getroffen ledemaat gevoelloos wordt. Oftewel men zal er geen pijn meer aan hebben. Het resulteert ook in verder verzwakking van de spieren (atrofie) en een toenemende motorische verslechtering van de arm of voet.

Mate van voorkomen Sudeck dystrofie

In negentig procent van de gevallen zullen de klachten op een gefaseerde wijze uiteindelijk afnemen en dus verdwijnen. Bij de overige gevallen gaat het om aanhoudende problemen, waarbij de pijnlijke klachten chronische vormen aannemen. Oftewel men heeft altijd in enige mate of ernstige pijn. Het komt bij alle geslachten en leeftijden voor. Voornamelijk bij kinderen treedt herstel en genezing sneller op, waarbij de ernst van de aandoening minder intensief is.

Fantoompijn

Een aan dystrofie gerelateerd probleem is het zogeheten fantoompijn. Na een amputatie kan men nog precies voelen waar het heeft gezeten. De hersenen krijgen nog prikkels, waardoor men denkt dat men pijn aan het verwijderde ledemaat heeft. Het verschilt met dystrofie zodanig dat de pijn op een plek buiten de fysieke grens van het huidige lichaam zit. Men voelt iets wat er dus niet meer is. Meest logische verklaring daarvoor is dat de doorgesneden zenuwen nieuwe connecties hebben gemaakt, waarbij signalen terug naar de hersenen worden gestuurd. Het brein interpreteert het alsof de ledemaat er nog zit en dienovereenkomstig pijnlijke klachten geeft.

Dopamine aanmaak stimuleren

Veel pijn wordt veroorzaakt door neurologische problemen. De zenuwen zijn overactief en geven veel prikkels af. Daartoe is de stof acetylcholine verantwoordelijk. Dit uit zich speciaal bij de ziekte van Parkinson, waarbij hoge concentraties van de stof overmatige hoeveelheid prikkels geven. Spieren beginnen te beven en te trillen. Ook pijn wordt in dit geval door overactieve zenuwen veroorzaakt. De tegenhanger van acetylcholine is dopamine. Bij deze aandoening wordt niet standaard de medische variant voorgeschreven zijnde levodopa. Door het geregeld eten van tuinbonen kan men wel een gunstige balans krijgen, zodat de zenuwen rustiger gaan werken. Dit omdat tuinbonen hoge concentraties levodopa bevatten. Het kan een rustgevend effect hebben waardoor de pijnlijke invloed minder wordt.

Hoe snel de fasen worden doorlopen hangt van de behandeling af. Naarmate eerder de aandoening wordt geconstateerd kan met medicatie worden geholpen. Het kan gaan om zalmcalcitonine om bot-, haar- en nagelaanmaak te bevorderen. Dit kan worden gecombineerd met betablokkers om de pijnintensiteit te verminderen. Hoe één en ander wordt behandeld, hangt van de ernst van de aandoening af. Laat u goed informeren door de behandelend arts hoe pijn kan worden gereduceerd en de ernst van de aandoening wordt afgezwakt.