Lichamelijke uitputting door aanhoudende stress

Ieder mens heeft wel eens stress en dat is normaal. Er kan stress ontstaan omdat je te laat komt op een afspraak of omdat je een presentatie moet geven. Als de gebeurtenis meer impact heeft zoals financiële zorgen, duurt de stress meestal langer. Na de periode van spanning moet er ontspanning komen. Als de stress te lang aanhoudt, raak je uit balans en kunnen er klachten ontstaan. Lichamelijke uitputting is een veel voorkomende klacht bij aanhoudende stress. Er kunnen klachten ontstaan zoals extreme moeheid, hoge bloeddruk, rugklachten, lusteloosheid en hoofdpijn.

Wat stress is

Als iemand geconfronteerd wordt met een situatie waarbij er een beroep wordt gedaan op je innerlijke evenwicht, kan dat leiden tot stress. Het kan gaan om een kleine gebeurtenis zoals het te laat komen op een afspraak, maar het kan ook gaan om een ingrijpende gebeurtenis zoals het verlies van een dierbare, reorganisatie op het werk of financiële problemen. De oorzaak van de spanning wordt ook wel stressor genoemd. Stress hoort er nu eenmaal bij en ieder mens krijgt ermee te maken. Stress kan in sommige situaties stimulerend werken en kan ervoor zorgen dat je beter presteert.

Ongezonde stress

Stress heeft te maken met je manier van denken, manier van ontspannen, leefstijl en houding ten opzichte van jezelf en anderen. Wanneer er een langer durende verstoring ontstaat in het evenwicht tussen draagkracht en draaglast, is er sprake van ongezonde stress. Zolang er na de periode van spanning een periode van ontspanning volgt, hoeft stress niet schadelijk te zijn. Maar als de spanning te lang op een hoog niveau blijft, of de spanningen volgen elkaar te snel op, dan lukt het niet meer om te ontspannen. Dat kan leiden tot allerlei gezondheidsklachten, zowel lichamelijk als geestelijk.

Hoe het lichaam reageert op stress

Als we stress ervaren, past je lichaam zich automatisch hierop aan. Deze oerreactie die je bij dieren nog ziet, wordt ook wel de vecht- of vluchtreactie genoemd. Vroeger hadden we dit nodig om te kunnen overleven als er sprake was van een dreigende situatie. Het lichaam bereidt zich hier meteen op voor door de ademhaling te versnellen, spieren aan te spannen, stresshormonen vrij te geven en de bloeddruk en hartslag te verhogen. Ook zullen de hersenen zich beter kunnen concentreren en het bloed gaat vooral in je ledematen zitten. Je bent klaar om te vluchten of te vechten. Als de dreigende situatie voorbij is, gaat het lichaam normaal gesproken over tot rust.

Lichamelijke uitputting

Door langdurige psychische en lichamelijke stress kan er uitputting ontstaan. Je lichaam probeert zich aan de nieuwe situatie aan te passen. Hierdoor moet er een grotere inspanning worden geleverd en het lichaam moet op een hoger niveau blijven functioneren. Als je deze signalen negeert en steeds je lichaam weer laat wennen, raakt het uiteindelijk uitgeput. Het lichaam krijgt geen gelegenheid meer om te herstellen en kan beschadigd raken. Dit kan zich op verschillende manieren uiten, bijvoorbeeld door hoofdpijn, slapeloosheid, verhoogde bloeddruk, maag- en darmklachten, rugklachten en chronische vermoeidheid.

Burnout

Wanneer je blootgesteld wordt aan langdurige stress kan dat leiden tot een burnout. Niet iedereen is zich er altijd even goed van bewust dat er al langdurig sprake is van stress. Het kan zijn dat je zo druk bent op je werk, dat je onbewust de signalen negeert. Dit leidt tot een emotionele uitputting, waarbij er ook lichamelijke klachten kunnen ontstaan. De klachten die horen bij een burnout zijn: een negatief zelfbeeld, onverschillig worden, minder bekwaam worden in je werk, aan het einde van je Latijn zijn en emotioneel zijn. Een burnout is een eindstadium van een periode van stress en het kost meestal veel tijd om hiervan te herstellen.

Wat moet je doen?

Als je lichamelijke klachten hebt door stress, dan ben je vaak al een tijd doorgegaan en heb je allerlei signalen genegeerd. Het is belangrijk om de stressor aan te pakken. Als je zelf geen invloed kunt uitoefenen op de stressor, kun je hulp inschakelen van een deskundige zoals een psycholoog. Als je zelf de stressor kunt beïnvloeden, gun jezelf dan een kans om er wat aan te doen. Als de stress erg hevig is of al langere tijd aanwezig is, kan het zijn dat meer tijd nodig is voor herstel. Probeer de stress te doorbreken door ontspanning te zoeken en jezelf minder onder druk te zetten dat je moet presteren.

Stress op het werk

Veel mensen hebben last van een te hoge werkdruk en kunnen het niet meer loslaten. Ze willen controle houden over zichzelf en over de werkzaamheden. Deze mensen stellen vaak hoge eisen aan zichzelf en zijn perfectionistisch. Lukt het niet meer om de controle te houden over de werkzaamheden, dan ontstaan er klachten zoals gespannenheid, angst en machteloosheid. Er kunnen ook lichamelijke klachten ontstaan, waardoor iemand op een gegeven moment niet meer in staat is zijn werk te kunnen doen. Probeer dit voor te zijn en herken de signalen. Mocht je het niet meer zien zitten, bekijk dan de mogelijkheden. Desnoods samen met je werkgever, partner of psycholoog. Vaak is er meer mogelijk dan je denkt.

Lees verder

• De invloed van stress op je nachtrust
• Geen zin in seks door depressieve gevoelens
• Klaarwakker midden in de nacht: wat te doen
• Mentale vermoeidheid door het werk
• Tips om gelukkiger te worden