Fonds Psychische Gezondheid: herken de bipolaire stoornis

Wat de symptomen van een zogenaamde bipolaire stoornis ongeveer inhouden, is redelijk bekend. Dit geldt ook voor behandelingsmogelijkheden. Het is echter onbekend hoe een bipolaire stoornis ontstaat. Wel weten we al dat erfelijkheid een rol speelt. Maar welke? Hoe groot is je kans als ouder? Sowieso is er een grotere kans dat het kind van iemand met de stoornis, deze ook krijgt. Recent bleek bovendien uit onderzoek, dat wat oudere vaders veel vaker een kind met bipolaire stoornis krijgen dan jonge vaders. En er zijn andere minder bekende feiten te melden over bipolaire stoornis. Het Fonds Psychische Gezondheid vertelt. De 'basics' over de zogenaamde bipolaire stoornis zijn redelijk bekend. Dan hebben we het over symptomen en behandeling. Onbekend is echter, hoe een bipolaire stoornis precies ontstaat. In vroegere tijden werd in de psychiatrie weleens geprobeerd om een aandoening in een enkel hokje te stoppen. Maar net als in geval van vele andere psychische aandoeningen, houdt de wetenschap het nu op een samenspel van factoren. Inmiddels is in ieder geval wel duidelijk dat erfelijkheid invloed heeft. Stel dat je als ouder met een bipolaire stoornis een kind krijgt met iemand die deze stoornis niet heeft, dan is er toch 10 tot 20% kans dat je kind een bipolaire stoornis heeft.Maar factoren van buitenaf hebben ook invloed. Wie bijvoorbeeld traumatische jeugdervaringen heeft meegemaakt, zoals mishandeling en verwaarlozing, kan extra kans hebben op een bipolaire stoornis. Het ziet er trouwens naar uit dat sekseverschillen geen rol spelen, er zijn ongeveer evenveel vrouwen als mannen met een bipolaire stoornis.

Oudere vader, vaker bipolaire stoornis

Medische onderzoeken over de nadelen van het later kinderen krijgen als vrouw zijn er volop. Minder aandacht is er voor eventuele gevolgen van het vaderschap op latere leeftijd. Een opmerkelijke uitzondering is een recent, grootscheeps Amerikaans-Zweeds onderzoek gericht op zowel oudere als jongere vaders. Helaas bleek uit dit onderzoek dat oudere vaders vaker kinderen krijgen met een psychiatrische stoornis dan mannen die jonger zijn als ze een kind krijgen. Dan gaat het niet eens om een extreem hoge leeftijd. Het blijkt uit dit onderzoek dat het kind van een vader van 45 jaar oud, liefst 25 keer meer kans heeft op een bipolaire stoornis dan een kind dat een 24-jarige man als vader heeft. Helaas ontbreekt het in ons eigen land nog aan grootschalige onderzoeken op het gebied van de polaire stoornis. Wat we wel weten, is dat een geschat aantal van 89.000 mensen in Nederland een bipolaire stoornis heeft.

Hoge pieken, diepe dalen

Baer Jonkers, psycholoog bij Fonds Psychische Gezondheid, vertelt dat een bipolaire stoornis simpel uitgedrukt een extreme variant is op de stemmingsverschillen die iedereen weleens ervaart. Met of zonder reden, ben je somber of juist heel uitgelaten. Baer Jonkers: "Bij sommige mensen zijn de pieken echter extreem hoog en de dalen donker en diep. Iemand met een bipolaire stoornis maakt episoden door waarin hij of zij te uitgelaten en vol energie is, de zogenaamde manie, en episoden van extreme somberheid ofwel depressie."

Gaat niet over, kan wel even uit beeld zijn

Vaak wordt gedacht dat een bipolaire stoornis je leven constant tekent .Dit is op een bepaalde manier waar: deze erfelijke stoornis gaat helaas niet over. Echter, wanneer je een goede behandeling en begeleiding krijgt, is het mogelijk de pieken en dalen in je stemmingen tot op zekere hoogte te dempen. Bovendien zijn er wel perioden van manie of depressie, maar ook tijden waarin iemand geen last heeft van extreme stemmingswisselingen.

Niet altijd herkend

Het lijkt op het eerste gezicht niet zo lastig om een bipolaire stoornis te herkennen. Volgens psycholoog Baer Jonkers van Fonds Psychische Gezondheid is dat echter een misvatting. De symptomen zijn wel duidelijk, maar ze lijken op symptomen die ook bij andere stoornissen voorkomen. Jonkers noemt bijvoorbeeld depressie en borderline. Bovendien is een bipolaire stoornis niet iets waarmee je geboren wordt. Doorgaans ontstaat deze in je vroege volwassenheid. Al met al kunnen mensen jaren rondlopen zonder dat zijzelf of hun omgeving weten welk probleem speelt, en dat een bezoek aan de arts aangewezen is. Dit is uiteraard erg belastend voor mensen en de omgeving.

Wat te doen?

Baer Jonkers noemt de mogelijkheden om een bipolaire stoornis te behandelen, goed, maar dat is wel wat betrekkelijk: ongeveer zes op de tien mensen met een bipolaire stoornis hebben een goed effect van een behandeling. Doorgaans gaat het dan om zogenaamde psycho-educatie, en medicijnen. Beter met jezelf en je stemmingen leren omgaan is een belangrijk thema in de behandeling. Dit heet het vergroten van ‘zelfmanagement’. Denk aan een noodplan, bedoeld om een volgende episode te voorkómen. Zo'n noodplan omvat dat wat je zelf kunt doen, maar ook wat de behandelaar en de omgeving kunnen doen om te voorkomen dat je een terugval krijgt.