Vermoeidheid, oorzaak en symptomen

Vermoeidheid kan ontstaan als gevolg van slaaptekort, door een onderliggende ziekte of aandoening of door inspanning. Maar ook stress of een depressie kan de oorzaak zijn. We kennen spiervermoeidheid en vermoeidheid van de zenuwen. Daarnaast is er nog de algemene en de centrale vermoeidheid. Het moeheidsyndroom is chronisch, waarbij de patiënt continue vermoeid is. Dit is erg lastig, want een normaal leven is bijna niet mogelijk.

Wat is vermoeidheid?

Vermoeidheid is de reactie op een activiteit of werk die langdurig of intensief is geweest. Dit is een normale reactie van het lichaam en dient om te herstellen. Toch kan vermoeidheid ook optreden zonder dat er zware arbeid of activiteit is verricht. Dit kan op ieder moment van de dag optreden, maar ook chronisch dus continue aanwezig zijn. Een onderliggende ziekte of aandoening is hier de oorzaak van.

Spiervermoeidheid

Vermoeidheid in de spieren ontstaat door arbeid of training. Spieren die aan het werk gezet worden verbranden suikers. Dit wordt ook wel aerobe glycolyse genoemd. Wanneer de belasting te zwaar is en er niet voldoende zuurstof kan worden aangevoerd om tot afbraak tot koolzuurgas en water te komen, vindt er anaerobe glycolyse plaats. Hierbij worden de suikers, zonder dat er zuurstof bij komt kijken, omgezet naar melkzuur. Melkzuur hoopt zich op in de spieren en zorgt voor spierpijn en vermoeidheid van de spieren. Op dat moment is het kracht zetten nog maar slecht mogelijk. Glad spierweefsel raakt minder snel vermoeid dab dwarsgestreepte skeletspieren. Glad spierweefsel vinden we in de blaas, de baarmoeder en in het maag-darmkanaal. Het zijn de onwillekeurige spieren.

Zenuwen

Vermoeidheid in de zenuwen ontstaat door verminderde elektrische prikkelbaarheid. Dit is het geval bij een aantal ziekten zoals ME (chronische vermoeidheidsyndroom). De zenuwen sturen de spieren aan. Dit gebeurt doordat er een signaal vanuit de hersenen naar de zenuwen gaat, die de spieren het sein geven zich aan te spannen. Door een defect of een verandering in het centrale zenuwstelsel werken de zenuwen niet voldoende. Ze krijgen te weinig prikkels door en sturen daardoor de spieren onvoldoende aan.

Algemene vermoeidheid

Wanneer het lichaam in zijn geheel vermoeid is, uit zich dat door een vertraagde reactie. De bewegingen zijn trager, maar ook het reactievermogen blijft achter. De concentratie is ook lager. Algemene vermoeidheid ontstaat vaak na slaaptekort, bij ziekte zoals griep of bij grote warmte. Vermoeidheid door warmte is een slim mechanisme om energie te besparen. Wanneer het lichaam zich inspant, verbruikt het energie. Energie geeft warmte aan, waardoor de lichaamstemperatuur stijgt. Bij een hoge omgevingswarmte, zoals in de zomer, geeft het lichaam het signaal van vermoeidheid af. Het gevolg is dat we trager gaan bewegen, waardoor we energie besparen. Hierdoor warmt het lichaam niet onnodig op.

Slaaptekort resulteert ook in vermoeidheid, vooral wanneer het slaapgebrek meer dan één nacht per week ontstaat. De concentratie gaat omlaag en er wordt op een lager tempo gewerkt. Het eetpatroon wordt ook aangepast: veel mensen met slaaptekort eten teveel. Dit doen ze onbewust en is bedoeld om de hersenen actief te houden.

Psychische factoren

Ook psychische factoren zijn van invloed om vermoeidheid. Wie met plezier werkt zal minder snel vermoeid raken dan eentonig of saai werk. De gemoedstoestand is ook van invloed. Mensen met een depressie of mensen die niet lekker in hun vel zitten zijn eerder vermoeid dan mensen die zich uitstekend voelen. Stress of teveel aan het hoofd hebben zorgt ook voor vermoeidheid.

Centrale vermoeidheid

Tijdens inspanning worden er verschillende stoffen aangemaakt. Zo wordt de stof serotonine aangemaakt, die ervoor zorgt dat je wat langer door kan gaan. Het aanspannen van de spieren wordt door serotonine makkelijker gemaakt. Serotonine is echter een stof die we ook kennen van het slaappatroon. Mensen met een tekort aan serotonine slapen slechter, doordat uit serotonine de stof melatonine wordt gemaakt.

Een teveel aan serotonine werkt remmend op de zenuwen. Omdat de zenuwen de spieren aansturen, krijgen de spieren onvoldoende prikkels. Hierdoor treedt er een centrale vermoeidheid op door het gehele lichaam, zelfs wanneer de spieren nog niet verzuurd zijn (melkzuur). Het gevolg: inspanning kost dubbel zoveel moeite en mentaal raak je uitgeput. Bewegen is dan nog maar slecht mogelijk. Uitrusten is de enige remedie om weer op kracht te komen. Wanneer door rust het serotoninegehalte is verlaagd, kan er weer kracht gezet worden.