Depressie bij jongeren: helpt behandeling 'Grip Op Je Dip'?

De eerste resultaten van online behandelprogramma's voor psychische klachten zijn veelbelovend. Maar hoe zit het met jongeren? Die zijn vaak moeilijk in beeld te krijgen omdat de drempel naar behandeling hoog kan zijn. Voor hen is er het programma Grip Op Je Dip. Het is kosteloos, anoniem en laagdrempelig. Onderzoeker Van der Zanden van de Vrije Universiteit Amsterdam zocht uit hoe het effect van Grip Op Je Dip is bij jongeren, en of ze met het programma bereikt worden. Bovendien onderzocht Van der Zanden of je aan het taalgebruik van jongeren kunt afleiden hoe ernstig de depressieve klachten zijn, en of er genoeg motivatie is om aan een behandeling te beginnen. Jongeren met een depressie zijn vaak moeilijker te bereiken met hulpprogramma's dan de 'gemiddelde' persoon. Een belangrijke oorzaak is de angst voor een stempel, die een barrière vormt bij het eventueel zoeken van hulp. Een van de manieren waarop geprobeerd wordt om die drempel te verlagen - overigens niet alleen voor jongeren, maar ook voor andere mensen die aarzelen hulp te zoeken - is online hulpverlening. Wél specifiek voor jongeren is het online programma Grip Op Je Dip, afgekort GOJD. Het gaat hier om een online cursus in groepsverband. Deelname is gratis, maar vooral ook anoniem.

Hoe effectief is Grip Op Je Dip?

De effecten van online hulpverlening op met name lichte tot matige psychische klachten, zijn volgens de onderzoeksresultaten tot nu toe veelbelovend. Online hulpverlening, volgens tegenstanders onpersoonlijk of steriel, heeft toch echt voordelen bij het bereiken van mensen die je anders niet zou bereiken, en bij het slechten van de drempel richting hulp. Maar hoe effectief is de Grip Op Je Dip training voor jongeren? De onderzoeker Van der Zanden van het VU Medisch Centrum zocht dat uit door bij 244 deelnemers na te gaan welke effecten zij ondervonden van GOJD, en hoe het zat met hun verhoopte herstel van de depressieve klachten.

Ook angst neemt af dankzij GOJD

Niet alleen depressieve klachten maar ook angstklachten verminderen als een jongere meedoet aan een GOJD cursus. De mensen hebben ook meer het idee grip te hebben op hun eigen leven. Er was in het onderzoek een controlegroep betrokken die niet meedeed aan de cursus, naast een onderzoeksgroep die wel meedeed. In de groep deelnemers aan GOJD werd bij 56% een klinisch relevante verbetering geconstateerd, terwijl dat slechts 20% was in de controlegroep. Na de Grip Op Je Dip cursus, was een op de 2,7 jonge deelnemers volgens graadmeters vrij van depressie.

Taal en depressie

Een bijzonder element aan het onderzoek van Van der Zanden is, dat zij taalanalyses deed, in de hoop dat dit in de toekomst zal helpen om bijtijds depressieve klachten te signaleren en te kunnen behandelen. Zij vroeg zich af, hoe jonge mensen depressieve klachten in woorden vatten, en of hun gebruik van woorden en taal iets zegt van de mate van depressiviteit. Van der Zanden onderzocht zowel het taalgebruik in chatsessies, als in online vragenlijsten gebruikt bij aanmelding. Het bleek dat er steeds meer zogenaamde discrepantiewoorden werden gebruikt naarmate de depressie verminderde. Discrepantiewoorden zijn woorden die gebruikt worden bij een verschil tussen de situatie in het heden, en het doel dat iemand voor de toekomst voor zich ziet. Denk dan aan woorden als zouden, wilden, wensen, hopen. Je zou kunnen zeggen dat er meer 'drive' is om dingen te veranderen of te bereiken.

Minder woorden voor de depressie, vaker afhaken

Maar er was meer opmerkelijks te zien aan de taal. Als cursisten hun depressieve klachten in minder woorden 'verpakten' bij hun aanmelding voor de cursus, bleken ze vaker af te haken tijdens de cursus dan mensen die meer woorden aan hun depressieve klachten gaven. Het zou kunnen dat de mensen die meer woorden gebruikten, ook meer hadden nagedacht over hun situatie en dus meer motivatie hadden. Maar het is ook mogelijk dat wie minder woorden gebruikt, ook minder goed begrijpt wat er aan de hand is. Over die vraag geeft het onderzoek nog geen uitsluitsel. Wel bleek dat jongeren die bij hun aanmelding spraken over problemen met slapen, neerslachtige stemmingen of zelfs suïcidale gedachten, het meest depressief waren. Maar het aantal symptomen die mensen noemden, was dan weer niet voorspellend voor hun mate van depressiviteit.

Anonieme online hulp effectief

Van der Zandens onderzoek bewees dat dat anonieme online hulpverlening aan jonge mensen met depressieve klachten ervoor zorgt dat jongeren daadwerkelijk bereikt worden. Ook bleek dat de hulp effectief is. Haar aanbeveling is dan ook om anonieme online hulp een structurele plek te gunnen in onze gezondheidszorg.Maar ook bleek uit haar onderzoek dat depressie- en angstklachten regelmatig samen voorkomen. Het is waarschijnlijk zo dat angst en depressie een wederzijdse invloed hebben, zodat ook angst wellicht kan worden gedempt via de behandeling gericht op depressie. Bovendien zou het effect van therapie bij depressie versterkt kunnen worden door er ook behandelmethodes voor angstproblemen mee te combineren.

Taal- en woordgebruik helpen depressie in beeld brengen

De resultaten van het onderzoek naar het verband tussen taal en depressie, wijzen erop dat het analyseren van taal- en woordgebruik kan helpen om de mate van depressie én de kans op therapietrouw in beeld te krijgen. Omdat blijkt dat de soort van de symptomen die mensen in woorden vatten, meer voorspellend is voor de mate van depressie dan het aantal symptomen dat mensen noemen, is de aanbeveling aan behandelaars in de eerste lijn om niet alleen op het aantal genoemde symptomen te letten maar ook op het soort symptomen.