Maken medicijnen tegen psychose je dik?

Wie medicijnen neemt tegen psychische aandoeningen zoals psychose of schizofrenie, blijkt vaak te maken te krijgen met een flinke gewichtstoename. Daarbij is de vuistregel: hoe langer de patiënt medicijnen gebruikt, des te groter het effect. Dit blijkt uit onderzoek dat wetenschappers van Maastricht UMC+ publiceerden in juni 2014. Tot nu toe werd niet zo heel veel aandacht besteed aan gewichtstoename als bijwerking van zogenaamde antipsychotica. Onderzoeker Maarten Bak pleit voor goede voorlichting, en stimuleren van zowel lichaamsbeweging als een gezond voedingspatroon. Zo kan de patiënt zelf iets doen om ongewenste gewichtstoename tegen te gaan. De diagnose van een psychische aandoening is al akelig genoeg. Maar het blijkt ook uit onderzoek dat wie medicijnen neemt tegen psychische aandoeningen zoals psychose of schizofrenie, vaak te maken krijgt met flinke gewichtstoename. Daarbij is de vuistregel: hoe langer iemand de medicijnen gebruikt, des te sterker het effect dat de medicijnen hebben voor het gewicht.

Praktisch alle antipsychotica: gewichtstoename

Het gaat hier om een uitgebreid onderzoek dat wetenschappers van Maastricht UMC+ deden naar de gevolgen die een aantal medicijnen onder de noemer antipsychotica hebben voor het lichaamsgewicht. Dit onderzoek betrof zogenaamd meta-onderzoek. Daarbij bestaat het onderzoek, simpel gezegd, uit het bestuderen van andere onderzoeken. In dit geval waren dat meer dan 300 onderzoeken naar medicatie bij psychose. Het meta-onderzoek wees uit dat praktisch bij alle vormen van medicijnen tegen psychose sprake was van aanzienlijke toename in gewicht. Een flink aantal van de mensen die deze antipsychotica gebruikten, bleken te kampen te krijgen met meer dan 7% gewichtstoename. Hun BMI, ofwel de Body Mass Index - een meetinstrument die het aantal kilo's afzet tegen de lengte van de persoon - werd substantieel verhoogd.

Hoe langer hoe meer gewicht

Als een patiënt langere tijd de medicatie nam, bleek het effect voor het gewicht aanmerkelijk toe te nemen. Relatief gezien, gaat het dan niet eens om zo'n extreme periode, zeker niet gezien het vaak langdurige of blijvende karakter van gebruik van antipsychotica. Bepaalde middelen leidden nota bene tot een gewichtstoename boven de tien kilo binnen een periode van minder dan een jaar, vergeleken met mensen die een placebo ofwel 'nepmedicijn' kregen. Deze verandering in gewicht gold niet alleen voor een patiënt die de medicijnen voor het eerst nam, maar ook voor patiënten die al onder behandeling waren maar om een of andere reden een ander antipsychose-medicijn gingen nemen.

Gewichtsrisico's te weinig in beeld voor antipsychotica

Volgens onderzoeker Bak verdient het probleem van gewichtstoename door antipsychotica meer aandacht. Obesitas is al een wereldwijd probleem, maar, zegt Bak: "Bij psychiatrische patiënten is het probleem nog veel groter en te weinig erkend, evenals het verhoogde risico op diabetes en metabool syndroom." Volgens de onderzoeker is het nodig dat zowel psychiaters als patiënten goed op de hoogte zijn van het risico van problematische gewichtstoename. Niet alleen bij het voorschrijven of nemen van medicatie, maar ook als het gaat om samenwerking met andere zorgverleners, zoals huisarts of internist. Door goede informatie wordt de medicijngebruiker in staat gesteld betere beslissingen te nemen. Daarbij moet zij of hij gesteund en gestimuleerd worden. Voor de hand ligt met name steun en voorlichting inzake dé manieren om gewicht in de hand te houden: gezonde voeding en lichaamsbeweging.