Vitamine B6 kan soms werken tegen nierstenen

Nierstenen komen bij 1% tot 10% van mensen in de wereld voor. Een zeldzame soort nierstenen ontstaat door een verhoogde aanmaak van oxaalzuur in de lever van sommige mensen met nierstenen. Dat kan komen door de aangeboren stofwisselingsziekte "primaire hyperoxalurie" waarvan er 3 typen zijn bekend. Bij een deel van de mensen met primaire hyperoxalurie type 1 kan het ontstaan van oxaalzuur verminderen door vitamine B6 te gebruiken op doktersvoorschrift. Vroegtijdige onderkenning van dit probleem kan de behandeling en begeleiding van mensen met deze vorm van nierstenen verbeteren.

Hyperoxalurie

Hyperoxalurie [spreek uit: hieper-oksaal-urie] betekent letterlijk: een te hoog gehalte oxaalzuur in urine.

Oxaalzuur

Oxaalzuur is een plantaardige stof die van nature voorkomt in onder andere rabarber, spinazie, chocola, thee, aardbeien. Oxaalzuur bindt zich aan kalk (calcium). Daarom wordt soms een beetje krijt (kalkpoeder) toegevoegd aan gekookte rabarber om de ontrekking van kalk aan het lichaam te voorkomen.

Nierstenen

Een te grote hoeveelheid oxaalzuur in het menselijk lichaam kan leiden tot het ontstaan van nierstenen en nierschade. Sommige darmziekten leiden tot verhoogde opname van oxaalzuur uit voeding in het lichaam. Dat kan leiden tot verhoogde mate van oxaalzuur in urine, en dat heet "secundaire hyperoxalurie". Er zijn ook mensen bij wie het lichaam zelf teveel oxaalzuur aanmaakt. Dit oxaalzuur komt ook in de urine. Dat heet "primaire hyperoxalurie".

Primaire hyperoxalurie

De aandoening primaire hyperoxalurie kenmerkt zich door een verhoogde productie van oxaalzuur in de lever van patiënten met deze aandoening. Er zijn 3 typen primaire hyperoxalurie bekend. Bij alle drie is er een te hoge concentratie oxaalzuur in urine. Dit oxaalzuur wordt door de nieren uit het bloed gezuiverd en met de urine uitgeplast. Oxaalzuur bindt zich aan calcium in urine die in de nier wordt aangemaakt. De nieren kun je zien als de wasmachines van het lichaam. Door de voortdurende kalkvorming door een te hoog oxaalzuurgehalte kunnen nierstenen ontstaan, kunnen de nieren verkalken uiteindelijk hierdoor kapot gaan.

Hoe je Primaire Hyperoxalurie aantoont

In een portie urine kan een gespecialiseerd laboratorium het gehalte aan oxaalzuur meten. Als dit te hoog is, en dit niet komt doordat je teveel oxaalzuur-houdende producten eet of drinkt, zoals spinazie, rabarber, of bepaalde frisdranken, kan ook het gehalte aan glycolzuur worden gemeten. Een verhoogd oxaal- en glycolzuur past bij Primaire Hyperoxalurie type 1. In dat geval kun je met je dokter bespreken of vitamine B6 zinvol kan zijn. Dit wordt dan met het testen van urine na een aantal weken geëvalueerd: als je baat hebt bij vitamine B6 zal het oxaalzuurgehalte in de urine afnemen. Er zijn ook genetische (DNA) testen waarmee je de diagnose van Primaire Hyperoxalurie verder kunt onderzoeken.

Algemene behandeling van nierstenen

Voor de algemene adviezen voor behandeling van nierstenen is al veel informatie in andere bronnen beschikbaar en kan de huisarts een behandeltraject inzetten.

Behandeling met vitamine B6, ook wel pyridoxine genoemd

Een zeer kleine groep mensen met primaire hyperoxalurie van het type 1 heeft baat bij het gebruik van vitamine B6 (pyridoxine). Hierdoor daalt de oxaalzuurconcentratie in de urine en ontstaan er minder nierstenen. Daardoor hebben de nieren minder last van de schade door de verkalking. Vitamine B6 is voor deze reden op doktersvoorschrift te krijgen. Door het oxaalzuurgehalte in de urine na te kijken na dagelijks gebruik van vitamine B6 gedurende een aantal weken kan worden gecontroleerd of het vitamine B6 werkt. Voor zover bekend, gaat het om een zeer klein aantal mensen bij wie vitamine B6 nuttig is.

Bijwerkingen van vitamine B6

Bij juist gebruik van vitamine B6 op voorschrift van een arts ontstaan in de regel geen bijwerkingen. Bij zeer hoge doseringen kunnen klachten van de perifere zenuwbanen ontstaan. Dit leidt tot tintelingen in armen, handen, voeten en benen. Daarom moet vitamine B6 altijd op voorschrift van een arts worden gebruikt en gecontroleerd. Als vitamine B6 bij juist gebruik geen verlaging van het oxaalzuurgehalte van de urine laat zien, heeft gebruik van vitamine B6 geen nut.

Wat is een stofwisselingsziekte?

In het lichaam van mensen spelen zich allerlei scheikundige reacties af. Vooral in de lever gebeurt dat. Je zou de lever kunnen zien als de chemische fabriek van het lichaam. Bij een stofwisselingsziekte is er iets mis met een of meer van die scheikundige reacties.

Voor het goed laten verlopen van scheikundige reacties zijn katalysatoren nodig. Die helpen de reacties. Een ander woord voor katalysator in de biologie is "enzym". Een tekort aan een bepaald enzym kan leiden tot een stofwisselingsziekte. Zo leidt een tekort aan het enzym AGT (voluit: alanine:glyoxylaat aminotransferase) tot het ontstaan van de aandoening primaire hyperoxalurie type 1.

Enzymen worden geproduceerd in menselijke cellen. De informatie hiervoor ligt in het DNA. Als er een mutatie (een foutje) in het DNA zit, dan kan dat leiden tot een verminderde of afwezige productie van een bepaalde stof of enzym. In het voorbeeld van primaire hyperoxalurie type 1 bevat het gen AGXT de informatie voor het enzym AGT.

Links

www.ohf.org