Wanneer heb je borderline?

Het wordt soms zo gemakkelijk geroepen als iemand met impulsief gedrag en een driftbui in je buurt is “Het zal wel een borderliner zijn!” En het is zeker mogelijk, maar meestal ligt het net even iets genuanceerder. Toch kan het geen kwaad je zo nu en dan eens in de (mogelijke) problematiek te verdiepen. Het is een persoonlijkheidsstoornis die grote impact op de persoon en zijn/haar omgeving kan hebben.

Wat is het?

De naam borderline (grens) is ooit bedacht, aangezien men dacht dat deze stoornis tussen neurose en psychose zat. Deze zienswijze is echter inmiddels aangepast.
Borderline is een persoonlijkheidsstoornis, een psychische aandoening waar in de war zijn, diepe angst en depressiviteit een rol kunnen spelen. Het gaat er dus om hoe je als mens in elkaar zit en daar horen gedachten, gevoel en je gedrag ook bij. Iemand met Borderline heeft dus een niet helemaal normaal (zoals men “normaal” beschouwd) patroon.

In te ICD-10 (betreft de tiende editie van de International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems. Bijgehouden door de Wereldgezondheidsorganisatie) staat de “emotioneel instabiele persoonlijkheidsstoornis” vermeld. Onder te verdelen in:

• Impulsief type; emotionele instabiliteit, slechte impulsbeheersing, emotionele uitbarstingen.
• Borderlinetype; emotionele instabiliteit, negatief zelfbeeld, gevoelens van leegte, instabiele relaties, verlatingsangst, zelfdestructief gedrag.

Hoe herken je het?

Natuurlijk hebben allemaal wel eens iets wat in onderstaand rijtje staat. Maar de combinatie (zeker zo’n 5 aspecten) en frequentie kan wel een indicatie zijn. Het kan variëren van prima mee te leven tot enorm heftig en nauwelijks leefbaar.
Maar het spreekt uiteraard nog steeds voor zich dat je voor een diagnose en behandeling bij de specialist terecht moet. Via de huisarts kan een traject ingezet worden.

• Identiteitsstoornis, wat zoveel wil zeggen als een aanhoudend wisselend zelfbeeld.
• Een laag gevoel van eigenwaarde en het overschreeuwen door middel van provocerend gedrag.
• Obsessief proberen te voorkomen om feitelijk (of vermeend) verlaten te worden.
• Sterk wisselende stemmingen, reagerend op gebeurtenissen. Men kan gaan van somberheid tot angsten of enorm prikkelbaar. Vaak is het een kwestie van uren.
• Een aanhoudend gevoel van leegte en deze obsessief in willen vullen.
• Ongenuanceerde intense woede en boosheid niet kunnen beheersen. Driftbuien zijn een duidelijke uiting in deze.
• Sterke en aanhoudende neiging door (voor)oordelen.
• Moeizame vriendschappen, het alles of niets, vaak eerst alles en daarna niets.
• Enorm impulsief gedrag in de zin van geldverspilling, van alles willen kopen, sterk wisselende seksuele contacten, vreetbuien of drogerende middelen.
• Zelfverwonding, dreigen met zelfdoding en soms pogingen tot.
• Aanhoudende instabiele en intense relaties met andere mensen. Van idealiseren tot kleineren.
• Gevoelig voor psychoses van enkele uren tot enkele dagen.

Diagnose stellen

Er kleven nogal wat vooroordelen aan het (vermeend) hebben van borderline. Het heeft direct een erg negatieve associatie, dus er wordt in de maatschappij niet gemakkelijk mee omgegaan. Het stempel drukken is in deze snel gedaan.

Vaak worden de verschijnselen zichtbaar bij de jong volwassene en men gaat er vanuit dat genetische- en omgevingsfactoren een rol spelen. Tel daar de sociale omgeving bij op en de kans op ontwikkeling van de persoonlijkheidsstoornis wordt verder vergroot.
Verder is het weliswaar niet bewezen, maar wel aannemelijk dat er in de jeugd iets heftigs heeft plaatsgevonden. Emotionele verwaarlozing kan hierbij een grote rol spelen en hechtingsproblemen kunnen dan ontstaan. Vrouwen krijgen het 5x zoveel als mannen.

Wat is er aan te doen?

Het is veelal langdurige psychotherapie die mensen met deze aandoening helpt. Daarnaast kunnen er medicijnen voorgeschreven worden, om de regelmaat en gelijkmatig iets meer in het leven te brengen. Zo kan men weer meer “normaal” in de maatschappij staan.
Verder is er sinds enkele jaren het zogenaamde “schema-therapie”. Het is een combinatie van cognitieve gedragstherapie en psychotherapievormen. Er worden inmiddels mooie resultaten mee geboekt.

Tot slot

Kan het heftig zijn en je leven verstoren? Als je niets onderneemt, jazeker. Het kan langzaam steeds manifester worden en dan is het goed professionele hulp te zoeken. Ga in gesprek met je huisarts en zorg dat je bij een goede specialist aan tafel komt. Als je denkt het te hebben (of iemand in de omgeving), kan je er maar beter mee aan de slag gaan.