Cheyne-Stokes ademhaling

De Cheyne-Stokes ademhaling kennen we vooral van mensen die gaan sterven: hun ademhaling wordt eerst diep en snel en wisselt dan af met een oppervlakkige ademhaling en zelfs ademstilstand. De tussenpozen tussen twee ademteugen wordt steeds langer. Ook komt de Cheyne-Stokes ademhaling ook wel eens spontaan voor bij baby’s. Andere oorzaken zijn nierfalen, hartfalen, een beroerte, uremie en nog andere oorzaken. De symptomen zijn typerend en makkelijk te herkennen. Behandeling is niet altijd noodzakelijk. Dit hangt sterk af van de oorzaak.

Wat is de Cheyne-Stokes ademhaling?

De Cheyne-Stokes ademhaling is vernoemd naar de Ierse arts J. Cheyne en de arts W. Stokes. Het gaat hier om een afwijkende ademhalingspatroon.

Symptomen

De Cheyne-Stokes ademhaling wordt gekenmerkt door een diepe en snelle ademhaling die minutenlang aanhoudt en wordt afgewisseld door een oppervlakkige ademhaling en ademstilstand. Deze duurt enkele seconden. Vervolgens ontstaat de diepe en snelle ademhaling weer. De tijd tussen twee ademteugen kan langer worden.

Ademcentrum

De oorzaak voor de Cheyne-Stokes ademhaling is te vinden in het ademcentrum, die minder gevoelig voor de CO2-druk (koolstofdioxide) is geworden. Dit kan diverse redenen hebben. Het ademcentrum bestaat uit een groep zenuwcellen in de hersenstam. Deze zenuwcellen reguleren de diepte en de lengte van de ademhaling door de ademhalingsspieren aan te sturen. Het koolstofdioxide gehalte, maar ook het zuurstofgehalte en de zuurgraad in het bloed zijn prikkels die het ademcentrum informatie geven.

Wanneer het ademcentrum minder gevoelig wordt, raakt de ademhaling verstoord. De ademhaling gaat omlaag en krijgt een verstoord patroon.

Slechte hartwerking

Dit type ademhaling komt voornamelijk voor bij ouderen mensen die te maken hebben met een slecht werkend hart. Wanneer het hart minder goed functioneert worden organen vaak ook minder goed voorzien van de nodige bloedtoevoer. Dit uit zich in allerlei klachten als kortademigheid, vermoeidheid, verstoord hartritme, pijn op de borst, slecht slapen. De hersenen worden minder goed doorbloed waardoor er een verminderde gevoeligheid in het ademcentrum ontstaat. Wat we dan zien is de typische Cheyne-Stokes ademhaling.

Baby's met de Cheyne-Stokes ademhaling

Soms ontstaat deze ademhaling spontaan bij baby's. Vaak is het tijdens de slaap aanwezig. De meeste baby's groeien hier na enige tijd vanzelf weer overheen.

Herseninfarct of hersentumor

Een herseninfarct is het afsterven van hersenweefsel. Bij een hersentumor is er een tumor / gezwel aanwezig in de hersenen. In bedien gevallen raken de functies in de hersenen verstoord. Dit kan in een lichte vorm zijn, maar ook zware vormen aannemen. Het ademcentrum is één van deze functies die verstoord kan raken. Hierdoor raakt de ademhaling ontregelt.

Uremie

Bij uremie is er sprake van een verhoogd ureumgehalte in het bloed. De nieren werken niet meer goed. Soms ontstaat uremie tijdens een zwangerschap. Als gevolg van uremie wordt het zuurgehalte in het bloed hoger. Hierdoor wordt het ademcentrum minder gevoelig.

Centraal slaapapneu-syndroom

Het centraal slaapapneu-syndroom is een ademhalingsstoornis die ontstaat door problemen in de hersenen of het hart. Er zijn vijf categorieën hiervan, waarvan de Cheyne-Stokes ademhaling er één van is. Het gaat hier om een verstoord ademhalingspatroon tijdens de slaap.

Opiaten

Een teveel of zware dosering opiaten kan ook de Cheyne-Stokes ademhaling veroorzaken. Het gebruik van bijvoorbeeld morfine zorgt ervoor dat het ademcentrum minder gevoelig wordt. De ademhaling gaat omlaag en is verstoord. Ernstig ziek mensen of mensen met veel pijnklachten gebruiken soms zware doseringen opiaten.

Stervensproces

Het meest bekend is de Cheyne-Stokes ademhaling van het stervensproces. In de laatste fase treedt dit ademhalingspatroon op. Mensen die dit vertonen zullen vrijwel altijd binnen enkele minuten tot uren sterven. Voorafgaande aan deze laatste fase worden eerst handen en voeten kouder, wordt de bloedcirculatie trager, eet en drinkt de patiënt steeds minder, treedt incontinentie op, slechter zicht en gehoor, steeds vaker slapen en uiteindelijk de verstoorde ademhaling. Door de verminderde zuurstofvoorziening in het lichaam zal er een diepe slaap of coma optreden.

Grote hoogte

Soms wordt deze ademhaling waargenomen bij mensen die op een grote hoogte slapen. De lucht is hier dunner. Per luchtvolume zijn er minder zuurstofmoleculen aanwezig. Er kan een zuurstoftekort in de hersenen ontstaan waardoor het ademhalingscentrum minder gevoelig reageert.

Behandeling

Bij stervenden en bij baby's is een behandeling niet noodzakelijk. In andere gevallen kan bijvoorbeeld continuous positive airway pressure-therapie (CPAP) helpen. Dit is een masker met pompje dat de lucht aanzuigt en de luchtpijp instuwt. Bovendien zorgt het apparaat ervoor dat de mond-en keelholte niet dichtklappen door een overdruk te veroorzaken. Een andere behandeling is het toedienen van theofylline preparaten. Deze worden steeds minder toegepast. Bij verblijf op grote hoogte is het soms nodig om te verhuizen naar ene lager gelegen gedeelte, zodat de ademhaling weer een normaal patroon gaat vertonen.