Ademhalingsstoornissen – Cheyne Stokes-ademhaling

Ademhalingsstoornissen – Cheyne Stokes-ademhaling Ademen gaat vanzelf, zo lijkt het. Toch is elke in- en uitademing het resultaat van een ingewikkeld fysiologisch en chemisch proces. Het ademhalingscentrum in de hersenen en de zuurgraad (pH) van het bloed spelen daarbij een grote rol. Gezonde mensen ademen vrijwel zonder dat ze dat merken. Er kunnen echter stoornissen optreden, waardoor de ademhaling minder makkelijk verloopt. Veel ziekten zijn bovendien herkenbaar aan een typische vorm van ademen. De Cheyne Stokes-ademhaling is een symptoom dat er in de hersenen bepaalde processen verkeerd gaan. Een van de karakteristieke kenmerken is de apneu (ademstilstand). Het stervensproces (ziekbed) gaat vrijwel altijd gepaard met een Cheyne Stokes-ademhaling.

Inhoud


‘Vanzelf’ ademen

Tot op zekere hoogte is de ademhaling beïnvloedbaar. Een voorbeeld daarvan is het vasthouden van de adem en het feit dat de frequentie ervan zelf te bepalen is, hoewel er dan eveneens al snel problemen optreden. Het gevoel ‘vanzelf’ te ademen is op zich dan ook een weldadige lichaamservaring, die erop duidt dat de ademhaling op dat moment is aangepast aan de behoefte van de lichaamsprocessen, ofwel de stofwisseling.

Ademcentrum
Bij het vasthouden van de adem ontstaat na langere of kortere tijd ademdrang, waarbij het zuurstofgehalte in het bloed is gedaald en het koolzuurgehalte (kooldioxidespiegel) gestegen. Zodra het koolzuurgehalte een bepaalde grenswaarde heeft overschreden, prikkelt het ademcentrum via bepaalde zenuwen de ademhalingsspieren en volgt er een inademing. De cellen in het cerebrale ademhalingscentrum reageren op chemische stoffen, zoals kooldioxide, en worden chemoreceptoren genoemd.

Cheyne Stokes-ademhaling / Bron: Cheyne Stokes / Ivanov / Archibald Tuttle, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Cheyne Stokes-ademhaling / Bron: Cheyne Stokes / Ivanov / Archibald Tuttle, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Het verloop van de Cheyne Stokes-ademhaling

Kort gezegd is de Cheyne Stokes-ademhaling een afwisseling van diepe en oppervlakkige ademteugen. De stoornis is genoemd naar de Britse arts en chirurg John Cheyne (1777-1836) en de Ierse arts William Stokes (1804-1878), verbonden aan de Universiteit van Dublin. Beiden hebben onderzoek gedaan naar dit ademtype. Het karakteristieke adempatroon is makkelijk te herkennen.

Apneu

Typisch is dat de ademhaling steeds dieper wordt, vaak gevolgd door een nog diepere zucht, waarna het ademteugvolume weer langzaam afneemt en uiteindelijk zeer oppervlakkig wordt. Daarna treedt er een ademstilstand (apneu) op, waarbij de ademhaling vrijwel onmerkbaar is. Vervolgens ademt de patiënt weer oppervlakkig, maar na elke ademteug dieper.

Ademfrequentie

De frequentie is soms regelmatig en langzaam, dan weer onregelmatig en snel. Hetzelfde geldt voor de gelijkmatigheid van de ademteugen en uitademingen. Het algemene karakteristieke ademhalingspatroon schemert er echter altijd doorheen. De apneu kan soms tot een minuut duren.

De rol van koolzuurgas

Niet het gebrek aan zuurstof, maar de toename van kooldioxide in het bloed vormt de belangrijkste ademprikkel. De chemoreceptoren in het ademhalingscentrum zijn gevoelig voor kooldioxide – en andere zuren – en de toename ervan in het vaatstelsel. Door de onderliggende oorzaak van de Cheyne Stokes-ademhaling reageert het ademhalingscentrum daar onvoldoende op.

CO²-gehalte in het bloed en de Cheyne Stokes-ademhaling

De oorzaak van deze ademhalingsstoornis is altijd gelegen in het ademcentrum, in het verlengde merg, dat zich bevindt in de hersenstam. Meestal betreft het aandoeningen waarbij de bloedcirculatie in de hersenstam niet adequaat meer is en dit hersengedeelte slecht reageert op gewone prikkels. Het ademhalingscentrum is dan minder gevoelig voor de koolzuurspanning in het bloed. Wanneer de kooldioxidespiegel in het arteriële vaatstelsel langzaam binnen de normwaarden stijgt, wordt de ademhaling minder diep en neemt de frequentie af.

Bloedgaswaarden
Door snel en diep te ademen probeert het lichaam de bloedgaswaarden te normaliseren nadat het CO²-gehalte vervolgens een bepaalde bloedwaarde heeft overschreden. Dit ademhalingstype is doorgaans waarneembaar bij patiënten met bijvoorbeeld een hersenbloeding, maar het kan ook het gevolg zijn van onder andere een overdosis slaapmiddelen, opiaten of alcohol. In elk geval is bij deze stoornis steevast het ademhalingscentrum (ademcentrum) betrokken.

Bron: FotoshopTofs, PixabayBron: FotoshopTofs, Pixabay

Oorzaken van de Cheyne Stokes-ademhaling

Er zijn veel factoren die een negatieve invloed hebben op het ademhalingscentrum en een Cheyne Stokes-ademhaling opwekken. Een kleine greep hieruit:

Slaapmiddelen en pijnstillers

In klinische situaties is het belangrijk dat de verzorgende/verpleegkundige ademhalingsstoornissen opmerkt, zoals de Cheyne Stokes-ademhaling. Deze stoornis vormt immers een indicatie omtrent het voortschrijden van een aandoening, of het ontstaan ervan. Ook moet er bij dit ademhalingstype een afweging worden gemaakt aangaande de toediening van slaapmiddelen en opiaten (pijnstillers), omdat ze het functioneren van het ademhalingscentrum (nog meer) belemmeren.

Lees verder

© 2013 - 2024 Orion, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Cheyne-Stokes ademhalingCheyne-Stokes ademhalingDe Cheyne-Stokes ademhaling kennen we vooral van mensen die gaan sterven: hun ademhaling wordt eerst diep en snel en wis…
Vitale functiesVitale functies zijn de functies van je lichaam, die veranderen van uur tot uur. Er zijn 4 fitale functies; ademhaling,…
Het verraderlijke syndroom van Adams-StokesHet verraderlijke syndroom van Adams-StokesHet syndroom van Adams-Stokes kenmerkt zich door een plotseling en veelal kortdurend bewustzijnsverlies, waarbij de pols…
Slaapapneu - slaapapneusyndroomApneu is een slaapziekte waarbij men s’nachts meerdere ademstilstanden krijgt. Deze slaapziekte kan ernstige gevolgen he…

Hemolyse: versnelde afbraak rode bloedlichaampjes, anemieHemolyse: versnelde afbraak rode bloedlichaampjes, anemieBloedarmoede geeft vaak vermoeidheidsklachten, waarnaast teveel bloedafbraakstoffen aanwezig zijn. Bij de aandoening hem…
Klebsiella bacterie is gevaarlijk vanwege besmettingKlebsiella bacterie is gevaarlijk vanwege besmettingIn ziekenhuizen en verpleeghuizen komt soms een bacterie voor die zeer gevaarlijk is. Deze bacterie is gevaarlijk en res…
Bronnen en referenties
Orion (616 artikelen)
Laatste update: 02-08-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.