Dolfijnentherapie voor autisme, werkt het?

Autisme is een aandoening waar tot op heden weinig effectieve behandelmethoden voor gevonden zijn. Daarom grijpen ouders van kinderen met een stoornis in het autisme spectrum (waaronder PDD-NOS en Asperger) vaak naar alternatieve behandelingen. Dolfijntherapie, ook wel animal assisted therapy genoemd, is een therapie voor autisme die veel populariteit geniet. Terecht?

Animal assisted therapy

Al sinds mensenheugenis werken mensen met dieren samen om hun levenskwaliteit te verhogen. In eerste instantie werden dieren meestal gebruikt als lastdier (ezels), als vervoermiddel (paarden) of als hulpmiddel (honden). Tegenwoordig worden dieren ook ingezet als therapeutisch middel in de behandeling van diverse klachten en aandoeningen. Zo worden paarden gebruikt als co-therapeut (equitherapie) en konijnen in knuffelprojecten voor ouderen. De laatste jaren schieten bedrijven die zich op 'animal assisted therapy' richten als paddenstoelen uit de grond. Een vorm van 'animal assisted therapy' die reeds een lange historie kent, is het inzetten van dolfijnen in de behandeling van mensen met autisme. Dolfijnen hebben de naam zich sterk op mensen te richten, waardoor zijn een perfecte co-therapeut lijken, met vele beoefenaars van zogenaamde 'dolfine assisted therapy' tot gevolg. Er is echter slechts in beperkte mate goed wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effectiviteit van 'dolfine assisted therapy'.

Hoe werkt dolfijnentherapie?

Dolfijnentherapie wordt sinds ongeveer 25 jaar ingezet als behandelvorm bij mensen met diverse klachten, zowel fysiek als mentaal. In de meeste vormen van dolfijnentherapie zwemmen en spelen de patiënten met de dolfijnen, terwijl ze allerlei oefeningen uitvoeren. De duur van de behandeling varieert van enkele dagen tot een maand. Een enkele behandeling duurt meestal 10 tot 30 minuten. Therapie met dolfijnen is doorgaans gebaseerd op principes van operante conditionering, waarbij gewenst gedrag beloond wordt (in de vorm van speeltijd met de dolfijn) in de veronderstelling dat het door de positieve gevolgen vaker voor zal komen.

Waarom zou dolfijnentherapie werken?

Er zijn verscheidene verklaringen waarom dolfijnentherapie zou werken. Een aantal wetenschappers stelt dat de werkzaamheid van dolfijnentherapie vooral in de ultrasone trillingen zit. De geluiden die dolfijnen uiten, waarvan sommige onhoorbaar voor mensen - hebben effect op het brein van de mens, zo claimen deze wetenschappers. Het herstelproces van zieke mensen wordt op deze manier versneld. Een andere verklaring voor het effect van dolfijntherapie wordt gevonden in de gevoeligheid van dolfijnen voor mensen met beperkingen. Dolfijnen voelen zich aldus mensen die deze overtuiging aanhangen op een speciale manier aangetrokken tot mensen met beperkingen. Ook zouden dolfijnen met hun constante "glimlach" en speelse gedrag bijdragen aan het geluksgevoel van mensen met autisme. Tot slot helpt de omgang met dolfijnen de aandacht te richten op prikkels uit de omgeving.

Maar: wat zegt de wetenschap?

Er is behoorlijk veel wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van dolfijntherapie gedaan. Er is echter weinig goed onderzoek naar therapie met dolfijnen gedaan. De meeste onderzoeken voldeden niet aan de normen voor een fatsoenlijk wetenschappelijk onderzoek. Zo lieten veel onderzoeken het na om de effecten van dolfijnentherapie te vergelijken met een andere vorm van therapie, waardoor de effecten lastig in perspectief te plaatsen zijn. Andere onderzoeken hadden een zeer beperkt proefpersonen, waardoor het lastig is de resultaten te generaliseren naar de gehele populatie. Ook het placebo effect kan meespelen. Mensen kunnen zeer positieve verwachtingen hebben van de therapie, dit kan het effect van de therapie positief beïnvloeden, zonder dat de therapie an sich effectief blijkt te zijn. Tot op heden is er geen gedegen, goed in elkaar stekend wetenschappelijk onderzoek dat de positieve effecten van dolfijntherapie voor kinderen met autisme onderschrijft.