Endometriose: aanhoudende menstruatie- of buikpijn

Endometrium is een ander woord voor het slijmvlies dat de binnenwand van de baarmoeder bedekt. Bij endometriose zit het slijmvlies ook op andere plaatsen zoals op de eierstokken, op de blaas. Is er sprake van ernstige endometriose dan kan er schade optreden aan de nieren of aan andere organen. Iemand met endometriose hoeft niet per se klachten te hebben. Waar wordt endometriose door veroorzaakt, wat zijn de verschijnselen, hoe kan het behandeld worden en hoe is de prognose? In het Bronovo (Den Haag) kun je terecht bij het Centrum Endometriose in Balans. Volgens een schatting heeft 1 op de 10 vrouwen endometriose. Veel vrouwen weten niet dat ze endometriose hebben.

Inhoud artikel

• Endometriose
• Menstruatie en het baarmoederslijmvlies
• Bij wie komt endometriose voor?
• Oorzaak endometriose
• Symptomen endometriose
• Chocolade-cyste
• Verminderde vruchtbaarheid
• Andere gevolgen
• Diagnose endometriose
• Behandeling endometriose
• Prognose endometriose
• Centrum Endometriose in Balans

Endometriose

Stukjes baarmoederslijmvlies, ook wel endometrium genoemd, komen voor op plaatsen in het lichaam waar het niet hoort te zitten. Denk aan eierstokken of op een andere plek in de buikholte.

Menstruatie en het baarmoederslijmvlies

Normaal gesproken wordt het baarmoederslijmvlies een keer per maand afgestoten: de menstruatie. Daarna groeit het slijmvlies weer aan.

Bij wie komt endometriose voor?

Endometriose komt met name voor bij vrouwen tussen de dertig en de vijfenveertig jaar, maar jonger of ouder kan ook. In bepaalde families komt endometriose vaker voor. Factoren die meer kans geven op endometriose: vrouwen die kinderen krijgen na hun dertigste en vrouwen die geen kinderen hebben. Volgens een schatting heeft 1 op de 10 vrouwen endometriose (april 2019). Veel vrouwen weten niet dat ze endometriose hebben.

Oorzaak endometriose

Hoe endometriose precies ontstaat is niet exact bekend. Mogelijk dat het wordt veroorzaakt door terugvloeiende menstruatie. Het bloed van de menstruatie gaat voor een deel via de vagina het lichaam uit, maar een ander deel gaat via de eileiders naar de bekkenholte en zorgt voor haarden van endometriose. Dit alles is echter nog niet bewezen. Het afweersysteem zou een rol kunnen spelen evenals erfelijke factoren.

Symptomen endometriose

Vaak heeft iemand geen klachten en komt het bij toeval aan het licht dat een vrouw last heeft van endometriose. Maar treden er wel verschijnselen op dan kan het gaan om (afhankelijk van de ernst van de endometriose en de plaats):

• Klachten van pijn in de onderbuik: vlak voor en tijdens het menstrueren is de pijn zeer heftig. De pijn kan erger worden naarmate de leeftijd vordert, de pijn kan chronisch worden. Pijnklachten en ontstekingen komen doordat de endometriosehaarden steeds dikker woren en als er geen bevruchting optreedt dan gaat het bloeden. Het bloed kan echter het lichaam niet verlaten, er is geen opening. Dit leidt ertoe dat het op weefsels gaat zitten en op organen die er omheen liggen, dit zorgt voor pijn en andere klachten.
• Menstruatiestoornissen: onregelmatig, zwaar bloedverlies.
• Pijn tijdens het vrijen.
• Het inbrengen van een tampon kan zeer pijnlijk zijn doordat de vagina verdikt is.
• Heel soms pijn tijdens het plassen en bij het krijgen van ontlasting (de endometriosehaarden groeien en drukken tegen blaas en darmen aan).
• Er kan sprake zijn van bloedverlies via de anus.
• Vooral in de eierstokken kan het bloed ophopen en leiden tot een cyste (gevuld met bloed).
• Bij ernstige endometriose kan de vruchtbaarheid verminderd zijn.

Chocolade-cyste

De ophoping van bloed in de eierstokken door endometriose die leidt tot een cyste wordt ook wel chocolade-cyste genoemd. Het gaat om een holte gevuld met bloed, die ook wel bekend staat onder de naam endometrioom. De (niet officiële) naam chocolade-cyste komt van de bruine kleur van oud bloed.

Verminderde vruchtbaarheid

Endometriose kan invloed hebben op de vruchtbaarheid van een vrouw. Een endometriosehaard kan ervoor zorgen dat de afgifte van een eicel door de eierstok wordt tegengehouden doordat de eierstok wordt afgesloten. Het is ook mogelijk dat endometrioseweefsel zorgt voor verkleving van een eileider. Dit kan ertoe leiden dat de eicel die is vrijgekomen moeilijk wordt opgevangen en de eileider niet kan passeren. Endometriose is een van de belangrijkste redenen van een verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen ouder dan vijfentwintig jaar.

Andere gevolgen

Naast de pijn en de andere klachten kan endometriose flinke gevolgen hebben voor andere zaken zoals zich vaak ziekmelden op het werk, een sociaal leven wat in het slop raakt, problemen in de relatie (bijvoorbeeld door pijn bij het vrijen).

Diagnose endometriose

Endometriose kan aan het licht komen door vaginaal onderzoek of tijdens een echo. Een kijkoperatie of laparoscopie kan de diagnose bevestigen. Dit is een kleine ingreep.

Behandeling endometriose

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk, de keuze zal onder andere afhangen van de ernst van de klachten, de leeftijd, wel of geen kinderwens en waar de endometriosehaarden zich bevinden. Als er niet veel klachten zijn dan is behandeling mogelijk niet nodig, het kan zijn dat pijnstillers tijdens de menstruatie voldoende zijn. Is dit niet het geval dan zijn de andere mogelijkheden: een hormoonbehandeling of een operatieve ingreep. Een speciaal dieet, acupunctuur of kruidentherapie zijn ook opties, maar deze methoden van behandeling zijn niet wetenschappelijk onderbouwd.

Prognose endometriose

Het verloop van de aandoening kan van vrouw tot vrouw verschillen. In sommige gevallen geneest het vanzelf maar het kan ook zijn dat iemand er last van blijft houden en dat het langzamerhand erger wordt. Endometriose komt in een rustige fase na de menopauze, als een vrouw niet meer menstrueert. Ook tijdens een zwangerschap zal een vrouw geen last hebben van de endometriose klachten (geen menstruaties).

Centrum Endometriose in Balans

In het Bronovo ziekenhuis (Den Haag) bevindt zich het Centrum Endometriose in Balans. Iedere vrouw die last heeft van een menstruatie die blijft aanhouden of pijn in de buik kan er terecht. Er kan dan sprake zijn van endometriose. Deze aandoening kan veel pijn veroorzaken, maar daarnaast kan het ook onvruchtbaarheid tot gevolg hebben (in ongeveer dertig procent van de gevallen). Heeft iemand last van endometriose in ernstige vorm dan kan dit leiden tot schade van organen. Je kunt bij het centrum terecht voor diagnose, behandeling, je wordt er begeleid en dat alles met oog voor zowel het lichaam als de geest. Een goede balans is zeer belangrijk.