CADASIL: erfelijke ziekte leidt tot herseninfarcten

CADASIL of Cerebraal Autosomaal Dominante Arteriopathie met Subcorticale Infarcten en Leukoencefalopathie is een nog niet zo bekende erfelijke ziekte met gevolgen die heel ernstig zijn. CADASIL leidt rond de middelbare leeftijd tot herseninfarcten en tot dementie. Het LUMC (Leiden) heeft een unieke poli voor mensen die te maken krijgen met CADASIL.

Inhoud artikel

• CADASIL
• Andere namen voor CADASIL
• Oorzaak CADASIL
• NOTCH3-gen op chromosoom 19
• Erfelijkheid CADASIL
• Symptomen CADASIL
• Diagnose CADASIL
• Behandeling en prognose CADASIL
• Exon skipping
• Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)

CADASIL

In Nederland zijn meer dan honderdzeventig families bekend waarin de ziekte CADASIL voorkomt. Het is een erfelijke aandoening die de kleine slagaders van het lichaam treft en wordt veroorzaakt door een verandering in het erfelijk materiaal.

Andere namen voor CADASIL

• Hereditaire multi-infarct dementie
• Familial vascular leukoencefalopathy

Oorzaak CADASIL

Het gaat om een verandering in het erfelijk materiaal, hierdoor raken de spiercellen in de wand van de slagaders (die bloed vanuit het hart naar het hele lichaam vervoeren) beschadigd. Met name naar de hersenen wordt het vervoeren van bloed bemoeilijkt en dit leidt tot schade aan met name de kleine slagaders die zich in de hersenen bevinden.

NOTCH3-gen op chromosoom 19

De oorzaak bij CADASIL is een mutatie in het NOTCH3-gen, gelegen op chromosoom 19. Door deze verandering maakt het bewuste gen een verkeerd NOTCH3-eiwit aan. Normaal gesproken zorgt dit eiwit ervoor dat de wanden van bloedvaten gezond blijven. Bij CADASIL hoopt het verkeerde eiwit zich op in de gladde spiercellen in de vaatwand. Deze raken beschadigd en kunnen afsterven. Dit gebeurt overal in het lichaam, maar met name in de hersenen.

Erfelijkheid CADASIL

Heeft één van de ouders een verandering in het NOTCH3-gen dan heeft elk kind dat voorkomt uit die ouder vijftig procent kans om de mutatie te erven. De kans om CADASIL over te erven is nog groter als beide ouders een mutatie hebben in het NOTCH3-gen, maar dit komt nagenoeg nooit voor. Ook zeer zeldzaam: homozygote mutatie. Dit houdt in dat een ouder niet op een, maar op beide NOTCH3-genen een mutatie heeft.

Symptomen CADASIL

De verschijnselen beginnen in de meeste gevallen als iemand volwassen is. De ernst van de aandoening en het verloop ervan kan per persoon heel erg verschillen.

Kenmerken die voor kunnen komen:

• Stoornissen in geheugen
• Stoornissen in denkvermogen
• Migraine
• TIA's
• Herseninfarcten
• Depressieve gevoelens
• Epilepsie
• Dementie

Diagnose CADASIL

Als er verschijnselen optreden die hierboven beschreven staan dan kan CADASIL vermoed worden door een arts. De diagnose wordt bevestigd door middel van genetisch onderzoek of door het onderzoeken van een stukje huid wat is weggenomen (een biopt). Bij een ongeboren kind kan gekeken worden of het CADASIL heeft door prenataal onderzoek.

Behandeling en prognose CADASIL

CADASIL is (nog) niet te genezen. De behandeling is er op gericht om de symptomen te verminderen, door medicatie, begeleiding.
Met vragen over de prognose kun je je wenden tot de speciale polikliniek in het LUMC (Leiden). Hoe de ziekte verloopt kan namelijk zeer wisselen.

Exon skipping

Exon skipping is een nieuwe genetische methode die misschien mogelijkheden geeft voor een toekomstige behandeling. Het onderzoek is mogelijk gemaakt met subsidie van de Hersenstichting. Het principe is dat de fout in het DNA als het ware afgeplakt wordt. Hierdoor wordt die fout overgeslagen bij het aanmaken van het eiwit. Het eiwit lijkt dan weer op het natuurlijke eiwit.

Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)

Met alle vragen over CADASIL kun je terecht bij de polikliniek Erfelijke vasculaire hersenaandoeningen van de afdeling Neurologie van het LUMC of bij dr. Lesnik Oberstein van de afdeling Klinische Genetica. Een team van specialisten vanuit verschillende vakgebieden werkt samen: klinische genetica, neurologie, neuropsychologie, radiologie, pathologie.