Grauwe (ouderdoms) staar en glaucoom (groene staar)
Grauwe staar is een vertroebeling van de ooglens, waardoor het gezichtsvermogen geleidelijk afneemt. Als de troebele plek in het midden van de lens of daar vlakbij zit, dan ondervindt men daar eerder klachten van. Deze staar komt voornamelijk voor bij oudere mensen. Zo vertoont de helft van de mensen in de leeftijdscategorie 50-65 reeds tekenen van grauwe staar. Eiwitten worden door een teveel aan snelle suikers in het oog zodanig geordend dat de lens doorzichtig wordt. Bij grauwe staar zijn deze eiwitten in stukjes afgebroken, waardoor deze een klontering in het oog veroorzaken. Daarentegen wordt groene staar (glaucoom) veroorzaakt door een slechte doorbloeding en een te hoge bloeddruk.
Algemeen
Grauwe staar (cataract) aan beide ogen komt veel voor bij oudere mensen en kan worden onderscheiden in een drietal vormen:
- Kerncataract: ontstaat in het centrum van de ooglens en geeft als symptomen dubbelzien en een mistig beeld
- Corticaalcataract: wordt gekenmerkt door straalvormige vertroebelingen in het buitenste corticaal gedeelte van de lens, wat in een latere fase verschuift naar het centrum. Deze vorm van staar wordt voornamelijk gezien bij diabetici
- Achterste subcapsilair cataract: hierbij ontstaat een klein, mat vlekje achteraan in het midden van de lens, wat steeds groter wordt. Een en ander is typerend na een behandeling met corticosteroïden (cortison)
Het bestrijden en stabiliseren van grauwe staar
In eerste instantie kan men trachten het ouderdomsproces te vertragen door het innemen van zink en antioxidanten, zoals vitamine C, om de productie van vrije radicalen in te dammen. Daar kan ook het consumeren van spinazie, spruitjes en veel fruit een bijdrage aan leveren. Zolang men nog beschikt over een acceptabel zicht vormen bovenstaande producten de manier om deze aandoening te bestrijden. Veelal zijn de sporenelementen chroom en zink te weinig aanwezig en is de werking van de lever minder. Ook is er sprake van een tekort aan vitamine B, C, D en E-vitaminen, aminozuren en de fytonutriënten zeanthxanthine en luteïne. Een combinatie van 180 mg bilberry (wat rijk is aan anthocyanisides) + 100 mg vitamine E kan naast 100 mg NAC in het algemeen de progressie van grauwe staar stoppen. Staar gaat echter niet vanzelf over en kan niet middels medicijnen worden verholpen. In ernstiger gevallen, ter beoordeling van een oogarts, dient dan ook onverwijld te worden overgegaan tot een operatieve behandeling, om een eventuele blindheid in de toekomst te voorkomen.
Operatieve behandeling van grauwe staar
Een operatie bestaat uit het verwijderen van de eigen troebele ooglens, waarbij tevens het voorste lenskapsel wordt weggenomen. Eventuele afwijkingen in sterkte kunnen met de operatie direct gecorrigeerd worden, waarbij men de beschikking heeft over een zestal verschillende lenzen. Daarna wordt anno 2019 in 90% van de gevallen onder plaatselijke verdoving een monofocale, kunststof
standaard lens ingebracht, waarbij men op
één punt (meestal in de verte) scherp ziet. De operatie is nagenoeg pijnloos en neemt circa 20 minuten in beslag. Na afloop van de operatie worden tijdelijk oogdruppels voorgeschreven om het oog te druppelen. De kosten voor deze ingreep worden door de verzekeraars vergoedt.
Op maat gemaakte torische- en multifocale lenzen
Bij een klein deel van de staaroperaties wordt een op maat gemaakte lens, bijvoorbeeld een torische, van kunststof geïmplanteerd. Deze lens is bedoeld voor diegenen die geen standaardlens willen, omdat ze dan vanwege een cilindrische afwijking toch nog een bril nodig hebben om op afstand goed te kunnen zien. Na het inbrengen van een torische lens hebben ze veelal alleen nog een leesbril nodig.
Een andere soort op maat gemaakte lens is de multifocale lens. Die maakt een bril voor veraf
en een leesbril overbodig. Een nadeel van deze lens is dat men iets minder goed contrast kunt zien en dat lichteffecten rond lampen kunnen worden waargenomen.
Niet iedereen komt in aanmerking voor een multifocale lens, omdat er geen andere oogheelkundige afwijkingen aanwezig mogen zijn. Een en ander is ter beoordeling aan de oogarts.
De behandeling van staar wordt anno 2020 vergoed vanuit de basisverzekering indien deze medisch noodzakelijk is. Een en ander valt echter wel onder je eigen risico.
Nabehandeling
Na de operatie, die een slagingspercentage van 98% heeft, beschikt men weer over een onbelemmerd helder zicht. Daarbij dient echter wel bedacht te worden, dat het risico op een
macula degeneratie twee maal zo hoog is geworden. Een en ander treedt dan vooral op vanaf 5 jaar na de ingreep. Eventuele nastaar kan ontstaan doordat het intact gebleven achterste lenskapsel wat per definitie niet verwijderd wordt met de operatie na verloop van tijd weer troebel kan worden. Dit feit doet zich anno 2020 voor in circa 25% van de gevallen en wordt middels een laserbehandeling van circa 10 minuten eenvoudig gecorrigeerd. Suppletie met levertraan, kokosolie en natuurlijke vitamine A wordt aanbevolen.
Macula degeneratie
Deze wordt veroorzaakt door een verminderde bloedstroom naar de macula. De macula zit midden in de retina (het netvlies) en wordt gevormd door netvliescellen. Deze zijn er verantwoordelijk voor om scherp en nauwkeurig te kunnen zien. Naarmate men ouder wordt verharden de bloedvaatjes, die de retina en macula van zuurstof voorzien. Het gevolg daarvan is dat de cellen van de macula geleidelijk afsterven. Tot de symptomen behoren een wazig zicht en vooral in het begin alles donkerder zien. In het algemeen vindt geen behandeling plaats, tenzij er sprake is van suikerziekte of verhoogde bloeddruk Zelfs kan in een vergevorderd stadium uitval van het
centrale gezichtsveld optreden.
Groene staar (glaucoom)
Bij deze ziekte neemt het aantal zenuwvezels in de oogzenuw af en wordt het gezichtsveld aangetast. Een vroege herkenning van deze aandoening is belangrijk, omdat onbehandeld glaucoom tot onherstelbare schade aan de oogzenuw kan leiden. Uitsluitend een controle op de oogdruk is hiervoor niet toereikend. Deze aandoening ontstaat veelal omstreeks het veertigste levensjaar en wordt ook wel glaucoom genoemd. Het heeft een heel ander oorzaak dan grauwe staar, maar leidt echter ook tot een verminderd gezichtsvermogen.
Oorzaken van groene staar
Groene staar is te wijten aan een slechte doorbloeding en een te hoge bloeddruk. Het is van belang dat deze bloeddruk zo snel mogelijk aangepakt wordt en gaat dalen. Bij glaucoom kunnen erfelijke factoren een rol spelen en deze aandoening komt vooral voor bij diabetici. Dit is wijten aan de bij deze patiënten verhoogde bloedsuikerspiegel in het oog. Daardoor kan glucose in de ooglens verbindingen aangaan met eiwitten en ondoorzichtige stoffen vormen. Een te hoge oogdruk ontstaat verder als het oogvocht dat ten behoeve van het hoornvlies en de lens wordt aangemaakt niet goed wordt afgevoerd. Daardoor neemt de druk binnen het oog navenant toe, waardoor beschadigingen kunnen ontstaan. Normaliter beweegt de oogdruk zich tussen de 11-21 mm kwikdruk.
Bij de zeldzame
acute vorm van glaucoom kan de oogdruk in korte tijd oplopen tot 70 mm kwikdruk en dient deswege binnen twee dagen de oogdruk behandeld te worden. Dit oogvocht dient echter niet verward te worden met het traanvocht dat zich aan de buitenkant van het oog bevindt. Glaucoom kan ook voorkomen bij een normale oogdruk. Tevens kan glaucoom worden onderscheiden in een viertal soorten:
- oculaire hypertensie: een te hoge oogdruk, leidt niet per definitie tot schade aan de oogzenuw
- normale oogdrukglaucoom (NTG): ernstige schade aan de oogzenuw kan optreden zonder dat de bloeddruk is verhoogd
- openkamerhoek glaucoom: komt het meest en wereldwijd bij 3% van de mensen voor en hierbij zijn veelal beide ogen aangetast.
- chronisch nauwe kamerhoek glaucoom: komt voor bij verziendheid door een te korte oogas, is chronisch goed te behandelen
Behandeling van groene staar
Ter medicatie worden veelal oogdruppels in verschillende sterktes en combinaties ingezet om de afvoer van het oogvocht te verbeteren en/of de aanmaak van dat vocht te verminderen. Een bijwerking van deze methode is dat de toegediende oogdruppels, die met het traanvocht naar de neus worden afgevoerd, aldaar via het slijmvlies aan de binnenkant van de neus in de bloedsomloop terecht kunnen komen. Dit kan onder meer benauwdheid veroorzaken. Daarna kan een laserbehandeling volgen of een microchirurgische ingreep.