Cataract (staar), een veel voorkomende oogaandoening

Cataract (beter bekend als grijze staar, grauwe staar of simpelweg staar) is een vertroebeling van de ooglens. Hierdoor kunnen verschillende klachten ontstaan waarvan wazig zien de meest bekende is. Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van staar, des te ouder men is des te meer risico men heeft. Staar kan leiden tot blindheid en dient daarom behandeld te worden. Met de huidige medische technieken is een staaroperatie (cataractoperatie) zeer succesvol.

Indeling

• Wat is cataract (staar)?
• Hoe vaak komt cataract (staar) voor?
• Hoe ontstaat cataract (staar)?
• Wat zijn de risicofactoren voor het ontstaan van cataract (staar)?
• Wat zijn de klachten/symptomen bij cataract (staar)?
• Hoe is cataract (staar) te behandelen?
• Wat is de prognose van cataract (staar)?

Wat is cataract (staar)?

Cataract (beter bekend als grijze staar, grauwe staar of simpelweg staar) is een vertroebeling van de ooglens. Door deze vertroebeling wordt het gezichtsvermogen (de visus) verminderd. Wazig zien is de meest voorkomende klacht bij staar. Cataract kan leiden tot blindheid indien deze niet behandeld wordt. Cataract is in de meeste gevallen het gevolg van ouderdom (seniel cataract) en het is te behandelen.

Hoe vaak komt cataract (staar) voor?

Wereldwijd, met name in ontwikkelingslanden, zijn naar schatting meer dan 17.000.000 mensen blind door de gevolgen van staar. Cataract komt vooral voor bij ouderen. Op 65-jarige leeftijd heeft ongeveer 3% van de Nederlandse bevolking last van staar, op 85-jarige leeftijd is dit 20%. Dat zijn grote getallen. In Nederland worden jaarlijks ongeveer 150.000 staaroperaties uitgevoerd. Dat laat zien hoe groot dit gezondheidsprobleem is.

Hoe ontstaat cataract (staar)?

De precieze oorzaak van seniel cataract (ouderdomsstaar) is niet bekend. Normaal gesproken is de ooglens, die zich in het oog bevindt, helder. Een normale ooglens bevat eiwitten en water. Bij seniel cataract klonteren deze eiwitten samen waardoor de lens vertroebelt. Hierdoor kan het licht niet meer goed door de lens heen vallen. De samenklontering van eiwitten en eiwitfragmenten kan ook leiden tot een verkleuring van de lens. Soms krijgt de lens een wolkerig/vlokkerig uiterlijk, er wordt dan gesproken van opaciteit.

Wat zijn de risicofactoren voor het ontstaan van cataract (staar)?

Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van staar. Maar er zijn meer oorzaken en risicofactoren voor het ontwikkelen van staar:

• Stofwisselingsziekten (met name diabetes mellitus)
• Bepaalde oogaandoeningen (met name ontstekingen van het oog)
• Bepaalde geneesmiddelen (met name langdurig prednisongebruik)
• Verwondingen van het oog (ook operaties)
• Geslacht (vrouwen ontwikkelen vaker staar dan mannen)
• Roken
• Alcohol

Wat zijn de klachten/symptomen bij cataract (staar)?

Bij cataract kunnen verschillende symptomen optreden. De voornaamste klacht is wazig zien, dit ontwikkelt zich in de loop der jaren. Het wazig zien treedt zowel op bij dichtbij als ver zien. Daarnaast kan het zo zijn dat de perceptie van kleuren verandert, de wereld ziet er grauwer en kleurlozer uit. Een andere veelgehoorde klacht is verblinding in fel licht of het waarnemen van schitteringen. Door de vertroebeling is het alsof men door een vieze autoruit kijkt met fel tegenlicht. Het licht breekt in allerlei richtingen, dit wordt ook wel verstrooiing genoemd. Hierdoor kunnen er ook kringen worden gezien rondom lichtbronnen, deze worden halo’s genoemd. Ook kan het zo zijn dat de brilsterkte steeds verandert of dat mensen met staar slechter kunnen zien in het donker.

Hoe is cataract (staar) te behandelen?

Staar is te behandelen met een staaroperatie (cataractoperatie). Dit wordt echter pas aangeraden zodra er door de staar belemmeringen zijn in het dagelijks leven. De meest toegepaste staaroperatie is de phaco-emulsificatie. Hierbij wordt de ooglens verpulverd en opgezogen en vervangen door een kunstlens. Dit is dus een lens die in het oog wordt geplaatst, geen contactlens die op het oog wordt gedragen. Na deze operatie mag er niet in het oog worden gewreven, daarom moet er ook een oogkapje worden gedragen gedurende de nacht. Ook moet het oog gedruppeld worden met tobradex en acular, dit voorkomt de kans op infectie en ontsteking. Bukken, tillen, persen en niezen zijn tijdelijk niet toegestaan, verder mogen de dagelijkse bezigheden gewoon weer worden opgepakt.
Bij minder dan 3% van de operaties treedt maanden tot jaren na de staaroperatie nastaar op. Dit ontstaat doordat het lenszakje vertroebelingen vertoont. Nastaar is gemakkelijk te verhelpen met een poliklinische laserbehandeling.

Wat is de prognose van cataract (staar)?

Cataractoperaties zijn zeer succesvol. Bij ongeveer 95% van de geopereerde patiënten treedt verbetering van het gezichtsvermogen op na een staaroperatie. Bij 1 op de 1.000 operaties treedt een ooginfectie op, dit kan zeer ernstig verlopen. De overige complicaties die kunnen optreden (nastaar, macula-oedeem en een tijdelijk troebel hoornvlies) zijn vaak goed te verhelpen.

Lees verder

• Glaucoom (groene staar), een aandoening van het oog
• Scheelzien (strabismus) en een lui oog (amblyopie)
• Conjunctivitis (pink eye), een ontsteking van de conjunctiva