Hoge bloeddruk - Diagnostiek en behandeling

De bloeddruk beschrijft de druk die op de bloedvaten staat die het lichaam van zuurstofrijk bloed voorzien. De bloeddruk kan te laag zijn (‘hypotensie’), bijvoorbeeld tijdens een bloeding, maar ook te hoog (‘hypertensie’). Een kortdurende hoge bloeddruk is op bepaalde momenten zoals lichamelijke inspanning gunstig. Op het moment dat de vaten echter langdurig hieraan worden blootgesteld treedt er schade aan de vaatwand op. Om deze reden vormt hoge bloeddruk een risicofactor voor hart- en vaatziekten. De meeste mensen hebben geen klachten van hoge bloeddruk tot op het moment dat er orgaanschade optreedt. Medicijnen en leefstijladviezen vormen belangrijke onderdelen van de behandeling van deze chronische aandoening.

Inhoudsopgave

• Wat is bloeddruk?
• Hoe meet men de bloeddruk?
• Wat is een normale bloeddruk?
• Wanneer spreekt men van een te hoge bloeddruk?
• Wat is de oorzaak van hoge bloeddruk?
• Waarom is een hoge bloeddruk gevaarlijk?
• Wat voor klachten heeft men van een hoge bloeddruk?
• Behandeling van een hoge bloeddruk

Wat is bloeddruk?

Op het moment dat de hartspier samenknijpt stroomt het bloed de levensslagader in (‘aorta’). Vanuit haar vertakkingen stroomt het naar de organen toe, zoals bijvoorbeeld de hersenen en de beenspieren. Hierna ontspant het hart zich weer, waardoor het zich kan vullen. Vlak na het samenknijpen van het hart is de druk op de slagaders het hoogst (‘systolische bloeddruk’). De bloeddruk gedurende de relaxatiefase van het hart is laag (‘diastolische bloeddruk’). Zonder bloeddruk kan men niet leven, het bloed zou immers niet meer stromen waardoor de hersenen geen zuurstof meer krijgen.

Hoe meet men de bloeddruk?

Gedurende het samenknijpen van de bloeddruk is het piekmoment voelbaar aan de duimzijde van de pols. Hetzelfde principe geldt voor de plek waar de huisarts de bloeddruk meet, namelijk halverwege de bovenarm. Middels het oppompen van een bloeddrukband verbonden met een meter (‘manometer’) en het luisteren via een stethoscoop beoordeelt men de bloeddruk.

Stappen voor het meten van de bloeddruk zijn

• Het plaatsen van de bloeddrukband en het oppompen tot een waarde boven de hoogste bovendruk. Dit kan kortdurend pijn doen, met name bij een hoge bloeddruk.
• Het langzaam leeg laten lopen tot het moment dat de harttonen weer hoorbaar zijn (‘Korotkoff I tonen’, dit is de systolische bloeddruk)
• Geleidelijk leeg laten lopen tot de geluiden verminderen (‘Korotkoff IV tonen’: de diastolische bloeddruk)

De bloeddruk wordt gemeten in het aantal millimeter kwik, dit is de druk die nodig is om een kolom kwik een bepaald aantal millimeter te doen stijgen. De moderne bloeddrukmeters gebruiken echter al tijden geen kwik meer, de waarde wordt desondanks nog altijd gebruikt.

Een bloeddrukmeting resulteert dus in twee verschillende waardes, bestaande uit de bovendruk en de onderdruk, beide uitgedrukt in het aantal millimeter kwik. Op basis van deze waardes is ook een gemiddelde bloeddruk uit te drukken, deze berekent men vaak middels de volgende formule: Onderdruk + 1/3e maal het verschil tussen de onderdruk en de bovendruk. Het verschil tussen beide waardes wordt ook wel de polsdruk genoemd. De Italiaanse onderzoeker Riva-Rocci heeft deze methode ontwikkeld, vandaar dat medici het symbool ‘RR’ gebruiken om de bloeddruk aan te duiden.

Aangezien positie van de arm ten opzichte van het hart, recente inspanning en ook stress van invloed zijn op de bloeddruk is het van belang dat deze op een rustig moment, in een zittende positie wordt gemeten. Gezien de verschillende variabelen is één enkele meting ten aanzien van de bloeddruk onbetrouwbaar om met een behandeling te starten. Er dienen verschillende metingen op verschillende momenten plaats te vinden voor men de diagnose met zekerheid kan stellen.

Wat is een normale bloeddruk?

Aangezien de bloeddruk sterk per persoon en bezigheid kan verschillen is er geen eenvoudig antwoord te geven op deze vraag. Een normale bloeddruk kan bijvoorbeeld bestaan uit een waarde van 130/ 75 mmHg (“130 boven 75 millimeter kwik”). Echter zijn er ook mensen die prima functioneren met een bloeddruk van 100/65 mmHg.

Wanneer spreekt men van een te hoge bloeddruk?

Bij het behandelen beoordeelt de huisarts met name de bovendruk. Op het moment dat deze tijdens verschillende metingen hoger was dan 140mmHg spreekt men van een hoge bloeddruk. Op oudere leeftijd accepteert men een hogere bloeddruk, dan spreekt men pas vanaf 160mmhg en hoger over een hoge bloeddruk. Een onderdruk van 90mmHg of hoger wordt over het algemeen beschreven als een hoge bloeddruk.

Wat is de oorzaak van hoge bloeddruk?

Bij meer dan negentig procent van de patiënten die zich presenteren met hoge bloeddruk zal geen duidelijk lichamelijke oorzaak vindbaar zijn na uitvoerig onderzoek. Hierbij spreekt men dan van primaire hypertensie. Bij secundaire hypertensie is er wel sprake van een lichamelijke oorzaak, zoals bijvoorbeeld een aandoening van de nieren of de hormoonhuishouding.

Waarom is een hoge bloeddruk gevaarlijk?

De reden voor het gevaarlijk zijn van hoge bloeddruk is omdat het een belangrijke risicofactor is bij slagaderverkaling (‘atherosclerose’). Door langdurige blootstelling aan een hogere (pols) druk neemt de kans op het ontstaan van schade van de binnenzijde van de vaatwand toe. Aldaar kan zich materiaal verzamelen en een zogenaamde plaque ontstaan. Hierdoor neemt de diameter van het vat in de loop van de tijd af. Andere factoren die hierbij een belangrijke rol spelen zijn onder andere roken, een verhoogd cholesterol en suikerziekte.

Wat voor klachten heeft men van een hoge bloeddruk?

Een verhoogde bloeddruk veroorzaakt bij een groot deel van de mensen gedurende lange tijd geen enkele klacht. Enkele klachten die wel een uiting kunnen zijn van hoge bloeddruk zijn ondermeer een drukkend of bonkend gevoel op de borst, oorsuizen, hoofdpijn, wazig zien of braken. De orgaanschade kan in een latere fase met name resulteren in nierfunctiestoornissen, een hartspieraandoening en oogaandoeningen.

Behandeling van een hoge bloeddruk

De behandeling hangt sterk af van andere risicofactoren op hart- en vaatziekten, de hoogte van de bloeddruk en de resultaten die behaald kunnen worden met conservatieve behandeling. Op het moment dat mede door de aanwezigheid van de hoge bloeddruk het risico op hart- en vaatziekten te hoog is, zal de bloeddruk behandeld worden middels bloeddrukverlagende medicijnen(‘anti hypertensiva’). In sommige gevallen kunnen medicijnen worden vermeden door het goed opvolgen van leefstijladviezen.

Leefstijladviezen

• Stoppen met roken vermindert de kans op schade aan de vaatwand door de hoge bloeddruk
• Voldoende bewegen (bijvoorbeeld 5 keer per week minimaal 30 minuten per dag)
• Gezonde voeding
• Beperkt zoutgebruik (Zout zorgt voor vochttoename in de vaten, meer zout resulteert dus in een verhoogde druk)
• Verminderd gebruik van alcohol (vrouwen 1-2 eenheden, mannen 2-3 eenheden maximaal per dag)
• Vermijd overgewicht
• Probeer oorzaken van stress te vermijden

Medicijnen

Er zijn een groot aantal verschillende medicijnen beschikbaar voor de behandeling van hoge bloeddruk. Deze worden meestal door een huisarts of een internist voorgeschreven. De volgende groepen bevatten voorbeelden van veelgebruikte medicijnen en bekende bijwerkingen. Bij het starten van alle antihypertensiva is de kans aanwezig dat er sprake is van overdaad, hierbij ontstaat juist een hypotensie met klachten zoals duizeligheid (na het opstaan). Bij klachten van bijwerkingen is het verstandig een arts te raadplegen.

Meer informatie?

Goede sites voor meer informatie zijn de site van de hartstichting en thuisarts.nl.