Chronische meningokokkemie: symptomen en behandeling

Koorts met huiduitslag is een veelvoorkomende combinatie bij kinderen, waar verschillende oorzaken voor zijn, vaak onschuldig en soms zorgwekkend. Een weinig voorkomende, doch goed behandelbare oorzaak is chronische meningokokkemie, een relatief zeldzame uitingsvorm van een meningokokkeninfectie. Kenmerkend hiervoor is een meningokokkensepsis of bloedvergiftiging door een meningokokkenbacterie zonder hersenvliesontsteking of meningitis, ook wel nekkramp genoemd, of met meningitis als een late complicatie.

• Wat is chronische meningokokkemie?
• Zeldzame infetcieziekte
• Commensaal micro-organisme
• Oorzaken van chronische meningokokkemie
• Symptomen: koorts, huiduitslag en spierpijn
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van chronische meningokokkemie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat is chronische meningokokkemie?

Zeldzame infetcieziekte

Chronische meningokokkemie is een zeldzame infectieziekte die maanden aanwezig kan zijn, zonder dat er een diagnose is gesteld. Vaak uit chronische meningokokkemie zich aspecifiek door langer bestaande koorts, spierpijn en (blauw-rode) huidafwijkingen. De diagnose kan gesteld worden door isolatie van Neisseria meningitidis of meningokok (een bacterie, die berucht is door de ernstige infecties zoals meningitis die hij kan veroorzaken), uit bloed of weefsel.

Commensaal micro-organisme

De boosdoener is een commensaal micro-organisme, welke voorkomt bij ongeveer 10 tot 15% van de mensen. Chronische meningokokkemie komt zelden voor en in Nederland is een meningokokkeninfectie een meldingsplichtige ziekte. In de afgelopen 50 jaar zijn er slechts vijf gevallen gemeld van chronische meningokokkemie bij kinderen.

Oorzaken van chronische meningokokkemie

Chronische meningokokkemie is een langdurige infectie door de bacterie Neisseria meningitidis. Deze bacterie is vaak verantwoordelijk voor acute meningitis, maar kan ook een chronische vorm aannemen.

De oorzaken zijn variabel. Een onvolledig behandelde acute meningokokkeninfectie kan leiden tot chronische vormen. Ook een constante, lage blootstelling aan de bacterie kan de infectie langdurig in stand houden. Mensen met een verzwakt immuunsysteem of een genetische aanleg voor infecties kunnen extra vatbaar zijn.

In deze toestand kan de bacterie zich langzaam door het bloed verspreiden, wat leidt tot aanhoudende symptomen zoals koorts, vermoeidheid en gewrichtspijn. Het is alsof de bacterie als een sluimerende dreiging in je lichaam aanwezig blijft, met symptomen die geleidelijk aan verergeren. De infectie kan soms jaren voortduren voordat ernstige problemen optreden.

Symptomen: koorts, huiduitslag en spierpijn

Chronische meningokokkemie wordt gekarakteriseerd door een langer bestaande koorts (vooral intermitterend maar soms ook aanhoudend), koude rillingen, nachtzweten, huidafwijkingen en vaak ook gewrichtsklachten en hoofdpijn. Je kunt je overwegend goed voelen zolang je geen koorts hebt, maar zodra koorts optreedt kunnen gewrichtsklachten en huidafwijkingen ontstaan. Bij grofweg 90% van de patiënten met chronische meningokokkemie ontwikkelt zich een vlekkerige huiduitslag, die intermitterend is en steeds samen met de koorts optreedt. De huiduitslag wordt meestal gezien op de romp en de armen en benen. De slijmvliezen zijn zelden aangetast en het komt nauwelijks voor op het gezicht. Als de ziekte langer aanhoudt, kan gewichtsverlies voorkomen.

Onderzoek en diagnose

Bij microscopisch onderzoek van de huidafwijkingen wordt een ontsteking van de kleine bloedvaten aangetroffen. De medische benaming daarvan is leukocytoclastische vasculitis. De diagnose chronische meningokokkemie kan gesteld worden door het aantonen van de bacterie in het bloed of (soms) in weefsel. In het begin van de aandoening zijn bloedkweken vaak negatief en wordt er niets aangetroffen, hetgeen kan leiden tot een vertraging in het stellen van de diagnose. Het duurt dan ook langer voordat behandeling ingezet kan worden.

Behandeling van chronische meningokokkemie

Onbehandeld kan chronische meningokokkemie leiden tot hersenvliesontsteking (meningitis, met klachten als hoofdpijn, koorts en een stijve nek) of fulminante meningokokkensepsis (syndroom van Waterhouse-Friderichsen). Behandeling bestaat uit het voorschrijven van een antibioticum, wat normaal gesproken leidt tot een vlot herstel.

Prognose

De prognose van chronische meningokokkemie hangt sterk af van tijdige diagnose en behandeling. Wanneer de infectie vroeg wordt opgespoord en adequaat behandeld met antibiotica, kunnen de meeste mensen herstellen zonder blijvende gevolgen. Behandeling kan de bacterie volledig uit het lichaam verwijderen en verdere complicaties voorkomen.

Echter, als de infectie niet op tijd wordt behandeld, kunnen ernstige complicaties optreden. Deze omvatten onder andere aanhoudende neurologische problemen, gewrichtsschade en een verzwakt immuunsysteem. Chronische meningokokkemie kan leiden tot een kwetsbare gezondheid, waardoor de persoon vatbaarder wordt voor andere infecties.

Bij vergevorderde gevallen kan de kwaliteit van leven aanzienlijk afnemen door voortdurende symptomen en complicaties. Vroegtijdige medische interventie is van het grootste belang om de best mogelijke uitkomst te waarborgen.

Complicaties

Chronische meningokokkemie kan leiden tot verschillende complicaties, zoals:

• Neurologische schade: Aanhoudende hoofdpijn, geheugenproblemen of epileptische aanvallen.
• Gewrichtsschade: Chronische pijn en zwelling in de gewrichten.
• Verzwakt immuunsysteem: Verhoogde vatbaarheid voor andere infecties.
• Chronische vermoeidheid: Aanhoudende moeheid en zwakte.
• Verstoringen van de huid: Langdurige huiduitslag of zweren.
• Problemen met de nieren: Mogelijke nierfunctiestoornissen.

Preventie

Preventie van chronische meningokokkemie omvat de volgende maatregelen:

• Vaccinatie: Laat je vaccineren tegen meningokokkeninfecties.
• Hygiëne: Was regelmatig je handen met zeep en water.
• Veiligheid: Vermijd nauw contact met mensen die symptomen van meningokokkeninfectie vertonen.
• Gezond leven: Ondersteun je immuunsysteem met een gezonde voeding en voldoende slaap.
• Regelmatige medische controles: Houd je gezondheid goed in de gaten en raadpleeg een arts bij verdachte symptomen.

Lees verder

• Hersenvliesontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling