Zeeziekte – hoe kom je er aan en hoe kom je er af

Zeeziekte is een heel vervelende aandoening, die mensen overvalt als ze op een boot zitten die deint op de golven. De onregelmatige of juist ritmische bewegingen van de boot laat mensen die daar gevoelig voor zijn zich onwel voelen, zelfs tot overgevens toen. Bij zeeziekte hebben we meteen het beeld voor ogen van over de reling hangende mensen die er tamelijk groen uitzien. Wat is het, hoe komt het en belangrijker nog, wat kunnen we eraan doen?

De tol aan Neptunus betalen

• Wat is zeeziekte of kinetose
• Oorzaken zeeziekte - Hoe krijg je het
• Wie krijgt zeeziekte
• Scheepsbewegingen
• Symptomen van zeeziekte
• Remedie tegen zeeziekte
• Voorkomen van zeeziekte
• Pilletjes en pleisters
• Tips tegen zeeziekte - Hoe kom je er af
• Middel tegen arrogantie
• Methode Nantucket
• Spreekwoord

Wat is zeeziekte of kinetose

Zeeziekte is heel vervelend, maar een echte ziekte is het niet. Het is de zee die je onwel doet voelen. Het wordt ook wel ‘le mal de mer’ genoemd, ziek worden van de zee. Zeeziekte is een bewegingsaandoening, kinetose. Hoe woeliger de zee, hoe groter de kans dat je zeeziek wordt. Toch krijgt niet iedereen er last van.

Je moet er doorheen

Genezing is niet mogelijk; je moet er doorheen. Wel zijn er preventief wat maatregelen te nemen die de kans op kinetose reduceren. Maak je een lange zeereis, dan treedt er na een dag of drie gewenning op. Dat noemt men ‘inslingeren’. Je raakt aan boord ingeslingerd, je krijgt zeebenen. Bijna iedereen kan slachtoffer worden van zeeziekte en ook bijna iedereen komt er overheen. Omdat zeeziekte geen echte ziekte is, kunnen zeezieke zeelui een dag zeeziekte niet claimen bij de ziektekostenverzekering. Het kost ze een vrije dag. Zeelui die de neiging hebben om zeeziek te worden willen het liefst achter het roer staan, want daar heeft bijna niemand er last van.

Oorzaken zeeziekte - Hoe krijg je het

Hoe langer je op een schip zit dat op de golven danst, hoe groter de kans is dat je ten prooi valt aan de aandoening. De positie van het schip ten opzichte van de golven en de frequentie van de beweging spelen daarbij een rol. Hoe heviger de beweging des te groter de kans dat je er last van krijgt.

Misselijk

Je wordt misselijk omdat de bewegingen die het evenwichtsorgaan registreert niet kloppen met wat de ogen zien. Het evenwichtsorgaan zit in het oor en met je ogen open raak je door wat je ziet van de wal in de sloot. Het evenwichtsorgaan registreert dat het schip op en neer deint, maar je ogen registreren iets anders. Die bepalen positie aan de hand van het meedeinende schip. Je ogen zeggen: er beweegt niets en je evenwichtsorgaan zegt: er beweegt iets. De hersenen raken in de war en jij raakt de kluts kwijt en wordt misselijk.

Wie krijgt zeeziekte

Zeeziekte is een aandoening die heel persoonsgebonden is. Niet iedereen krijgt er last van, maar er zijn wel een aantal katalysatoren die er toe bijdragen. Wie bang is heeft grotere kans op zeeziekte, net als wie alcohol heeft gedronken. Vermoeidheid en warmte spelen ook een rol. Iemand die uitgerust en fit is slaat zich eerder goed door de rollende golven dan iemand die is afgepeigerd. Verder helpen infecties en sterke geuren niet. Je kunt aan boord makkelijk misselijk worden van de geur van diesel of uitlaatgassen. Wat anders zo heerlijk kan ruiken, kan aan boord van een stampend schip de trigger zijn tot misselijkheid: koffie, sigaretten, parfum of voedsel. Mensen met een sterk ontwikkeld evenwichtsgevoel hebben eerder last van zeeziekte.

Scheepsbewegingen

Het schip beweegt op de golven en er zijn drie scheepsbewegingen te onderscheiden:

1. Stampen: de boeg van het schip duikt telkens in de golven om meteen weer omhoog te komen;
2. Rollen: het schip beweegt zich om zijn horizontale lengte as, de beweging gaat van links naar rechts en terug;
3. Gieren: het schip beweegt zich om zijn verticale lengte as, draait om zijn middelpunt.

Bij stampen valt de zeeziekte doorgaans wel mee, maar bij een combinatie van rollen en gieren is het oppassen geblazen.

Symptomen van zeeziekte

Kinetose heeft een waaier aan symptomen en nevenverschijnselen:

• Duizeligheid,
• misselijkheid,
• braken,
• bleek gezicht,
• zweten,
• beklemmend gevoel
• angst
• rillerig gevoel
• verandering in de bloeddruk
• hoofdpijn,
• geeuwen,
• slaperigheid,
• extra speekselproductie,
• zuchten,
• hyperventileren
• futloosheid, afnemende werklust,
• verlies van interesse.

Remedie tegen zeeziekte

Een zeezieke voelt zich hondsberoerd. In plaats van te genieten van de zeereis hang je over de reling of lig je met een kotszak op bed. Er zijn verschillende remedies om zeeziekte te voorkomen. Een aantal daarvan is persoonsgebonden en kun je scharen onder de huismiddeltjes. Een vette maaltijd nuttigen is er zo een, of juist niets eten. Bij een ander werkt een cognacje voor de reis erg goed. Of dat voor jou werkt zul je zelf moeten ondervinden.

Zout koekje

Artsen adviseren om voor de afvaart juist geen alcohol te drinken. Er moet wel voldoende gedronken worden, maar dan in de vorm van water. Geen koolzuurhoudende dranken en koffie met cafeïne, is het advies. Voor vertrek een energierijke maaltijd nuttigen is niet verkeerd. Ben je aan boord en word je toch getroffen door misselijkheid, drink dan niet maar eet een zout koekje. Dat absorbeert het maagzuur. De slaperigheid, de afnemende werklust en de futloosheid maken de inzetbaarheid van iemand die aan boord moet werken beperkt. Zeezieke zeelui doen er goed aan de schipper te melden dat ze ziek zijn. Ook zeelui hoeven zich niet te schamen voor hun zeeziekte.

Voorkomen van zeeziekte

Zeeziekte is eigenlijk de uiting van een conflict tussen oren met het evenwichtsorgaan en de ogen. Door plat te gaan liggen en de ogen te sluiten kun je proberen dat conflict tussen de ogen, evenwichtsorgaan en de hersenen uit te schakelen. Zo voorkom je zeeziekte.

Goed eten en drinken

Voor het aan boord stappen bestaat de voorbereiding uit goed eten en drinken: geen koolzuurhoudende dranken en koffie, geen alcohol tot 12 uur voor de vaart en zorg dat je uitgerust aan boord stapt. Stress en zeeziekte zijn elkaars maatjes. Je kunt ook narigheid vermijden door wat te gaan doen en geïnteresseerd te blijven. Het beste is om aan dek in de frisse lucht te gaan staan, blijf als het even kan niet binnen.

Stop op tijd met koffie en borrel

Belangrijk is om je voor te bereiden en de maatregelen ter voorkoming van zeeziekte niet te laat te nemen. Stop dus op tijd met je koffie en borreltje, eet normaal en neem lichtverteerbare koekjes mee. Blijf eten.

Pilletjes en pleisters

Er zijn zeeziektepilletjes die je in kunt nemen. Ze zijn zonder recept bij de apotheek verkrijgbaar. Ook bestaan er pleisters, die je achter je oor kunt plakken, acupressuurbandjes en magneetpleisters. Neem je maatregelen wel op tijd: wie eenmaal zeeziek is, is te laat met de pil. Overleg wel even met huisarts, want veel middelen hebben bijwerkingen. Het middel moet niet erger worden dan de kwaal.

Gevaar

Zeeziekte is niet echt gevaarlijk, behalve als iemand dagen achtereen overgeeft en weinig drinkt. Dan loopt hij kans op uitdroging. De schipper moet altijd beducht zijn op zeezieke mensen die ietwat gedesoriënteerd over dek lopen. Ze kunnen zo in de war zijn dat ze vallen of zelfs overboord slaan.

Bril

De TempestBril is een uitvinding tegen zeeziekte. De speciale bril heeft in elk glas een zwart horizontaal balkje dat in een vloeistof tussen de dubbele brillenglazen hangt. De drager krijgt zodoende steeds visueel mee hoe de horizon in werkelijkheid staat. Dat schijnt te helpen.

Tips tegen zeeziekte - Hoe kom je er af

Bij deze enkele tips die kunnen helpen bij het goed doorstaan van een zeereis. Sommige maatregelen kunnen voor vertrek worden genomen en andere aan boord:

• Ga varen met een stabiele boot;
• zoek aan dek een plaats waar de beweging het minst te voelen is en buig je nek licht en hou hem zo;
• doe lekker warme kleding aan en zorg dat je droog blijft;
• zorg dat je uitgerust bent ten tijde van het vertrek;
• probeer te gaan slapen;
• de beste plek is centraal in een kajuit zo diep mogelijk in het schip;
• kijk in de vaarrichting en neem de horizon als referentiepunt, maar fixeer dat punt niet;
• probeer de beweging te volgen;
• ga niet door een verrekijker turen;
• probeer je hersenen te laten herstellen door te gaan slapen;
• ga niet lezen;
• rook niet;
• zorg dat je in de frisse lucht staat, vermijd dieseldampen;
• als je al misselijk bent eet dan een zout koekje;
• ga liggen en sluit je ogen en wieg mee op de beweging van de golven;
• ga geen gesprek aan, zwijg maar een poosje;
• kauw op een stukje gember;
• drink cola zonder koolzuur (even schudden of wat suiker erin gooien), dat kalmeert de maag;
• stop een watje in één oor: ben je rechtshandig, stop het dan in het linker oor;
• slik vitamine C in een dosis van 2000 milligram per dag.

Methode Nantucket

Nantucketers, inwoners van het eiland Nantucket dat beroemd en rijk werd van de walvisvangst, hadden een eigen methode om zeeziekte te bestrijden. Ze lieten de lijder een stuk varkensvet aan een touwtje inslikken en trokken dat er dan weer uit. De zeeziekte zou dan overgaan. Kwamen de symptomen toch terug dan werd de procedure nog een keer herhaald.

Lees verder

• Storm, hoge golven en witte tijgers op de Noordzee