Slaapwandelen bij volwassenen

Slaapwandelen komt het meest voor bij kinderen tussen de 5 en 12 jaar en neemt af tussen de 12 en 18 jaar. Bij volwassen komt het veel minder vaak voor. Wanneer dit echter wel het geval is kan dit gevaarlijke situaties opleveren. Er is soms zelfs sprake van een slaapwandelmoord. Gelukkig is dit zeldzaam en zullen de meeste volwassen slaapwandelaars hooguit wat verwondingen oplopen. Slaapwandelen kan behandeld worden. Bijvoorbeeld door medicijnen, maar in veel gevallen door ontspanning. Want stress bij slaapgebrek is een van de vele oorzaken. Moeilijker wordt het wanneer hersenletsel of een beroerte de oorzaak is.

Wat is slaapwandelen?

Slaapwandelen kennen we voornamelijk van kinderen: die doen het vaker. Het kind staat tijdens de slaap op en loopt door het huis rond. Daarbij kan het kind speelgoed pakken, de trap aflopen, een (eenzijdig) gesprek aangaan of andere activiteiten ondernemen. Het kind lijkt wakker maar reageert niet of slecht op de omgeving.

Een andere benaming voor slaapwandelen is somnambulisme. Ruim een-derde van alle mensen heeft ooit zelf geslaapwandeld. Vooral in de leeftijdsgroep 5-12 jaar wordt er veel geslaapwandeld. Rond de puberteit wordt dit beduidend minder.

Wat gebeurt er precies?

De slaap kent verschillende fasen. In totaal zijn er vier fasen die we samen een cyclus noemen. Gedurende de nacht doorlopen mensen tussen de 3 en 5 cycli. Iedere cyclus begint dus weer met fase 1.

• Fase 1, de non-REM-slaap of sluimerfase (NREM1): tijdens de eerste fase ontstaat de sluimerslaap. Hierbij kan je soms het gevoel hebben dat je valt.
• Fase 2, de lichte slaap (NREM2): er treedt een lichte slaap op. Je kan soms wakker worden van geluiden maar dit is moeilijker dan tijdens de eerste fase.
• Fase 3, diepe slaap (NREM4): je slaap is diep. Je kan moeilijk gewekt worden. Gebeurt dat toch, dan ben je geschrokken of verward. Er is nog geen sprake van dromen. Lichamelijk herstelt je lichaam in deze fase.
• Fase 4, droomslaap (REM-slaap): tijdens deze fase droom je. Dit kunnen prettige of boze dromen zijn. De ogen vertonen bewegingen, ook wel de Rapid Eye Movement genoemd. De hersenen zijn net zo actief als wanneer je wakker zou zijn. Geestelijk herstelt je lichaam tijdens deze laatste fase.

Slaapwandelen treedt op gedurende de NREM-3-slaap, dit is de fase dat je niet droomt. We spreken hier van de derde fase oftewel de fase dat je in een diepe slaap verkeert. Tijdens deze derde fase is het lichaam erg actief en bewegen we veel met onze armen en benen. Slaapwandelen kan gezien worden als een toestand tussen slapen en waken in. Het lichaam is erg actief en geeft opdracht om op te staan of handelingen uit te voeren. Een gedeelte van de hersenen slaapt echter nog.

Volwassenen die slaapwandelen

Hoewel slaapwandelen het meest bij kinderen voorkomt en ze hier op de leeftijd van 12 tot 18 jaar overheen groeien, blijft het soms bij volwassenen aanwezig. Ook kan het plots bij volwassen ontstaan terwijl het voorheen niet aanwezig was. De oorzaak hiervoor kan divers zijn. Volwassen personen die slaapwandelen lopen een groter risico om zichzelf te verwonden. In zeldzame gevallen gaan ze zelfs auto rijden. In een aantal gevallen vindt er zelfs een slaapwandelmoord plaats: de persoon vermoordt iemand tijdens zijn slaapwandelen. Een Britse man heeft zijn vrouw vermoord toen hij droomde dat hij in gevecht was met inbrekers. Zijn vrouw werd hierbij gewurgd. De man leed aan slaapstoornissen.

Oorzaken

Bij kinderen ontstaat slaapwandelen door het onvolgroeide stadium van de hersenen. Bij volwassen is dit anders het geval. Een van de meest voorkomende oorzaken van slaapwandelen bij volwassenen is gebruik van alcohol, gebrek aan slaap, ontsteking van de hersenen, migraine, een beroerte, bij vrouwen het premenstrueel syndroom, hersenletsel of een te snel werkende schildklier. Ook gebruik van bepaalde medicijnen kan slaapwandelen veroorzaken. Mensen met een psychische stoornis hebben er vaker last van. Slaapwandelen kan in combinatie met andere slaapstoornissen voor komen zoals slaap apneu.

Symptomen

Iemand die slaapwandelt heeft de ogen open, handelt en staart wezenloos voor zich uit. De persoon is nauwelijks aanspreekbaar. Een normaal gesprek voeren lukt niet, de antwoorden zijn vaag of mompelend of er komt helemaal geen antwoord. Wanneer de slaapwandelaar wakker wordt is deze gedesoriënteerd en verward. Er zijn geen herinneringen aan het feit hoe de persoon op een bepaalde plek terecht is gekomen. De slaapwandelaar zelf merkt soms dat deze uit bed stapt en rondloopt. Er kunnen soms gevaarlijke situaties ontstaan.

Behandeling

Bij slaapwandelaars is het zaak om rustig te blijven. De persoon met zachte dwang terug naar bed sturen helpt in veel gevallen. Het wakker maken kan erin resulteren dat de persoon angstig of juist agressief wordt. Soms helpt het om een natte dweil naast het bed te leggen. De slaapwandelaar wordt dan wakker zodra hij/zij uit bed stapt.

De oorzaak moet aangepakt worden. Bij stress is ontspanning belangrijk. Soms is hier hulp bij nodig. Bij slaapgebrek is het zaak om hierna te kijken. Vaak zit de patiënt in een negatieve spiraal en krijgt hierdoor steeds minder slaap. Dit moet doorbroken worden. Soms wordt medicijngebruik geadviseerd, waardoor de oorzaak voor slaapwandelen aangepakt kan worden.

Maar medicijngebruik alsmede alcoholgebruik kan ook juist voor slaapwandelen zorgen. In deze gevallen moet er gestaakt worden met het gebruik ervan.

Hersenletsel/een beroerte is moeilijk te behandelen. Dit is namelijk niet meer weg te nemen, de schade is al geleden. Wel kunnen er eventueel medicijnen voorgeschreven worden. Hierdoor kan de frequentie van het slaapwandelen afnemen.

Over het algemeen zijn er niet veel schaapwandelaars die medicatie nodig hebben. In de meeste gevallen is de oorzaak te vinden in stress, en kan dit goed behandeld worden middels ontspanning, rust, meditatie of therapie.