Misofonie: agressief worden van geluiden (zoals smakken)

Bijna niemand vindt het fijn als er gesmakt wordt tijdens het eten of luid getikt wordt op een toetsenbord, maar wat als het niet blijft bij ergernis, maar dat het haatgevoelens en woede oproept? En wat als zelfs de ademhaling van iemand anders je al kwaad maakt. Misofonie is een neurologische aandoening die grote invloed heeft op het leven van diegene die er last van heeft. Misofonie betekent haat van geluid, maar veel mensen met de aandoening hebben naast het last hebben van geluiden van anderen ook hinder van bewegingen en bepaalde houdingen van de mensen om hen heen. De meeste mensen met misofonie kunnen zichzelf in toom houden, het gebeurt bijna nooit dat er echt een tik wordt gegeven. Het kan moeilijk zijn om kenbaar te maken dat je kwaad wordt door geluiden van anderen. Misschien vinden anderen het aanstellerij, maar dat is het niet! Je kunt contact zoeken met lotgenoten (Vereniging Misofonie), of steun vinden in boeken geschreven door ervaringsdeskundigen.

Inhoud artikel

• Misofonie
• Wat is misofonie niet?
• Welke geluiden en bewegingen kunnen heftige gevoelens opwekken?
• Andere benamingen voor misofonie
• Bij wie komt misofonie voor?
• Oorzaak misofonie
• Verschijnselen misofonie
• Misofonietest en het stellen van de diagnose misofonie
• Behandeling misofonie
• Wat kun je zelf doen om minder last te ervaren van misofonie?
• Geluiden die mogelijk rustig maken
• Samenwonen met een partner of ouder met misofonie
• Tips als je kind misofonie heeft
• Steun vinden als je lijdt aan misofonie (Vereniging Misofonie, boeken)

Misofonie

Misofonie betekent letterlijk: haat van geluid. Iemand met een gewoon gehoor kan er last van krijgen, maar ook mensen die gehoorverlies hebben. Iemand kan alleen last hebben van misofonie, maar misofonie kan ook samen voorkomen met fonofobie (overgevoeligheid voor harde geluiden of stemmen), tinnitus (chronisch suizen in het oor) en hyperacusis (iemand is dan overgevoelig voor geluiden die boven een bepaalde intensiteit komen). De term misofonie is in 2001 vastgelegd door twee wetenschappers uit Amerika: Margaret en Pawel Jastreboff. In Nederland werd de aandoening door Damiaan Denys (psychiater) ontdekt in 2009. De naam klopt eigenlijk niet helemaal, het gaat vaak niet alleen om geluid maar ook om bewegingen. Haat die veroorzaakt wordt door bewegingen staat ook wel bekend onder de naam: misokinesia.

Wat is misofonie niet?

Er is nog niet zo heel veel bekend over misofonie, maar het is wel bekend wat misofonie niet is. Misofonie is geen angst-, dwang-, paniek-, persoonlijkheids- of gehoorstoornis. Verder is het geen vorm van autisme, geen hyperacusis, geen fonofobie of tinnitus. Misofonie gaat niet over als je ouder wordt en het is geen aanstellerij, of een manier van pubers om zich af te zetten tegen hun ouders.

Welke geluiden en bewegingen kunnen heftige gevoelens opwekken?

Heel veel geluiden kunnen een heftige reactie oproepen: smakken, eten van popcorn, bijten van nagels, niezen, het ophalen van de neus, hoesten, geeuwen, kuchen, schrapen met de keel, kauwgom kauwen, zingen, fluiten, een lach van iemand of de stem, een rinkelende riem, hagelslag die op brood wordt gestrooid. Maar ook: typen op een toetsenbord, het tikken van een klok, een chipszak die een krakend geluid maakt, het roeren met een lepeltje in een kopje of beker, het geluid van hakken op een ondergrond, het blaffen van een hond, het fluiten van een vogeltje. En nog veel moeilijker: het geluid wat de ander maakt als hij of zij ademt. Het kan zijn dat de triggers veranderen, dat er nieuwe bijkomen of oude triggers verdwijnen. Bij bewegingen die gevoelens van haat opwekken moet je denken aan het rommelen aan haar, wiebelende benen of voeten, kaken die een malende beweging maken.

Andere benamingen voor misofonie

• Stoornis in de impulscontrole
• Een vorm van geluidsintolerantie
• Selective Sound Sensitivity Syndrome
• 4S

Bij wie komt misofonie voor?

Meestal ontstaat misofonie tussen het achtste en het twaalfde levensjaar. Hoeveel mensen er aan misofonie lijden staat nog niet vast, maar de schatting is dat 0,5 procent van de Nederlandse bevolking lijdt aan misofonie. Zo tegen de 7 procent van de Nederlanders ergert zich aan bepaalde geluiden, maar minder extreem dan bij misofonie.

Oorzaak misofonie

Hoe of waarom iemand misofonie krijgt is (nog) niet bekend. Vaak kan iemand zich wel herinneren dat hij of zij last had van geluiden tijdens eten aan tafel. Maar het is niet zo dat iedereen die dit vroeger heeft ervaren ook misofonie krijgt. Het komt voor dat meerdere leden van een gezin last hebben van misofonie. Er wordt dan ook DNA-onderzoek gedaan door onderzoekers van het AMC (Amsterdam Medisch Centrum) en de voorlopige resultaten laten zien dat erfelijkheid een rol speelt.

Verschijnselen misofonie

Bepaalde geluiden, maar het kan ook gaan om bewegingen die herhaald worden, kunnen leiden tot sterke niet-positieve gevoelens. Je moet dan denken aan zeer hevige woede, haatgevoelens of afkeer. Het kan zijn dat iemand wil vechten of juist de drang krijgt om er vandoor te gaan. Omdat iemand constant alert is en de hele tijd stress voelt kan er veel spanning gevoeld worden. De concentratie kan verstoord raken. Het gedrag, wat degene die lijdt aan misofonie mogelijk zelf ook niet snapt, kan gevoelens van schuld opleveren of schaamte. Het is moeilijk voor omstanders om te snappen waarom iemand met misofonie door het lint kan gaan, laat staan dat de persoon zelf het begrijpt. Het idee om zichzelf misschien niet kunnen te beheersen kan vooraf angst oproepen. Wat nog meer opvalt bij misofonie is dat de persoon direct de gevoelens van woede krijgen als reactie op een geluid of beweging, het is niet iets wat zich langzaam opbouwt. Helder nadenken en zichzelf tot rust manen lukt niet. Omdat de reactie die opgewekt wordt zo heftig is, vermijden mensen die lijden aan misofonie triggers. Het kan gaan om situaties vermijden of bepaalde mensen. Het kan gaan om even weglopen, maar trekt iemand zich voor lange tijd terug dan kan het leiden tot sociaal isolement. Misofonie kan enorm veel invloed hebben op veel facetten van het leven: school, werk, relaties. Het kan het zelfbeeld van iemand beïnvloeden.

Misofonietest en het stellen van de diagnose misofonie

Heb je het vermoeden dat je (of een gezinslid) lijdt aan misofonie dan kun je op de website van de Vereniging Misofonie NL een misofonietest in het Nederlands en in het Engels vinden. De test kan een indicatie geven. Vraag een verwijzing bij de huisarts als je denkt dat er sprake is van misofonie. Alleen een psychiater kan een diagnose stellen

Behandeling misofonie

Er bestaat (nog) geen medicijn om van misofonie verlost te worden. Wel kun je een therapie volgen in Amsterdam UMC, locatie AMC (Academisch Medisch Centrum) en de resultaten geven hoop. Het gaat om cognitieve gedragstherapie ook wel CGT genoemd en psychomotorische therapie of PMT. De vorm en de inhoud van de behandeling wordt continu verbeterd. Om je aan te melden heb je een verwijsbrief van de huisarts nodig. Na het intakegesprek hoor je of de therapie geschikt voor je is. Is dit het geval dan kan het nog enige tijd duren voordat je aan de beurt bent. Deze behandeling is zowel voor volwassenen als kinderen van 12 tot 17 jaar. Het doel van de behandeling is het reduceren van de heftigheid van de emoties bij het horen van het misofoniegeluid. Er is aangetoond dat er bij cliënten een klinische verbetering is van dertig procent na behandeling. Ook belangrijk: behandeling leidt niet tot verslechtering van de klachten. Kijk vooraf na bij de zorgverzekering wat er vergoed wordt, zodat je niet voor verrassingen komt te staan.

Wat kun je zelf doen om minder last te ervaren van misofonie?

Vaak zie je dat mensen met misofonie hun gevoelens van agressie proberen te vermijden door geluiden uit de weg te gaan. Bijvoorbeeld alleen werken op een kamer, tijdens het eten een muziekje aan, theater en bioscoop niet bezoeken. Ontspanningsoefeningen kunnen helpen om de stress te verminderen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor de ontspanningsoefening van Jacobson. Het gaat om spierontspanning, de oefening is bedacht door psycholoog Jacobson. Je spant je spieren sterk aan, daarna ontspan je ze weer en dat geeft een goed gevoel. Mindfulness kan ook goede resultaten geven, het gaat om aandachtig zijn, bewust omgaan met spanningen. Naast ontspanningsoefeningen is een goede nachtrust van belang, ben je goed uitgerust dan kun je meestal meer hebben. Sporten heeft ook een positief effect, het leidt af. Andere zaken die belangrijk zijn: kijk niet naar diegene (of datgene) die het geluid produceert. Het zien versterkt wat je hoort en kijken maakt het dus nog erger. Je hoort waarschijnlijk de geluiden die je triggeren boven alles uit en toch is het van belang om de aandacht ergens anders op te richten. Voorbeeld: je kunt tellen hoe vaak een bepaald woord wordt gebruikt tijdens een televisieprogramma. Er zijn ook dingen die je beter niet kunt doen zoals het dragen van oordopjes. Draag je vaak een koptelefoon of oortjes dan kan de misofonie erger worden. De oren gaan steeds beter hun best doen om te kijken of er echt niets te horen is. Verder wen je aan de stilte die je ervaart als je de oren bedekt en op een gegeven moment zal je steeds minder geluiden verdragen. Soms kan het even voor ontspanning zorgen, maar draag ze dus niet te vaak.

Geluiden die mogelijk rustig maken

Geluiden uit de natuur kunnen mogelijk voor rust zorgen zoals de regen die door bladeren ruist, of de wind die door de bomen blaast. Een kat die ligt te spinnen.

Samenwonen met een partner of ouder met misofonie

Voor degene die lijdt aan misofonie is het moeilijk, maar vergeet niet de huisgenoten (partners, kinderen). Met name als de diagnose nog niet gesteld is, kunnen anderen denken dat het aanstellerij is en kan het ruzies opleveren. Maar ook als het wel duidelijk is dat het om misofonie gaat, blijft het moeilijk: hoe eet je chips zonder te kraken, hoe zorg je ervoor dat als je typt je dit niet hoort, geen spelletjes spelen met geluiden. Wat misofonie ook moeilijk maakt is dat iemand die eraan lijdt, vaak het meest problemen heeft met de geluiden die gemaakt worden de mensen waar ze heel veel van houden. Het in stand houden van een relatie kan heel moeilijk zijn en als er kinderen zijn, hoe ‘bescherm’ je ze. Meestal heeft iemand met misofonie niet zoveel last van de geluiden die voortkomen uit de mond of keel van een jong kind (zo tot een jaar of vijf). Men weet (nog) niet hoe dat komt, maar vermoed wordt dat het komt door de gedachte dat een jong kind nog geluiden mag maken (zoals smakken en slurpen). Er zijn echter ook mensen met misofonie die het niet uitmaakt hoe oud hun kinderen zijn. Dan kan moeilijke situaties opleveren, schuldgevoel na een aanval van woede, beide ouders willen dat het kind veilig kan opgroeien en niet bang hoeft te zijn. Er kan ook angst zijn dat het kind ook een reactie zal gaan vertonen op bepaalde geluiden.

Tips als je kind misofonie heeft

Het is belangrijk dat je het kind serieus neemt, maar er ook voor moet waken dat het te dragen is voor het gezin. Misofonie mag niet leiden tot een ontwricht gezin. Ga je in gesprek met een kind, doe dat op een rustig moment, laat merken dat je begrip hebt. Het helpt niet om tegen een kind met misofonie te zeggen dat het niet op de geluiden van anderen moet letten, dat zou het kind ook wel willen, maar het lukt gewoon niet (het hoort bij misofonie). Als je als ouders denkt dat hulp gewenst is zoals behandeling in het AMC, bespreek dit dan met het kind. Als iemand lijdt aan misofonie weet diegene vaak wanneer er ‘rottige’ geluiden gaan komen. Af en toe wat veranderen of eens een verrassing tussendoor kan positief werken. Eet een kind altijd apart of draagt het vaak oordopjes dan kan de misofonie verergeren, de acceptatie voor geluid neemt nog meer af. Hoe een kind reageert op misofonie kan verschillend zijn: een introvert kind zal zich waarschijnlijk afzonderen en gevoelens voor zich houden, een extravert kind zal de woede uiten. Het is zeer belangrijk dat een kind weet waar de gevoelens vandaan komen, dat de aandoening een naam heeft. Als er rekening met het kind wordt gehouden, dan zal dat al een deel van de spanningen wegnemen. Wel blijft het belangrijk om de eigen grenzen te bewaken.

Steun vinden als je lijdt aan misofonie (Vereniging Misofonie, boeken)

Natuurlijk kun je steun zoeken bij vrienden en bekenden, maar misschien is het toch moeilijk uit te leggen waar je last van hebt. Misschien zeggen anderen dat je je aanstelt, maar dat is niet zo. Misofonie is een aandoening die veel psychisch leed kan veroorzaken. Op de website van de Vereniging Misofonie kun je heel veel informatie vinden, maar ook tips en je kunt er vragen stellen. Er worden lotgenotenbijeenkomsten georganiseerd en voor online lotgenotencontact kun je terecht op Facebook. Misofonie NL is de besloten facebookgroep. Voor familieleden van mensen met misofonie is er ook een besloten groep: Familiegroep Misofonie NL.

Als je een aandoening hebt, zoals bijvoorbeeld misofonie, dan wil je zoveel mogelijk informatie vergaren. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld terecht bij boeken die geschreven zijn door ervaringsdeskundigen. Lezen over iemand met dezelfde aandoening kan je helpen, maar ook de mensen om je heen. Familie en vrienden kunnen zich dan mogelijk beter inleven in de persoon met misofonie, begripvoller reageren op de problemen die iemand met misofonie ervaart. Over misofonie zijn niet heel veel boeken geschreven. Renske Schut heeft het boek 'Meer over misofonie' geschreven (verschenen in oktober 2018). Zij zette haar ergernissen over onder andere smakken, klakken en andere geluiden die het lichaam kan voortbrengen, op papier. Ze heeft het boek niet alleen geschreven, ze werd bijgestaan door behandelaren, specialisten en wetenschappers. Maar ook lotgenoten werden geraadpleegd door Renske. Misofonie lijkt nog steeds een onbekend fenomeen, Renske hoopt dat meer mensen zich gaan herkennen in de aandoening en dat mensen misofonie vaker gaan erkennen. Nu worden de klachten van mensen met misofonie niet altijd serieus genomen.

Lees verder

• Tinnitus of oorsuizen: oorzaken, behandeling, gehoorapparaat
• Hyperacusis: Leven met overgevoeligheid voor geluid