Je zal het maar hebben: altijd een orgasme

Je zal het maar hebben: de hele dag het gevoel hebben dat je seksueel moet klaarkomen. Voor veel mensen lijkt dit het walhalla, in de praktijk is dit echter allesbehalve prettig. Vrouwen die dit hebben, ervaren dit indringende gevoel stuk voor stuk als een last. Masturberen of seksueel contact biedt namelijk geen soelaas. Na afloop is het prikkelende gevoel in de schaamstreek mogelijk nog erger dan daarvoor. Vrouwen die dit hebben, kunnen er 's nachts vaak niet van slapen, er zijn zelfs verhalen bekend van vrouwen die uiteindelijk zelfmoord pleegden! Erover praten lukt vaak niet, omdat ze zich teveel schamen voor hun gênante probleem. Wanneer ze wel de moed vinden, wordt er vaak lacherig op gereageerd en voelen ze zich in de kou staan. Pas in 2001 werd hun syndroom voor het eerst beschreven. Ze hadden PSAS (Persistent Sexual Arousal Syndrome), een lichamelijke afwijking waaraan helaas maar weinig te doen is.

Wat is PSAS

PSAS is de (Engelse) afkorting van Persistent Sexual Arousal Syndrome. Mensen die hieraan lijden, hebben de hele dag het gevoel dat ze seksueel opgewonden zijn. Ze worden geplaagd door een tintelend gevoel in de schaamstreek, wat lijkt op het gevoel dat je krijgt als je seksueel actief bent. In eerste instantie wordt dit door de vrouw in kwestie vaak ook zo uitgelegd. Ze verbaast zich erover en denkt dat ze zin heeft in seks. Seks biedt echter geen soelaas. Na afloop heeft ze het prikkelende gevoel nog onverminderd. Deze niet te negeren tintelingen, jeuk-achtige, soms pijnlijke, orgastisch golfachtige sensaties en schokjes rondom clitoris of schaamstreek, maken dat ze de noodzaak voelt te masturberen, al ligt daar geen seksuele opwinding aan ten grondslag.

Want daarvan is allang geen sprake meer. De vrouw masturbeert alleen in de hoop eindelijk rust te krijgen van het intense en daardoor onprettige gevoel rond haar schaamstreek, dat haar dag en nacht teistert.
's Nachts kan ze er niet van slapen; haar onderlichaam gunt haar geen rust. In eerste instantie was het misschien even lekker en leuk. Vergelijk het maar met 'onbeperkt mogen snoepen'. De eerste zak chips kan nog lekker zijn, maar als je gedwongen zou worden om tien zakken achter elkaar op te eten, zou je daar uiteindelijk ziek van worden. Deze vrouwen worden soms ook letterlijk ziek van ellende. Hun schaamstreek kan zo gevoelig zijn, dat ze seks om die reden juist vermijden, wat ook weer spanningen kan geven binnen hun relatie.

PSAS is een niet te onderschatten probleem. In april 2012 vertelde Nicole Baas (51) haar verhaal in Mijn Geheim. Al 30 jaar leed ze aan deze aandoening, die was begonnen toen ze zwanger was van haar eerste kind. Ze deed van alles om ervan af te komen en was niet in staat een normale seksuele relatie met haar man te onderhouden, omdat seksueel contact, de sensaties in haar onderlijf na afloop, haast ondraaglijk maakte.
In augustus 2012, vier maanden na het verschijnen van het artikel, pleegde ze zelfmoord. Ze kon eenvoudigweg niet meer leven met haar alles overheersende aandoening, die haar geen moment rust gunde.

ReGS is een betere naam.

Lange tijd wist niemand van het bestaan van PSAS, behalve dan de vrouwen, die ermee te maken hadden. PSAS komt namelijk hoofdzakelijk voor bij vrouwen, al zijn er (incidenteel) ook mannen en kinderen, die eraan lijden. PSAS is niet iets waar je onder het genot van een kopje koffie over praat. Veel vrouwen die hiermee te maken hebben, schamen zich voor hun kwaal. Wanneer haar baas, een vrouw bijvoorbeeld vraagt waarom ze zich zo slecht kan concentreren, durft ze hem natuurlijk niet te vertellen dat dit door 'al die orgasmes komt' Ze lijdt veelal in stilte en probeert triggers, die het gevoel in haar onderlijf erger maken, te vermijden. Dit valt niet mee, omdat juist de gewone dingen, als zitten, fietsen en het dragen van kleding die op het lijf zit (zoals een strakke broek), enorm prikkelend kunnen zijn. Dit heeft echter alles te maken met een gewoon dagelijks leven. Wanneer je zittend werk hebt, kun je immers moeilijk de hele dag rondjes door het kantoor gaan lopen of staande met een laptop in je hand het werk doen.

PSAS wordt ook weleens ReGS genoemd, omdat de aandoening vaak gepaard gaat met rusteloze benen. Iemand die daar last van heeft, voelt de aandrang haar benen te bewegen. Dit gebeurt vooral 's avonds of juist als iemand in bed ligt. Het is een vervelend, kriebelend gevoel, dat lijkt op kramp en maakt dat iemand zijn benen niet stil kan houden. Slapen wordt moeilijk. Soms helpt het, de voeten op een koude badkamervloer te zetten. Verder kun je niets anders doen, dan wachten tot het nare gevoel overgaat.
Daarbij hebben vrouwen met PSAS vaak een overactieve blaas. Ze hebben voortdurend het gevoel te moeten plassen, maar plassen vaak kleine beetjes. In feite is de hele schaamstreek 'onrustig' en daarom praat men ook wel over ReGS: Restless Genital Syndrome. Feitelijk is dit een betere naam dan PSAS omdat de gevoelde 'Arousal' (opwinding) feitelijk niets met seks te maken heeft.

Sandra Leiblum

Pas in 2001 was het Sandra Leiblum, een bekend psychologe en expert op het gebied van sekstherapie, die PSAS voor het eerst beschreef en daar onderzoek naar deed. In 2007 veranderde ze de naam in PGAD (Persistent Genitial Arousal Disorder). Dit deed zij om twee redenen:

1. De oude naam riep onterecht associaties op met seksuele opwinding. Vrouwen met deze aandoening voelen zich weliswaar voortdurend seksueel geprikkeld, maar dit gevoel is ongewenst. Ze hebben het niet, omdat ze zich laten meeslepen door hun romantische gedachten of omdat ze zin hebben om met hun partner te vrijen. De opwinding wordt louter veroorzaakt door een lichamelijke prikkel en gaat vaak gepaard met (veel) moeten plassen of rusteloze benen.
2. Een andere naam voor deze aandoening, die impliceert dat het geen seksueel probleem is, maakte de kans groter dat deze geregistreerd zou worden als medisch (lichamelijke) probleem.

Sandra Leiblum verrichtte veel baanbrekend werk, maar overleed helaas in 2010 ten gevolge van een ernstig auto-ongeluk. In Nederland is Professor Marcel Waldinger een autoriteit op het gebied van PSAS, een benaming die nog steeds gebruikt wordt, naast het eerder genoemde ReGS.

Vijf criteria

Sandra Leiblum heeft de medische wetenschap, vijf criteria nagelaten aan de hand waarvan de diagnose PSAS/ReGS gesteld kan worden. Deze worden heden ten dage nog steeds gebruikt. Iemand met ReGS ervaart namelijk de volgende klachten:

1. Fysiologische reacties van de geslachtsorganen die kenmerkend zijn voor seksuele opwinding. Deze kunnen uren, dagen, en soms zelfs maanden of jaren, aanhouden.
2. De fysieke, geslachtelijke opwinding verdwijnt niet na één of meer orgasmes.
3. Deze aanhoudende, genitale opwinding wordt als onprettig, ongevraagd en ongewenst ervaren.
4. Het opwindende gevoel in de geslachtsorganen, staat volkomen los van seksueel verlangen.
5. Men heeft psychisch gezien zoveel last van de opdringerige sensaties, dat men zich belemmerd voelt in het dagelijks functioneren. Ook is er sprake van verminderde levensvreugde.

Waardoor wordt PSAS veroorzaakt?

PSAS overvalt de vrouw in kwestie vaak van het ene op het andere moment. Steeds vaker bemerkt ze een prikkelend gevoel in de schaamstreek te hebben. Sommige vrouwen hebben op dat moment een relatie en schrijven die prikkeling toe aan 'zin in seks hebben'. In het begin leeft hun seksuele relatie vaak op, totdat ze erachter komen, dat ze opgewonden blijven. Seks biedt geen soelaas; ze doen het alleen om zichzelf te ontladen omdat ze dat allesoverheersende gevoel kwijt willen.
Na een tijdje komen ze erachter dat hun staat van opwinding niets met seks te maken heeft. Ze krijgen er soms zelfs een afkeer van, juist omdat seksueel contact de klachten verergert. Sandra Leiblum en professor Waldinger hebben natuurlijk geprobeerd een oorzaak te vinden, voor dit opeens optredende syndroom. Gedurende haar leven heeft Dr. Leiblum zich ook bezig gehouden met het zoeken naar een behandeling, die verlichting kon brengen. Helaas is deze nog steeds moeilijk te vinden. Vaak komen de klachten ineens; helaas verdwijnen ze niet vanzelf. Soms zelfs nooit meer.

Na diverse jaren van onderzoek, is de oorzaak voor het ontstaan van PSAS nog steeds onduidelijk. Wel heeft men ontdekt dat lijders aan deze aandoening vaak bepaalde dingen gemeen hebben. Op grond daarvan heeft men een lijst met mogelijke oorzaken samengesteld, factoren die de kans op PSAS kunnen verhogen, al zijn daar geen harde cijfers voor te geven.
Dit zijn de factoren die het krijgen van PSAS/ReGS in de hand kunnen werken:

• Stress
• Veranderingen in de hormoonhuishouding, bijvoorbeeld in de overgang of tijdens een zwangerschap
• Een lichamelijk trauma in de buurt van de schaamstreek, bijvoorbeeld door problemen tijdens de bevalling, een ongelukkige val op je stuitje, operaties in buik- of bekkenbodemgebied.
• Medicijngebruik of juist het stoppen met bepaalde medicijnen (vooral antidepressiva zijn berucht).
• Lange geschiedenis van infecties. Denk daarbij aan urineweginfecties of schimmelinfecties.
• Lichaamshoudingen, zoals veel zitten (met stip) of juist veel bewegen (fietsen).
• Vulvodynie: bij deze vrouwen is er sprake van een voortdurend ontstoken vulva, zonder dat daar echt oorzaken voor te vinden zijn.
• Afwijking aan aderen of zenuwen in de onderbuik.

Wat is het niet?

Vaak wordt ten onrechte gedacht dat mensen met PSAS verslaafd zijn aan seks en de hele dag nergens anders aan denken. Het is juist geen seksuele aandoening, maar een lichamelijk probleem. De lichamelijke sensaties hebben namelijk niets met seks te maken, noch met hyperseksualiteit of nymfomanie. De persoon in kwestie voelt zich juist doodongelukkig door deze overdaad aan prikkels, die hetzelfde gevoel geven als seksueel geprikkeld zijn.
Verder is PSAS zeker geen persoonlijkheidsstoornis en zit het niet 'tussen de oren'. Het zit letterlijk tussen de benen. In 2009 is er onderzoek naar gedaan en sinds die tijd denkt men dat er sprake is van een 'zieke zenuw' in de buurt van de clitoris. Deze zou het prikkelende gevoel kunnen veroorzaken.

Is er een behandeling voor?

Wat de oorzaak ook is, belangrijker is de vraag of er iets aan te doen is. In sommige gevallen kan acupunctuur werken. Met een naald wordt een bepaald punt op het onderbeen geprikkeld, door een stroomstoot(je) te geven. Dit punt staat in verbinding met een zenuw die naar het ruggenmerg loopt. Door de prikkeling ontspant de zenuw, wat maakt dat de organen in de buurt van deze zenuw zich ook ontspannen. In het gunstigste geval ervaart iemand met PSAS na een aantal behandelingen minder klachten en soms blijft de aandoening zelfs helemaal weg.

Soms kunnen medicijnen als Oxazepam helpen, om de klachten te verminderen of in ieder geval draaglijker te maken. Helemaal weg gaat PSAS vaak niet. In bepaalde periodes kunnen de klachten weer opleven. Dit gebeurt dan bijvoorbeeld als iemand onder stress staat of vlak voor een menstruatie.

Soms kan TENS (Transcutane Electrische Zenuw Stimulatie) verlichting brengen. Men stimuleert daartoe de zenuwen in de liezen, wat maakt dat de klachten verminderen. Deze behandeling staat heden ten dagen nog in zijn kinderschoenen en blijkt lang niet altijd effectief te zijn. Een nog nieuwere behandelmethode is die, waarbij men bepaalde zenuwen gevoelloos maakt. Ook deze moet nog wetenschappelijk onderzocht worden.

Conclusie

PSAS/ReGS is met recht een vervelende kwaal, die je van de ene op de andere dag kunt krijgen, maar die je niet van de ene op de andere dag kwijt bent. Mensen, die hieraan lijden, ervaren hun leven vaak als een lijdensweg. De lijdensdruk is enorm hoog, zeker ook omdat er een taboe gevoeld wordt als het gaat om het bespreekbaar maken van de, aan deze aandoening gerelateerde klachten. Hierdoor komen mensen met PSAS/ReGS vaak in een isolement te zitten. Daarbij is het erg moeilijk de aanhoudende sensaties van opwinding te negeren, wat lijders aan deze aandoening zo wanhopig kan maken, dat zelfmoord de enige optie lijkt.

Een behandeling kan soms soelaas bieden, maar vaker ook niet. PSAS/ReGS is dus een aandoening waarmee men moet zien te leren leven, wat een enorme opgave kan zijn. Hoewel de klachten spontaan kunnen verminderen of zelfs verdwijnen, blijven ze vaak ook bestaan. Kortom: er valt weinig te zeggen over het verloop van de ziekte. En juist dat gebrek aan toekomstperspectief maakt de lijdensdruk hoog.