Triple A-syndroom: Afwijkingen hersenen, ogen, slokdarm

Het Triple A-syndroom is een uiterst zeldzame erfelijke aandoening die gekenmerkt wordt door bijnierinsufficiëntie, achalasie (een slokdarmafwijking), alacrima (een oogafwijking) en andere neurologische symptomen. Deze aandoening kan ernstig zijn, maar er zijn behandelingsmethoden beschikbaar. Het syndroom werd voor het eerst beschreven door Allgrove en collega’s in 1978.

• Synoniemen Triple A-syndroom
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken en erfelijkheid neurologische aandoening
• Symptomen: Afwijkingen hersenen (bijnierinsufficiëntie), ogen (alacrima) en slokdarm (achalasie)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen Triple A-syndroom

Het Triple A-syndroom staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• 2A syndroom
• 3A syndroom
• 4A syndroom
• AAA
• AAA syndroom
• AAA-syndroom
• Achalasie-Addison syndroom
• Achalasie-addisonianisme-alacrima syndroom
• Achalasie-alacrima syndroom
• ACTH-resistente bijnierinsufficiëntie, achalasie en alacrima
• Addison-achalasia syndroom
• Alacrima-achalasie-addisonianisme
• Alacrima-achalasie-bijnierinsufficiëntie neurologische aandoening
• Allgrove-syndroom
• Bijnierinsufficiëntie-achalasia-alacrima
• Dubbel A-syndroom
• Glucocorticoïden deficiëntie en achalasie
• Hypoadrenalism MET achalasia
• Kwartair A-syndroom

Epidemiologie aandoening

Volgens Orphanet bedraagt de prevalentie van het Triple A-syndroom minder dan 1 op 1 miljoen personen wereldwijd. Sinds de ontdekking van het syndroom in 1978 zijn er enkele honderden gevallen gerapporteerd. Het is moeilijk om exact te bepalen hoeveel mensen getroffen zijn, omdat de symptomen sterk variëren tussen patiënten. Er zijn geen specifieke geografische, raciale of etnische voorkeuren voor het syndroom.

Oorzaken en erfelijkheid neurologische aandoening

Mutaties in het AAAS-gen veroorzaken het Triple A-syndroom. De overerving van deze aandoening gebeurt op autosomaal recessieve wijze. Dit betekent dat beide ouders drager zijn van één kopie van het gemuteerde gen, maar zelf meestal geen symptomen vertonen. In sommige gevallen ontstaat de aandoening spontaan (de novo), zonder familiale geschiedenis van het syndroom.

Symptomen: Afwijkingen hersenen (bijnierinsufficiëntie), ogen (alacrima) en slokdarm (achalasie)

Het Triple A-syndroom is een multisystemische aandoening waarbij de patiënt te maken heeft met een slokdarmaandoening en een oogafwijking, gecombineerd met verschillende neurologische symptomen. De ernst en uitgebreidheid van de symptomen kunnen per patiënt verschillen. De oogafwijkingen zijn vaak bij de geboorte aanwezig, terwijl andere symptomen vaak pas tijdens de volwassenheid optreden.

Hersenen

Ziekte van Addison

Bij volwassen patiënten ontstaat vaak bijnierinsufficiëntie, bekend als de ziekte van Addison. Dit resulteert in onvoldoende productie van hormonen door de bijnieren. Belangrijke symptomen van de ziekte van Addison zijn vermoeidheid, verlies van eetlust, gewichtsverlies, epileptische aanvallen, lage bloeddruk, en het verdonkeren van de huid.

Autonoom zenuwstelsel

Het autonome zenuwstelsel, dat levensnoodzakelijke functies zoals spijsvertering, bloeddruk en lichaamstemperatuur reguleert, kan ook verstoord zijn. Symptomen zijn abnormaal zweten, moeite met het reguleren van de bloeddruk, en ongelijke pupilgrootte (anisocorie).

Andere neurologische afwijkingen

Andere neurologische afwijkingen kunnen een kort gestalte, een vertraagde ontwikkeling, verstandelijke handicaps, spraakproblemen (dysartrie), en een te kleine grootte van het hoofd (microcefalie) omvatten. Patiënten kunnen ook last hebben van spierzwakte, osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken), bewegingsproblemen, en zenuwafwijkingen in de ledematen (perifere neuropathie). Veel van deze neurologische symptomen kunnen verergeren na verloop van tijd.

Ogen

De oogafwijking die met het Triple A-syndroom gepaard gaat, is alacrima. Alacrima is zichtbaar bij de geboorte, waarbij de patiënt weinig tot geen tranen produceert tijdens het huilen. Soms kan ook optische atrofie optreden, waarbij de oogzenuw afsterft.

Slokdarm

Bij de patiënt kan achalasie optreden tijdens de kindertijd of adolescentie. Dit betekent dat de slokdarm niet in staat is om zich te ontspannen, wat leidt tot ernstige eetproblemen en een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie).

Bijkomende symptomen

Bijkomende symptomen kunnen huidafwijkingen omvatten, zoals hyperkeratose (verhoorning en verdikking van de huid) op de handpalmen en voetzolen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van het Triple A-syndroom wordt gesteld op basis van klinische kenmerken en een bijnierfunctietest. Voor neurologische afwijkingen kunnen een MRI-scan of CT-scan nodig zijn. Een slokdarmdrukmeting (manometrie) en endoscopie (inwendig kijkonderzoek) bieden informatie over de slokdarmafwijkingen. De oogarts voert de Schirmer-test uit om alacrima aan te tonen. De uiteindelijke diagnose wordt bevestigd door genetisch onderzoek.

Behandeling

Hoewel het Triple A-syndroom niet kan worden genezen, zijn er ondersteunende behandelingsmethoden beschikbaar. Een team van specialisten, waaronder een neuroloog, gastro-enteroloog en oogarts, werkt samen aan de behandeling. Substitutietherapie met glucocorticoïden helpt bij bijnierinsufficiëntie, maar vereist nauwkeurige monitoring om overdosering of onderbehandeling te voorkomen. Chirurgie kan nodig zijn voor de slokdarmproblemen, en kunsttranen worden aanbevolen voor oogproblemen. Jaarlijks uitgebreid oogonderzoek is ook aanbevolen. De neurologische afwijkingen vereisen symptomatische behandeling.

Prognose

Onbehandeld Triple A-syndroom kan leiden tot hoge morbiditeit en mortaliteit. Een goede en tijdige behandeling kan de prognose verbeteren, waardoor patiënten een normale levensverwachting hebben. De levenskwaliteit kan echter lager zijn vanwege de multisystemische aard van de aandoening.

Complicaties

Het Triple A-syndroom kan leiden tot verschillende complicaties die de algehele gezondheid en levenskwaliteit van de patiënt aanzienlijk kunnen beïnvloeden:

Bijniercrisis

Onvoldoende behandeling van de bijnierinsufficiëntie kan leiden tot een ernstige aandoening genaamd bijniercrisis (Addison-crisis). Deze crisis kan levensbedreigend zijn en vereist onmiddellijke medische aandacht. Symptomen van een bijniercrisis zijn ernstige vermoeidheid, verwarring, buikpijn, en een plotselinge daling van de bloeddruk.

Neurologische achteruitgang

De neurologische symptomen van het Triple A-syndroom kunnen na verloop van tijd verergeren. Dit kan leiden tot progressieve spierzwakte, verslechtering van de cognitieve functies, en toenemende problemen met de motorische vaardigheden. Patiënten kunnen ook last krijgen van aanhoudende spraakproblemen en andere neurologische complicaties.

Oogproblemen

Bij alacrima kunnen ernstige oogproblemen optreden, zoals chronische irritatie en infecties door het gebrek aan tranen. Optische atrofie kan verder leiden tot verlies van gezichtsvermogen en andere ernstige oogproblemen die behandeling door een specialist vereisen.

Slokdarmcomplicaties

Achalasie kan leiden tot complicaties zoals ernstige eetproblemen en reflux. Dit kan resulteren in voedingsproblemen, gewichtsverlies en een verhoogd risico op ademhalingsproblemen door aspiratie van voedsel of vloeistoffen.

Huidproblemen

Huidafwijkingen zoals hyperkeratose kunnen ongemak en esthetische problemen veroorzaken. Deze huidafwijkingen vereisen vaak dermatologische behandeling en monitoring om complicaties zoals infecties te voorkomen.

Botproblemen

Patiënten met het Triple A-syndroom kunnen osteoporose ontwikkelen, wat het risico op botbreuken verhoogt. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op fracturen en complicaties die verband houden met botverlies.

Preventie

Er is geen specifieke preventie voor het Triple A-syndroom omdat het een erfelijke aandoening is. Het kan echter nuttig zijn om genetisch advies te overwegen voor families met een geschiedenis van het syndroom. Het monitoren en behandelen van de symptomen kan helpen om complicaties te minimaliseren en de kwaliteit van leven te verbeteren.