Gebroken onderkaak: oorzaken, symptomen en behandeling

Een gebroken onderkaak is een erg pijnlijk letsel. De meeste fracturen in de onderkaak worden veroorzaakt door geweldsdelicten en verkeersongevallen. De behandeling hangt af van de ernst en van de plaats van de breuk. Bij ernstige breuken is een chirurgische ingreep nodig.Tijdens de herstelperiode is het vaak nodig een vloeibaar dieet te volgen omdat kauwen niet mogelijk is.

• De onderkaak
• Gebroken onderkaak
• Oorzaken
• Diagnose
• Symptomen
• Behandeling van een gebroken onderkaak
• Mogelijke complicaties

De onderkaak

De onderkaak of mandibula is het onderste deel van de kaak. Terwijl de bovenkaak vasthangt aan de schedel en niet beweegbaar is, kan de onderkaak wel bewegen. De onderkaak bestaat uit een vlak middendeel of corpus mandibulae, dat aan beide kanten naar boven uitloopt in een loodrecht gedeelte, de ramus mandibulae.

Aan het rondvormige uiteinde van dit loodrecht gedeelte, het kaakkopje, zit het kaakgewricht of articulus temporomandibularis dat de onderkaak met de schedel verbindt. Het is een dubbelgewricht dat er voor zorgt dat we kunnen kauwen, praten, geeuwen enz.

Gebroken onderkaak

Van alle fracturen in de schedel en het aangezicht komt een fractuur van de onderkaak het meest voor. Bij een gebroken onderkaak gaat het vaak om een breuk in het kaakkopje of de gewrichtsknobbel die de verbinding vormt tussen de schedel en de kaak. Maar een breuk kan zich eveneens voordoen op andere plaatsen met name in de kaakhoek of in het vlakke deel van de onderkaak. De breuk kan gaan van een klein scheurtje tot een combinatie van breuken in de onderkaak, of een combinatie met een breuk in de bovenkaak, de neus of het jukbeen. Soms is het bot zelfs verbrijzeld. Ook kan er schade zijn aan de tanden en de tong.

Oorzaken

De meest voorkomende oorzaken van een gebroken onderkaak zijn geweldsdelicten, bijvoorbeeld een harde klap of vuistslag in het gezicht, en verkeersongevallen. Verder kan men ook een breuk in de onderkaak oplopen door een ongeval tijdens het sporten, door een val op de kaak of door een ongeval op het werk.

Diagnose

Met een ernstige verwonding aan de kaak is het aangewezen om zo snel mogelijk medische hulp te krijgen, men gaat dus best naar de spoedafdeling. Daar zal de arts een diagnose stellen aan de hand van een klinisch onderzoek en aan de hand van röntgenopnames zoals een CT scan, een cone beam CT scan of een orthopantomogram (OPG).

Symptomen

Bij een gebroken onderkaak kunnen, al naargelang de ernst van de breuk, volgende symptomen optreden:

• pijn en zwelling in het gelaat
• blauwe plekken
• verstarde onderkaak
• bloeden in de mond. Het bloeden kan soms zo erg zijn dat de luchtwegen erdoor geblokkeerd raken en het slachtoffer moeite heeft met ademen
• verdoofd gevoel in onderlip en kin
• loszittende tanden of uitgevallen tanden
• soms zijn er uitstulpingen te zien aan de kaak
• wegzakken van de onderkaak naar de gekwetste zijde
• occlusie of gestoorde beet: de tanden en kiezen staan niet meer goed op elkaar

Behandeling van een gebroken onderkaak

De behandeling bestaat erin om het gebroken bot weer in de originele positie aan elkaar te laten groeien. Daarbij moeten de tanden van de boven- en onderkaak weer perfect op elkaar aansluiten. De tandboog moet dus in de oorspronkelijke stand worden gezet.
Afhankelijk van de ernst en de plaats van de breuk zal gekozen worden voor:

• een conservatieve behandeling (zonder chirurgische ingreep) met oefentherapie en/of gebitsspalken
• een operatieve behandeling

Conservatieve behandeling

Vaak is er bij een gebroken onderkaak geen chirurgische ingreep nodig. Men immobiliseert de onderkaak door spalken aan te brengen rond de gebitsbogen van boven- en onderkaak. Daaraan worden metalen draadjes of elastiekjes bevestigd die ervoor zorgen dat de onderkaak onbeweeglijk blijft zodat de breuk kan helen en de verstoorde beet gecorrigeerd wordt. Deze techniek noemt men intermaxillaire fixatie. Voor het comfort van de patiënt gebeurt deze behandeling meestal onder volledige narcose.
De intermaxillaire fixatie blijft een zestal weken behouden. De patiënt moet ervoor zorgen steeds een cutter in huis te hebben om in geval van braken of verstikking de draadjes te kunnen los knippen.

Tijdens de herstelperiode kan de patiënt alleen maar vloeibaar voedsel eten want kauwen is niet mogelijk. Om de nodige calorieën te kunnen opnemen moet de patiënt meerdere keren per dag eten: in plaats van 3 tot 4 maal per dag eet hij of zij best 6 tot 8 maal per dag. Gedurende heel deze periode is een goede mondhygiëne van groot belang, dit om infecties te voorkomen. Wanneer na 6 weken de fixatie wordt verwijderd is de onderkaak heel stram door de verstijving van spieren en gewrichten. Vaak is oefentherapie en behandeling door een fysiotherapeut nodig.

Operatieve behandeling

Wanneer het gaat om een gecompliceerde breuk is een chirurgische ingreep nodig. Deze ingreep gebeurt meestal langs de binnenkant van de mond om littekens aan de buitenkant te vermijden. Bij een fractuur van de kaakkop echter wordt de incisie wel aan de buitenkant van het gelaat gemaakt. De insnijding zit dan wel net voor het oor zodat van het litteken nadien weinig te zien is.

De arts zet de botten weer aan elkaar met plaatjes en schroeven in titanium. Tijdens de operatie wordt ook gebruik gemaakt van intermaxillaire fixatie om de onderkaak immobiel te houden. Die fixatie mag vaak na de operatie al worden verwijderd. Soms wordt de fixatie toch nog een week behouden met elastiekjes om een gestoorde beet te corrigeren. De patiënt mag de kaak een beetje bewegen maar mag toch alleen maar zacht voedsel eten gedurende een periode van 4 tot 6 weken.

De titanium plaatjes en schroeven kunnen meestal blijven zitten, ook nadat de breuken geheeld zijn. In sommige gevallen worden ze een zestal maanden na de ingreep toch verwijderd onder plaatselijke verdoving.

Mogelijke complicaties

Een van de meest voorkomende complicaties is infectie. Ook kan de zenuw van de onderlip en van de tanden beschadigd zijn waardoor er volledige gevoelloosheid optreedt. Soms verloopt de heling van de breuk heel traag of onvolledig, of het bot geneest in een afwijkende stand. Het kan ook voorkomen dat het kaakgewricht niet meer goed functioneert.