Bronchospasme: oorzaken en behandeling

Een bronchospasme is de medische benaming voor het verkrampen van de spieren rond de luchtpijp. Hierdoor ontstaat ademnood. Het is een gevolg van een aantal aandoeningen en allergieën alsmede een in zeldzame gevallen optredende bijwerking van bepaalde geneesmiddelen die als zodanig soms in de bijsluiter vermeld wordt. Treedt een bronchospasme op dan is het noodzakelijk direct medische hulp te zoeken omdat dit mogelijk dodelijke gevolgen kan hebben wanneer de verkramping voort blijft duren.

Bronchospasme

• Wat is een bronchospasme?
• Oorzaken van bronchospasmen
• Behandeling bij een bronchospasme
• Gebruik van een Epipen

Wat is een bronchospasme?

De term bronchospasme of bronchospasmen wordt regelmatig genoemd als symptoom van een aandoening of als mogelijke bijwerking van een geneesmiddel. Het betreft hier een verkramping van de spieren rond de luchtpijp die resulteert in ademnood. Dit probleem komt in ernstige mate voor bij mensen die lijden aan astma, zware longontsteking of chronische bronchitis. Ook komt het voor bij een anafylactische shock die een gevolg kan zijn van een insectenbeet of extreme allergische reactie op voedsel.

Het optreden van een bronchospasme is een zeer ernstige complicatie. Als niet snel medicatie wordt ingenomen die deze toestand kan verhelpen dan heeft het mogelijk een hersenbeschadiging als gevolg van zuurstoftekort of zelfs de dood tot gevolg.

Oorzaken van bronchospasmen

Een bronchospasme is het gevolg van de degranulatie van mestcellen of basofiele granulocyten (witte bloedcel met granules in het cytoplasma) onder invloed van anaphylatoxines. Anaphylatoxines zijn proteïnes die wordt geproduceerd als gevolg van de activering van het complementsysteem. Dit systeem wordt ingeschakeld bij de detectie van antistoffen of fagocyten. Het lichaam reageert dan dus zeer extreem op de detectie van bepaalde stoffen en activeert een tegenreactie.

De aanleiding voor het optreden van een bronchospasme kan een reactie zijn op het gebruik van een geneesmiddel. Je kunt de term dan ook weleens tegenkomen in de bijsluiter van een medicijn. Dit komt met name voor in bijsluiters bij pilocarpine (een middel om een droge mond als gevolg van verschillende aandoeningen te behandelen) en bij bètablokkers (gebruikt bij onder andere hoge bloeddruk en hartritmestoornissen).

Daarnaast komt het voor bij allergische reacties op insectenbeten of voedsel zoals noten, melk, eieren, vis of soja. Bij vrouwen wordt het ook wel geassocieerd met schommelingen in de hormoonspiegel.

Behandeling bij een bronchospasme

Bij het optreden van een bronchospasme is het noodzakelijk medische hulp in te schakelen. Het dichtslaan van de luchtpijp kan immers potentieel dodelijke gevolgen hebben wanneer de ademhaling niet snel weer op gang kan komen. Bij de behandeling van een bronchospasme wordt gebruik gemaakt van kort werkende, luchtwegverwijdende middelen als terbutaline, salbutamol of levosalbutamol. Ook kan gekozen worden voor een als neurotransmitter fungerende catecholamine (een stof afgeleid van het aminozuur tyrosine) zoals dopamine of adrenaline (epinefrine).

Gebruik van een Epipen

Mensen die lijden aan een aandoening of allergie waarbij bekend is dat een bronchospasme kan optreden bij bijvoorbeeld contact met een bepaalde stof dragen vaak een adrenaline-autoinjector bij zich. Dit wordt ook wel een Epipen genoemd (naar de merknaam). Met een adrenaline-autoinjector kan iemand bij het optreden van acute allergische verschijnselen zichzelf injecteren. Dit zorgt ervoor dat de bloedvaten zich snel vernauwen en de luchtwegen zich verwijden zodat de ademhaling kan worden hervat. Na gebruik van een adrenaline-autoinjector moet altijd direct medische assistentie worden ingeroepen omdat hierna een rebound-effect kan optreden, waarbij de symptomen in alle hevigheid terugkeren.

Patiënten die een Epipen gebruiken lichten hierover vaak collega's of klasgenoten in. Wanneer iemand door een acute bronchospasme niet meer in staat is zichzelf te injecteren zal iemand anders deze taak op zich moeten nemen. Het is goed om in dat geval voorbereid te zijn in die zin dat je weet hoe de injector gebruikt moet worden.

Lees verder

• Moeite met uitademen en hoesten bij uitademen
• Longontsteking: symptomen, behandeling, soorten antibiotica