Hoe ga je om met gordelroos?

Gordelroos wordt niet zelden geassocieerd met een aandoening voor de ouder wordende mens en soms zelfs hygiëne of het ontbreken daarvan. Maar gordelroos kan iedereen overkomen. Het is niet meer of minder dan huiduitslag, die veroorzaakt wordt door een virusinfectie. Hoewel gordelroos lang niet altijd aanleiding hoeft te zijn om naar de huisarts te gaan, kan het in sommige gevallen wel zinvol zijn. Soms kan gordelroos namelijk heel heftig zijn.

Gordelroos, wat is het precies?

Gordelroos, ook wel herpes zoster genoemd, is een huiduitslag die veroorzaakt wordt door het waterpokkenvirus. Waterpokken en ook windpokken (Varicella) zijn typische onschuldige kinderziekten die bijna alle kinderen tijdens de jeugd wel krijgen. Na de infectie blijft een deel van het virus achter en nestelt zich met name in de zenuwcellen van het ruggenmerg. Deze zenuwcellen staan in verbinding met de huid en kunnen een leven lang blijven zitten.

Het hoeft niet, maar het virus kan plots ‘wakker worden’. Verspreiding van het virus vindt dan plaats via een rug- of hersenzenuw en komt op deze wijze bij de huid waar het gordelroos veroorzaakt. De blaasjes op de huid hebben pakweg een week of twee nodig om in te drogen. Exacte cijfers zijn er niet, maar men gaat uit van één op de vijf mensen die er op enig moment in het leven mee te maken krijgt.

Ouder, meer kans op gordelroos
De associatie dat het met name bij oudere mensen voorkomt heeft te maken met het gegeven dat meer oudere mensen gordelroos krijgen dan jonge mensen. Overigens komt het virus vóór het 50ste levensjaar relatief weinig voor, maar het is niet uitgesloten.

Naam

De naam gordelroos heeft te maken met het gegeven dat het meestal op één helft van het lichaam zit. Bovendien lijken de vlekjes en blaasjes in een soort gordel aan die ene kant van het lichaam te zitten.

Besmettelijk

Als je als kind al waterpokken hebt gehad, kan je in feite niet opnieuw besmet raken (je draagt het virus immers al). De blaasjes op de huid zijn wel besmettelijk voor diegene die nooit waterpokken heeft gehad. De besmettingsmogelijkheid blijft in stand tot de blaasjes zijn ingedroogd. Neem qua periode zeker twee weken in acht.

Hoe herken je gordelroos?

De eerste tekenen van gordelroos zijn meestal veel jeuk en een branderig gevoel. Lang niet altijd is er al iets zichtbaar op de huid, maar het kan wel heel gericht al een stekende pijn opleveren. Het kan ook op allerlei plaatsen voorkomen, maar veel voorkomende plaatsen zijn toch wel rond de buik of in de taille. De ledematen kunnen ook aangedaan, maar dat zie je niet zo vaak. Gordelroos kan overigens ook in het gezicht zitten.

Meestal komen de blaasjes en vlekjes op na enkele dagen. Slechts heel zelden ontstaan de blaasjes niet, maar heb je wel de bijbehorende pijn. Als je blaasje krijgt kunnen het er slechts een paar zijn, maar het kan ook een hele plakkaat met blaasjes en vlekjes worden. Vanaf het moment dat er blaasjes zichtbaar zijn, kunnen er gedurende ongeveer één week nog meer bij komen. Daarna stopt het over het algemeen. De pijn kan behoorlijk hevig zijn. Je kunt er lichte koorts van krijgen en je een beetje grieperig voelen.

Het oog of oor
Gordelroos in het gezicht is niet prettig, maar als je het vlakbij het oog hebt kan het ook in het oog terechtkomen. Het vlies dat het oog bedekt en het hoornvlies kunnen ontstoken raken. De binnenste lagen kunnen overigens ook ontstoken raken, waarbij het vlies en de oogzenuw geïnfecteerd kunnen raken. Littekens, zwelling van het oog en dubbel zicht kunnen hierbij ontstaan. Je kunt hoofdpijn krijgen en er kan zelfs blijvend letsel ontstaan.

Als het bij het oor zit, wordt er wel eens prednison voorgeschreven. Dit kan schade aan het gehoor, zoals (lichte) doofheid, mogelijk voorkomen.

Zenuwpijn

Het komt in lang niet alle gevallen voor, maar er bestaat een mogelijk dat je met blijvende zenuwpijn blijft zitten. Het kan in sommige gevallen behoorlijk ernstig zijn en het is moeilijk te behandelen. Dit komt met name bij oudere mensen voor.

Wat kan je tegen gordelroos ondernemen?

Zelf besmet

Als je ooit waterpokken hebt gehad, kan je het dus - als vanuit het niets - krijgen. Daar is preventief weinig tegen te doen. Verder is het van belang dat wanneer je het ook echt krijgt, je zoveel als mogelijk de huid met rust laat. Eventueel kan je een indrogende zalf als zinkoxide gebruiken. In sommige gevallen kan een huisarts nog antivirale tabletten zoals aciclover of famciclovir voorschrijven, maar dit is meestal niet nodig. Alleen als je een gestoorde afweer hebt, kan het zinvol zijn om heftige verschijnselen te voorkomen.

Je kunt verder gewoon onder de douche en om schuren met kleding te voorkomen (en dat je vieze kleding krijgt), is het zinvol om wat zacht wondgaas op de blaasjes te doen. Zo dek je het op de juiste manier af.

Anderen besmet
Voor besmetting naar anderen toe is het belangrijk je handen vaak te wassen en uit de buurt van mensen te blijven met minder weerstand (bijvoorbeeld als iemand ziek is). Denk hierbij ook aan oudere mensen en baby’s. Vermijd ook zwangere vrouwen, want zeker de vrouw die geen waterpokken heeft gehad kan bij besmetting de ongeboren vrucht in de eerste maanden infecteren.

Vooruitzicht

In principe gaat gordelroos weer gewoon over. Heb je een verminderde weerstand dan kan het allemaal wat heftiger zijn en met een heftige infectie kan je littekens overhouden. Het gebied waar de blaasjes gezeten hebben blijft vaak langdurig gevoelig. Dit neemt meestal na verloop van tijd pas af. Als er zenuwpijnen blijven dan is het zinvol om in contact te komen met een neuroloog over wat er aan gedaan kan worden.

Tot slot

Gordelroos hoeft dus niet erg heftig te zijn, maar kan het wel zijn. Als je tot een specifiek genoemde groep behoort, dan is het zinvol de huisarts te raadplegen. Anders is het een kwestie van afblijven, wachten tot de blaasjes indrogen en tot die tijd uit de buurt blijven van andere mensen.