Exfoliatieve dermatitis: Ontsteking met verlies van huid

Exfoliatieve dermatitis is een ernstige ontsteking van de huid die zich kenmerkt door roodheid en het verlies van grote stukken huid over uitgebreide delen van het lichaam. Deze aandoening kan optreden bij reeds bestaande medische aandoeningen of door het gebruik van bepaalde medicijnen. Soms is de oorzaak onbekend. Naast huidafwijkingen kunnen ook griepachtige symptomen optreden, hoewel andere afwijkingen ook mogelijk zijn. Deze aandoening vereist vaak een ziekenhuisopname. De prognose varieert sterk en is afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de huidaandoening.

• Synoniemen exfoliatieve dermatitis
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Symptomen: Ontsteking en huidverlies
• Diagnose en onderzoeken
• Prognose en lange termijn
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen exfoliatieve dermatitis

Exfoliatieve dermatitis staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• dermatitis exfoliativa
• erytrodermie

Epidemiologie

De incidentie en prevalentie van exfoliatieve dermatitis zijn niet goed gedocumenteerd in de beschikbare literatuur. De aandoening komt ongeveer twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. De gemiddelde leeftijd bij het ontstaan van de aandoening is 52 jaar. Er lijkt geen specifieke raciale predispositie te zijn.

Oorzaken

Aandoeningen

Exfoliatieve dermatitis kan sneller optreden bij patiënten met bepaalde chronische huidaandoeningen, zoals:

• auto-immuunziekten
• psoriasis (chronische huidziekte gekenmerkt door droge huid en schilfers)
• seborreïsche dermatitis (huidziekte met hoofdroos en een rode huid)
• eczeem (chronische huidziekte met een droge huid en jeuk)

Bijwerkingen van medicatie

Veel geneesmiddelen kunnen exfoliatieve dermatitis als bijwerking hebben. De meest voorkomende medicijnen die deze aandoening kunnen veroorzaken zijn:

• barbituraten (oudere klasse van geneesmiddelen die het centrale zenuwstelsel onderdrukken)
• bloeddrukmedicatie
• calciumantagonisten
• fenytoïne (Dilantin) en andere anti-epileptica
• isoniazide
• medicatie voor de huid
• penicilline
• sulfonamiden

Andere factoren

Sommige vormen van kanker, zoals leukemie en lymfoom, kunnen ook exfoliatieve dermatitis veroorzaken. In ongeveer één op de vier gevallen blijft de oorzaak van de aandoening onbekend.

Symptomen: Ontsteking en huidverlies

Exfoliatieve dermatitis kan zich plotseling of geleidelijk ontwikkelen.

Huid en nagels

Exfoliatieve dermatitis begint meestal met extreme roodheid die zich over grote delen van het lichaam verspreidt. Deze huidskleurverandering, bekend als erytrodermie, gaat gepaard met uitgebreide huidafschilfering en ontsteking. De huid kan ruw en schilferig aanvoelen. Droogheid en vervelling van de huid kunnen leiden tot jeuk en pijn. Nagels kunnen dikker en geribbeld worden.

Griepachtige symptomen

Griepachtige symptomen komen ook voor bij patiënten met exfoliatieve dermatitis. Vaak treedt koorts, rillingen en gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie) op. Deze symptomen kunnen optreden omdat de beschadigde huid de warmte verliest, wat leidt tot een gevoel van koude rillingen ondanks de koorts. Het verlies van grote hoeveelheden vocht en elektrolyten zoals natrium, kalium en calcium, evenals ijzer en eiwit, kan bijdragen aan deze symptomen. De beschadigde huid vormt een verminderde barrière tegen infecties, wat kan leiden tot secundaire bacteriële infecties.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van exfoliatieve dermatitis wordt gesteld door middel van een combinatie van patiëntgeschiedenis en lichamelijk onderzoek. Een huidbiopsie kan worden uitgevoerd om andere aandoeningen zoals huidkanker uit te sluiten.

Behandeling

De behandeling van exfoliatieve dermatitis omvat vaak een ziekenhuisopname voor intraveneuze toediening van vocht en voedingsstoffen. Ondersteunende zorg kan bestaan uit:

• Warme baden
• Rust
• Orale antihistaminica voor jeuk
• Medicinale crèmes om de droge huid te bevochtigen
• Steroïde medicijnen voor ernstige ontsteking en afschilfering
• [LAMP]Lichttherapie en psoraleenbehandelingen[/LAMP]
• Immunosuppressiva om het immuunsysteem te onderdrukken en het vervellingsproces te vertragen
• Antibiotica bij infecties
• Correcte wondbehandeling
• Stoppen met medicatie die allergische reacties veroorzaakt

Prognose en lange termijn

De prognose voor exfoliatieve dermatitis varieert sterk en is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Als de aandoening wordt veroorzaakt door medicatie, kan de huid meestal binnen twee tot zes weken herstellen na het stoppen van de medicatie. Het behandelen van onderliggende aandoeningen zoals kanker of psoriasis kan het herstel versnellen. Patiënten zonder bekende oorzaak kunnen levenslang opflakkeringen ervaren en langdurige veranderingen in huidkleur hebben. Soms kan haarverlies of nagelafwijkingen optreden. De meest voorkomende doodsoorzaken bij patiënten met exfoliatieve dermatitis zijn longontsteking, bloedvergiftiging en hartfalen.

Complicaties

Complicaties van exfoliatieve dermatitis kunnen onder andere zijn:

• Infecties
• Verlies van voedingsstoffen
• Uitdroging
• Ondervoeding
• Hartfalen

Hoewel zeldzaam, kan exfoliatieve dermatitis leiden tot de dood. Patiënten met deze aandoening hebben vaak een laag bloedvolume.

Preventie

Preventie van exfoliatieve dermatitis richt zich voornamelijk op het vermijden van bekende triggers en het effectief beheren van bestaande huidaandoeningen. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Vermijden van medicijnen waarvan bekend is dat ze deze aandoening kunnen veroorzaken.
• Beheren en behandelen van chronische huidziekten zoals psoriasis en eczeem.
• Zorg voor een goede huidverzorging en het vermijden van huidirriterende stoffen.
• Regelmatige controles bij een arts voor patiënten met een verhoogd risico.

Lees verder

• Dermatitis (ontsteking van de huid): Soorten huidontsteking