Wallenberg-syndroom: Beroerte in verlengde merg van hersenen

Het Wallenberg-syndroom, ook wel bekend als het dorsolateraal medullair syndroom, is een zeldzame neurologische aandoening die optreedt door een infarct in de laterale medulla, een deel van de hersenstam. Dit gebied bevindt zich tussen de hersenstam en het ruggenmerg. Wanneer de bloedtoevoer naar de laterale medulla wordt belemmerd door een blokkade in de slagaders, kan zuurstofrijk bloed niet adequaat in dit gebied komen. Deze ischemie (tekort aan zuurstof) kan leiden tot een beroerte waarbij verschillende belangrijke lichaamsfuncties worden aangetast. Symptomen kunnen variëren van problemen met lopen en zien tot problemen met spreken en voelen. De behandeling kan variëren van therapieën en medicatie tot chirurgische ingrepen, afhankelijk van de ernst van de aandoening. Het herstel van de patiënt hangt af van vele factoren, maar met een snelle en effectieve behandeling is de prognose doorgaans redelijk positief.

• Synoniemen Wallenberg-syndroom
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van een beroerte in het verlengde merg van de hersenen
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van het Wallenberg-syndroom
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Medicatie, operatie en diverse therapieën
• Prognose en herstel
• Complicaties van het dorsolateraal medullair syndroom
• Preventie van het Wallenberg-syndroom
• Praktische tips voor het omgaan met Wallenberg-syndroom
• Werk aan je balans en coördinatie
• Zorg voor veilige mobiliteit
• Werk samen met een logopedist voor slikproblemen
• Neem medicatie indien voorgeschreven
• Ondersteun jezelf emotioneel en psychologisch
• Blijf fysiek actief binnen je mogelijkheden
• Pas je dieet aan voor betere voeding en gezondheid

Synoniemen Wallenberg-syndroom

Het Wallenberg-syndroom staat ook bekend onder de volgende namen:

• Dorsolateraal medullair syndroom
• Lateraal hersenstamsyndroom
• Lateraal medullair infarct
• Syndroom van Wallenberg

'WS' is de gangbare afkorting voor dit syndroom.

Epidemiologie

Voorkomen van het Wallenberg-syndroom
Het Wallenberg-syndroom komt minder vaak voor dan andere beroertegerelateerde syndromen, maar de daadwerkelijke prevalentie kan worden onderschat vanwege variaties in diagnostische mogelijkheden en bewustzijn. Hoewel het als een zeldzaam syndroom wordt beschouwd, is het van groot klinisch belang vanwege de ernst van de symptomen en de impact op de kwaliteit van leven van patiënten. Studies suggereren dat vroege herkenning door verbeterde beeldvormingstechnieken zoals MRI heeft geleid tot een toename in het aantal diagnoses, vooral in gespecialiseerde centra.

Geografische spreiding
De geografische spreiding wordt beïnvloed door de beschikbaarheid van medische zorg en diagnostische technologieën. In ontwikkelingslanden wordt het Wallenberg-syndroom mogelijk minder vaak gediagnosticeerd vanwege beperkte toegang tot beeldvormingstechnieken zoals MRI en CT-angiografie. In contrast, in landen met geavanceerde medische systemen, zoals in Europa en Noord-Amerika, wordt het syndroom vaker geïdentificeerd. Daarnaast zijn verschillen in de prevalentie van risicofactoren zoals roken, dieetgerelateerde aandoeningen en hypertensie van invloed op de incidentie.

Demografische kenmerken
Het Wallenberg-syndroom treft een breed scala aan patiënten, maar is het meest prominent bij ouderen door de prevalentie van vasculaire risicofactoren in deze groep. Bij jongere patiënten wordt het vaker geassocieerd met vasculaire abnormaliteiten zoals arteriële dissecties of genetische stollingsstoornissen. Bovendien lijken mannen iets vaker te worden getroffen dan vrouwen, wat deels kan worden verklaard door de hogere prevalentie van risicofactoren zoals roken en hypertensie bij mannen.

Mechanisme

Pathofysiologie
De pathofysiologie van het Wallenberg-syndroom is complex en omvat verstoring van meerdere zenuwbanen en kerngebieden binnen de laterale medulla. Naast de directe ischemische schade, kunnen secundaire processen zoals ontsteking en oxidatieve stress de ernst van de symptomen verergeren. Deze processen leiden tot structurele veranderingen in aangetaste zenuwen, wat kan resulteren in blijvende neurologische stoornissen.

Neurologische betrokkenheid
De betrokkenheid van specifieke structuren in de medulla verklaart de unieke symptomatologie van het syndroom. De spinothalamische baan, verantwoordelijk voor pijn- en temperatuursensatie, wordt vaak aangetast, wat resulteert in contralateraal sensorisch verlies. Daarnaast leidt ischemie van de nucleus ambiguus tot dysfunctie van de nervus glossopharyngeus en nervus vagus, wat slikstoornissen en spraakproblemen veroorzaakt.

Invloed op de hersenstamfunctie
Naast de directe gevolgen van ischemie kunnen secundaire veranderingen in de hersenstam, zoals demyelinisatie en neuronale apoptose, bijdragen aan langdurige symptomen. Deze processen benadrukken het belang van vroege interventie om de omvang van de schade te beperken.

Oorzaken van een beroerte in het verlengde merg van de hersenen

Vasculaire oorzaken
Ischemische beroertes als gevolg van occlusie van de PICA of vertebrale arterie zijn de meest voorkomende oorzaken van het Wallenberg-syndroom. Deze occlusies ontstaan vaak door atherosclerose, embolisatie of arteriële dissectie. Minder vaak kunnen microvasculaire complicaties, zoals die bij diabetes mellitus, bijdragen aan het ontstaan van het syndroom.

Traumatische oorzaken
Traumatische dissecties van de vertebrale arterie, bijvoorbeeld door een auto-ongeluk of plotselinge hyperextensie van de nek, vormen een belangrijke oorzaak bij jongere patiënten. Het herkennen van deze etiologie is cruciaal voor gerichte behandeling en preventie van recidiverende gebeurtenissen.

Andere oorzaken
Zeldzame oorzaken van het Wallenberg-syndroom omvatten systemische vasculitis, zoals bij polyarteritis nodosa, en infectieuze endocarditis, waarbij septische embolieën de hersenstamcirculatie beïnvloeden. Daarnaast kunnen hematologische aandoeningen zoals sikkelcelziekte het risico op vasculaire occlusie verhogen.

Risicofactoren

Cardiovasculaire aandoeningen
Hypertensie verhoogt het risico op arteriële schade en atherosclerose, wat bijdraagt aan de pathofysiologie van het Wallenberg-syndroom. Hyperlipidemie speelt een vergelijkbare rol, door de vorming van atheromateuze plaques die kunnen leiden tot arteriële occlusie.

Leefstijlgerelateerde factoren
Chronische rokers lopen een aanzienlijk hoger risico, niet alleen door de directe invloed van tabaksproducten op vaatwanden, maar ook door de toename van systemische ontsteking. Een voedingspatroon rijk aan verzadigde vetten en geraffineerde koolhydraten verhoogt eveneens het risico op vasculaire ziekten.

Genetische factoren
Hoewel genetische predispositie zeldzaam is, kunnen aandoeningen zoals antifosfolipidensyndroom of genetische mutaties in stollingsfactoren zoals factor V Leiden het risico verhogen. Deze factoren moeten in overweging worden genomen bij jongere patiënten zonder duidelijke risicofactoren.

Risicogroepen

Ouderen
Ouderen vormen de grootste risicogroep vanwege leeftijdsgebonden veranderingen in vasculaire elasticiteit en de hogere prevalentie van comorbiditeiten zoals diabetes en hypertensie. Regelmatige medische controle is essentieel om vroege tekenen van vasculaire aandoeningen te detecteren.

Patiënten met bekende cardiovasculaire ziekten
Patiënten met een voorgeschiedenis van ischemische beroertes of perifere arteriële ziekten lopen een verhoogd risico. Dit benadrukt het belang van secundaire preventieve maatregelen, zoals bloeddrukcontrole en antitrombotische therapie.

Jongere patiënten met specifieke risicofactoren
Bij jongere patiënten kan het syndroom voorkomen in de context van trauma of zeldzame vasculaire aandoeningen. Specifieke aandacht voor symptomen zoals nekpijn en neurologische veranderingen kan helpen bij vroege diagnose.

Symptomen van het Wallenberg-syndroom

De symptomen van het Wallenberg-syndroom zijn gerelateerd aan de functie van de laterale medulla in de hersenstam, die belangrijk is voor motorische en sensorische signalen. De vijfde hersenzenuw, de trigeminus, kan uitvallen, wat leidt tot sensibele en motorische problemen.

Mogelijke symptomen zijn:

• Ataxie: Evenwichts- en coördinatiestoornissen, waarbij patiënten schuin kunnen lopen of moeite hebben met lopen door verstoorde proprioceptie.
• Braken
• Dubbelzien (diplopie)
• Verminderde zweetproductie
• Gehoorverlies (zelden)
• Heesheid
• Horner-syndroom: Afhangend ooglid (ptosis), een kleinere pupil (miosis)
• Hikken (vaak oncontroleerbaar)
• Misselijkheid en overgeven
• Verminderde pijn en gevoel aan één kant van het lichaam
• Moeite met lopen
• Oorsuizen (tinnitus aurium)
• Problemen met het reguleren van de lichaamstemperatuur
• Slikproblemen (dysfagie)
• Nystagmus (snelle en onvrijwillige oogbewegingen)
• Stem- en spraakproblemen
• Symptomen die kunnen lijken op autismespectrumstoornis (problemen met sociale interactie en communicatie)
• Verhoogde bloeddruk (hypertensie) of verlaagde bloeddruk (hypotensie)
• Verlies van smaak aan één zijde van de tong met behoud van smaak aan de andere zijde (smaakstoornis)
• Verlamming of gevoelloosheid aan één zijde van het lichaam, inclusief in de ledematen of het gezicht
• Vertigo (duizeligheid)
• Vertraagde hartslag (bradycardie)

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die kunnen wijzen op het Wallenberg-syndroom en die onmiddellijke medische aandacht vereisen, zijn:

Plotselinge zwakte of verlamming
Onmiddellijke zwakte of verlamming aan één kant van het lichaam kan wijzen op een beroerte, waaronder het Wallenberg-syndroom.

Plotselinge duizeligheid of evenwichtsproblemen
Ernstige duizeligheid en problemen met balans kunnen indicatief zijn voor een medullair infarct.

Problemen met slikken of spreken
Moeite met slikken en spreken kunnen wijzen op betrokkenheid van de hersenstam.

Ernstige hoofdpijn
Plotselinge en ernstige hoofdpijn kan een indicatie zijn voor een acute beroerte.

Acute neurologische uitval
Plotselinge duizeligheid, spraakstoornissen en slikproblemen kunnen wijzen op een ernstige ischemische gebeurtenis in de hersenstam. Het is essentieel om deze symptomen direct te herkennen en medische hulp in te schakelen.

Ipsilaterale gezichtsverlamming en contralateraal sensorisch verlies
Deze symptomen zijn kenmerkend voor een hersenstamletsel en vereisen een grondige neurologische evaluatie, inclusief beeldvorming.

Snel progressieve symptomen
Progressie van neurologische symptomen kan wijzen op een uitbreiding van het ischemische gebied of bijkomende complicaties zoals hersenoedeem, en vereist onmiddellijke interventie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De diagnose begint met een gedetailleerde medische geschiedenis en een grondig lichamelijk onderzoek. De arts verzamelt informatie over de symptomen en voert een neurologisch onderzoek uit om de functies en reflexen te beoordelen.

Diagnostisch onderzoek
Om de diagnose te bevestigen, voert de arts beeldvormende onderzoeken uit, zoals een CT-scan of MRI-scan. Deze onderzoeken helpen bij het identificeren van de verstopping in de slagaders rondom de laterale medulla en het vaststellen van de omvang van het infarct.

Differentiële diagnose
De symptomen van het Wallenberg-syndroom kunnen lijken op die van andere aandoeningen, zoals het Horner-syndroom. Daarom moeten artsen zorgvuldig alle symptomen in kaart brengen en voldoende diagnostische onderzoeken uitvoeren om een juiste diagnose te stellen.

Behandeling: Medicatie, operatie en diverse therapieën

Er is momenteel geen specifieke behandeling die volledig effectief is voor het Wallenberg-syndroom. De therapieën richten zich op het verlichten van symptomen en het verbeteren van de levenskwaliteit van de patiënt.

Mogelijke behandelingen zijn:

• Pijnstillers: Helpen bij het verlichten van langdurige pijn.
• Anti-epileptica: Kunnen helpen bij het verminderen van bepaalde symptomen.
• Logopedie: Ondersteunt bij het verbeteren van de slik- en spraakvaardigheden.
• Ergotherapie: Helpt bij het behouden van dagelijkse vaardigheden en aanpassingen aan eventuele beperkingen.
• Fysiotherapie: Richt zich op het verbeteren van evenwicht en balans.
• Antistollingsmiddelen: Zoals heparine of warfarine, kunnen worden voorgeschreven om de bloedstolsels te verminderen of te voorkomen.
• Hypertensieve medicatie: Voor het reguleren van een te hoge bloeddruk.
• In ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om een bloedstolsel te verwijderen, hoewel deze ingreep zelden wordt uitgevoerd vanwege de complexiteit.

Prognose en herstel

De prognose van het Wallenberg-syndroom varieert en hangt af van de locatie en omvang van het infarct, evenals de snelheid en effectiviteit van de behandeling. Patiënten kunnen binnen enkele weken tot zes maanden na de behandeling verbeteren, hoewel sommigen blijvende problemen of handicaps kunnen ervaren.

Factoren die de prognose beïnvloeden:

• De ernst van de hersenschade
• De snelheid van medische interventie
• De algemene gezondheid en leeftijd van de patiënt
• De aanwezigheid van bijkomende aandoeningen

Prognostische factoren
De belangrijkste prognostische factoren zijn de leeftijd van de patiënt, de locatie en omvang van de ischemische laesie, en de snelheid van medische interventie. Bij jongere patiënten met geïsoleerde letsels is de prognose doorgaans gunstiger, terwijl oudere patiënten met bijkomende vaatziekten een tragere of onvolledige herstelfase kunnen doormaken.

Herstel na het Wallenberg-syndroom
De prognose van patiënten met het Wallenberg-syndroom varieert sterk en is afhankelijk van factoren zoals de ernst van het initiële hersenletsel, de snelheid van medische interventie en de aanwezigheid van comorbiditeiten. Veel patiënten ervaren een gedeeltelijk herstel, vooral als ze snel toegang hebben tot revalidatieprogramma’s gericht op het verbeteren van motorische en sensorische functies. De herstelfase kan echter weken tot maanden duren, en sommige symptomen, zoals dysfagie en duizeligheid, blijven vaak chronisch.

Langetermijneffecten
Een significant deel van de patiënten ervaart blijvende beperkingen, waaronder evenwichtsproblemen, neuropathische pijn en spraakmoeilijkheden. Deze beperkingen hebben een aanzienlijke invloed op de levenskwaliteit en vereisen vaak langdurige therapie of aanpassingen in de leefomgeving. Bovendien lopen patiënten met ernstige initiële symptomen een hoger risico op secundaire complicaties, zoals aspiratiepneumonie door aanhoudende slikstoornissen.

Complicaties van het dorsolateraal medullair syndroom

Neurologische complicaties
Bij patiënten met het Wallenberg-syndroom kunnen ernstige neurologische complicaties optreden, waaronder chronische neuropathische pijn door schade aan de spinothalamische banen. Andere veelvoorkomende complicaties zijn langdurige dysfagie, die kan leiden tot gewichtsverlies, dehydratie en sociale isolatie.

Respiratoire complicaties
Slikproblemen bij patiënten met dit syndroom verhogen het risico op aspiratiepneumonie. Deze complicatie is een belangrijke oorzaak van mortaliteit bij patiënten met een beroerte-gerelateerde aandoening en vereist vaak intensieve medische zorg en voedingsaanpassingen.

Psychologische gevolgen
Door de aanhoudende beperkingen en de impact op dagelijkse activiteiten kunnen patiënten psychologische problemen ontwikkelen, zoals depressie en angststoornissen. Dit benadrukt het belang van holistische zorg, inclusief psychologische ondersteuning of therapie.

Secundaire beroertes
Patiënten met het Wallenberg-syndroom hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een nieuwe ischemische beroerte, vooral als onderliggende risicofactoren zoals hypertensie en atriumfibrillatie niet adequaat worden beheerst. Regelmatige medische controle is daarom van cruciaal belang.

Preventie van het Wallenberg-syndroom

Beheer van vasculaire risicofactoren
Een effectieve preventie van het Wallenberg-syndroom vereist een uitgebreide aanpak van vasculaire risicofactoren. Regelmatige controle van bloeddruk, cholesterolniveaus en glucosewaarden is essentieel om het risico op atherosclerose en embolische gebeurtenissen te verminderen. Daarnaast spelen voedingskeuzes een belangrijke rol; een evenwichtig voedingspatroon rijk aan groenten, fruit en onverzadigde vetten helpt bij het verbeteren van de cardiovasculaire gezondheid.

Leefstijlaanpassingen
Het stoppen met roken en het beperken van alcoholgebruik zijn cruciaal bij het verminderen van vasculaire schade. Bovendien draagt regelmatige lichaamsbeweging bij aan een betere vasculaire functie en gewichtsbeheersing. Programma's die gericht zijn op rookstop en beweging moeten toegankelijk zijn voor risicogroepen.

Medicamenteuze preventie
Bij patiënten met een verhoogd risico kan preventieve medicatie, zoals plaatjesaggregatieremmers of orale anticoagulantia, effectief zijn om trombotische complicaties te voorkomen. Deze medicatie dient echter nauwgezet te worden afgestemd op de individuele medische geschiedenis en comorbiditeiten van de patiënt.

Educatie en bewustzijn
Voorlichting aan patiënten over de vroege tekenen van beroertes, waaronder symptomen van het Wallenberg-syndroom, kan leiden tot snellere medische interventie en betere uitkomsten. Dit is vooral belangrijk voor risicogroepen, zoals ouderen en patiënten met bekende cardiovasculaire aandoeningen.

Praktische tips voor het omgaan met Wallenberg-syndroom

Het Wallenberg-syndroom, ook wel bekend als een beroerte in het verlengde merg van de hersenen, is een neurologische aandoening die ontstaat door een verstoring van de bloedtoevoer naar het verlengde merg. Deze aandoening kan verschillende symptomen veroorzaken, zoals duizeligheid, slikproblemen, verlies van balans, pijn of gevoelloosheid in het gezicht, en meer. Het is belangrijk om te begrijpen hoe je met deze aandoening kunt omgaan om de kwaliteit van leven te verbeteren. Hier volgen enkele praktische tips.

Werk aan je balans en coördinatie

Een van de meest voorkomende symptomen van het Wallenberg-syndroom is een verlies van balans en coördinatie. Het kan moeilijk zijn om te lopen zonder steun of zelfs om eenvoudige taken uit te voeren die motorische vaardigheden vereisen. Fysiotherapie kan helpen om de balans en coördinatie te verbeteren door gerichte oefeningen en revalidatietechnieken. Het is belangrijk om regelmatig te oefenen om de spieren sterker te maken en de stabiliteit te verbeteren. Je fysiotherapeut kan je helpen met specifieke oefeningen die geschikt zijn voor jouw situatie. Denk hierbij aan het oefenen van evenwichtsoefeningen, zoals staan op één been of het oefenen van de gang bij ondersteuning.

Zorg voor veilige mobiliteit

Gezien de kans op duizeligheid en verlies van balans, is het belangrijk om te zorgen voor een veilige mobiliteit in je dagelijks leven. Zorg ervoor dat je huis goed is ingericht om vallen te voorkomen. Dit kan onder meer het aanbrengen van antislipmatten in de badkamer, het verwijderen van obstakels op de vloer, en het installeren van handgrepen in strategische plaatsen (zoals de badkamer) omvatten. Het gebruik van een rollator of wandelstok kan ook nuttig zijn om je balans te ondersteunen en vallen te voorkomen. Als je merkt dat je snel duizelig wordt, probeer dan langzaam op te staan en neem de tijd om jezelf goed neer te zetten voordat je verder beweegt.

Werk samen met een logopedist voor slikproblemen

Slikproblemen (dysfagie) zijn een veelvoorkomend symptoom van het Wallenberg-syndroom. Deze kunnen variëren van moeite met het slikken van vast voedsel tot het gevoel dat voedsel vastzit in de keel. Het is belangrijk om samen te werken met een logopedist die kan helpen bij het verbeteren van je slikfunctie. De logopedist kan je technieken leren om veiliger en effectiever te slikken, zoals het verbeteren van de positie van je hoofd tijdens het eten of het kiezen van zachter voedsel dat gemakkelijker door te slikken is. Soms kunnen aanpassingen in je dieet nodig zijn, zoals het vermijden van droge of harde voedingsmiddelen en het eten van kleinere hoeveelheden per keer.

Neem medicatie indien voorgeschreven

Afhankelijk van de symptomen die je ervaart, kan je arts medicatie voorschrijven om de effecten van het Wallenberg-syndroom te verlichten. Dit kan bijvoorbeeld medicijnen zijn die de duizeligheid verminderen, pijnstillers voor zenuwpijn, of medicijnen die de bloeddruk en circulatie verbeteren. Het is belangrijk om je arts te raadplegen over welke medicatie geschikt is voor jouw situatie en om de voorgeschreven medicatie precies te volgen. Bespreek met je arts of er bijwerkingen of interacties zijn met andere medicijnen die je gebruikt.

Ondersteun jezelf emotioneel en psychologisch

Het omgaan met een neurologische aandoening zoals het Wallenberg-syndroom kan emotioneel uitdagend zijn. Het kan frustrerend zijn om te merken dat dagelijkse activiteiten moeilijker worden of dat je niet meer in staat bent om bepaalde dingen te doen. Het is belangrijk om steun te zoeken bij vrienden, familie of een psycholoog. Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie, kan helpen om je mentale gezondheid te ondersteunen en om je te helpen omgaan met de gevolgen van de aandoening. Het kan ook nuttig zijn om deel te nemen aan een steungroep waar je ervaringen kunt delen met anderen die met dezelfde aandoening te maken hebben.

Blijf fysiek actief binnen je mogelijkheden

Fysieke activiteit is essentieel voor het behoud van je algehele gezondheid en welzijn, zelfs bij het Wallenberg-syndroom. Het is belangrijk om te blijven bewegen, maar dit moet gebeuren binnen de grenzen van je mogelijkheden en in overleg met je arts of fysiotherapeut. Oefeningen zoals wandelen, watertherapie of lichte krachttraining kunnen helpen om je spieren sterk te houden, je energie te verhogen en je stemming te verbeteren. Zorg ervoor dat je activiteit veilig en passend is bij je herstel en laat je begeleiden door een professional om te voorkomen dat je jezelf overbelast.

Pas je dieet aan voor betere voeding en gezondheid

Gezonde voeding is altijd belangrijk, maar bij het Wallenberg-syndroom kunnen er specifieke aanpassingen nodig zijn, vooral als je slikproblemen hebt. Het kan nuttig zijn om een diëtist te raadplegen die je kan helpen bij het opstellen van een voedingsplan dat past bij jouw behoeften en beperkingen. Het eten van kleinere maaltijden kan de druk op je keel verminderen, en het kiezen van zachte voedingsmiddelen zoals gepureerde groenten, soep of yoghurt kan helpen om het slikken gemakkelijker te maken. Zorg ervoor dat je voldoende vocht binnenkrijgt om uitdroging te voorkomen, vooral als je moeite hebt met het slikken van water.

Met deze praktische tips kun je op een veilige en effectieve manier omgaan met de gevolgen van het Wallenberg-syndroom en je dagelijkse leven beter beheren. Het is belangrijk om samen te werken met zorgprofessionals en om jezelf de tijd en ruimte te geven om te herstellen en aan te passen aan de veranderingen.