Oogproblemen bij het foetaal alcoholsyndroom

Oogproblemen bij het foetaal alcoholsyndroom Alcoholmisbruik tijdens de zwangerschap veroorzaakt schade aan de foetus waardoor deze ter wereld komt met tal van neurologische en fysieke afwijkingen. De schadelijke effecten van alcohol treffen eveneens de ogen. Problemen met de gezichtsscherpte, scheelzien, snelle oogbewegingen en staar (cataract) zijn slechts enkele oogproblemen die voorkomen bij deze ziekte. Bovendien is ook het uiterlijk van de ogen en oogleden getroffen. Deze zijn misschien minder uitgesproken dan de andere lichamelijk symptomen, maar toch belangrijk voor de diagnose en behandeling van de patiënt.

Wat is het foetaal alcoholsyndroom?

Het foetaal alcoholsyndroom (FAS) komt voor bij alle rassen en culturen en is een wereldwijd probleem dat voorkomt bij circa 1-3 op 1.000 geboorten. Bij deze aandoening komt een baby ter wereld uit een zwangerschap die bemoeilijkt werd omdat de moeder lijdt aan alcoholmisbruik. De schade aan de baby is afhankelijk van de hoeveelheid, de frequentie en het tijdstip van het alcoholgebruik door de moeder tijdens de zwangerschap. De eerste drie maanden van de zwangerschap is een kritische periode waarbij de vitale organen zoals het hart en de nieren zich ontwikkelen. Het drinken van alcoholische dranken tijdens de zwangerschap is op elk moment tijdens de zwangerschap schadelijk, maar vooral in de eerste drie maanden. Kenmerkend aan het foetaal alcoholsyndroom zijn gezichtsafwijkingen, een milde tot ernstige verstandelijke handicap en ontwikkelingsstoornissen, gedragsafwijkingen, een laag geboortegewicht, een laag gewicht in de kindertijd en hart- en orgaanafwijkingen. De diagnose van de aandoening is gebaseerd op de aanwezigheid van gezichtsafwijkingen, een groeivertraging na de geboorte, neurologische problemen en/of structurele afwijkingen aan het centrale zenuwstelsel.

Wat veroorzaakt veranderingen in de foetus?

De alcohol in het bloed van de moeder verplaatst zich naar het bloed van de foetus. De foetus is echter minder goed dan de moeder in staat om de alcoholconcentratie uit het bloed te krijgen, waardoor dit veel hoger is dan dit bij de moeder. De vergiftiging treft met andere woorden de foetus meer dan de moeder. De foetus is minder goed in staat om zuurstof te gebruiken waardoor de ontwikkeling in het gedrang komt.

Afwijkingen aan oogstructuren

De pasgeboren patiënt heeft in de meeste gevallen korte ooglidopeningen. De arts voert dit onderzoek uit met behulp van een kleine liniaal, maar hij moet er wel voor zorgen dat de ogen van de patiënt volledig open zijn. Daarnaast komt de pasgeborene ter wereld met groter dan normale huidplooien vlakbij de binnenste ooghoek (epicanthale plooien). Epicanthale plooien zijn echter soms ook typisch bij patiënten met een bepaalde raciale achtergrond. Voorts heeft de patiënt een grote afstand tussen de binnenste ooghoeken, wat gekend is als telecanthus. Hangende oogleden (blefaroptose, ptosis) komt eveneens voor. Voorts presenteert de patiënt zich met oculair hypertelorisme. Hierbij is de afstand tussen de ogen groot. Hypertelorisme komt vaak voor maar veroorzaakt geen symptomen. Microftalmie is tot slot een ander kenmerk van het FAS. Hierbij heeft de patiënt abnormaal kleine ogen.

Oogaandoeningen

Coloboom

Soms komt de patiënt ter wereld met iriscoloboom, waarbij de iris (regenboogvlies) niet volledig ontwikkeld is. Dit gebeurt in de zevende week van de zwangerschap. Ontbreekt slechts een klein deel van de iris, dan vertoont de patiënt meestal geen problemen met het gezichtsvermogen.

Hoornvliesafwijkingen

Het hoornvlies (medische term: cornea) en de voorste oogkamer zijn aangetast. Peters anomalie is één van de mogelijke voorsegmentafwijkingen bij het FAS. Bij deze hoornvliesaandoening is het hoornvlies vertroebeld. Bovendien ontwikkelt de patiënt cataract (staar: troebele ooglens).

Onderontwikkeling van oogzenuw

De blootstelling aan alcohol treft eveneens de ontwikkeling van de oogzenuwen. Een kleine of hypoplastische (onderontwikkelde) oogzenuw (oogzenuwhypoplasie) leidt tot een verminderde gezichtsscherpte, die niet te corrigeren is.

Oogbewegingen

Nystagmus is een oogaandoening die ook gekend staat als "wiebelogen", “oogbolstuipen” of “oogsidderen”. Hierbij maakt de patiënt onvrijwillige oogbewegingen waardoor de gezichtsscherpte soms afneemt.

Refractieafwijkingen

Soms treden refractieafwijkingen (brekingsfouten in het oog) zoals scheelzien (strabisme), amblyopie (een lui oog), bijziendheid (myopie), verziendheid (hypermetropie) of astigmatisme op waardoor de patiënt mogelijk een bril nodig heeft.

Diagnose en onderzoeken

De patiënt heeft na de geboorte een grondig oogonderzoek nodig. De oogarts inspecteert vooreerst het gebied rond de ogen en meet afstanden tussen de ogen en ooghoeken. Hij meet eveneens de gezichtsscherpte met behulp van een Visual Evoked Potential (VEP-onderzoek) en kijkt naar de oogbewegingen van de patiënt. De oogarts gebruikt een spleetlamp om het voorste en middelste gebied van de ogen te bekijken. Via een oftalmoscopie is het eveneens mogelijk om de achterkant van de ogen te onderzoeken en de oogzenuw te bestuderen.

Behandeling oogproblemen

Strabisme, amblyopie, en refractieafwijkingen zijn goed te behandelen met een bril, het afdekken van het oog of chirurgie. Wanneer de oogzenuw betrokken is en de gezichtsscherpte is aangetast, is hiervoor geen geschikte behandeling voorhanden. Ook voor coloboom is geen behandeling mogelijk.
© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Foetaal alcoholsyndroom: Afwijkingen bij baby’s door alcoholFoetaal alcoholsyndroom: Afwijkingen bij baby’s door alcoholBij het foetaal alcoholsyndroom (FAS), soms ook geschreven als het 'foetaal alcohol syndroom' ontstaan diverse mentale e…
Foetaal alcohol syndroom (FAS)Foetaal alcohol syndroom (FAS)Alcohol drinken tijdens de zwangerschap kan het foetaal alcohol syndroom (FAS) tot gevolg hebben. Het foetaal alcohol sy…
De invloed van het drinken van alcohol op de ogenDe invloed van het drinken van alcohol op de ogenDrinken is niet goed voor het lichaam. Net zoals de hersenen ernstig aangetast worden door alcohol, is dit ook van toepa…
Zwanger en alcohol drinkenZwanger en alcohol drinkenZwanger en alcohol drinken, kan dat wel? Alcohol wordt veel genuttigd in de vorm van bier, wijn of andere sterke dranken…

Oogproblemen bij een waterwrat (papels door virale infectie)Oogproblemen bij een waterwrat (papels door virale infectie)Een waterwrat is een zeldzame virale infectie die vooral optreedt bij kinderen. De patiënt ontwikkelt bij deze infectie…
Overmatig knipperen met de ogen bij kinderenOvermatig knipperen met de ogen bij kinderenKnipperen is een normale reflex die het oog beschermt tegen uitdroging, fel licht, en vingers of andere voorwerpen die d…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Pezibear, Pixabay
  • Eye Abnormalities in Fetal Alcohol Syndrome, Ulster Med J. 2009 Sep; 78(3): 164–165., http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2773598/, geraadpleegd op 11 september 2016
  • Fetal Alcohol Syndrome and the Eyes - Fetal Alcohol Effects - Eye Doctor, http://www.eyedoctorguide.com/childrens_eyecare/fetal-alcohol-syndrome-and-the-eyes.html, geraadpleegd op 11 september 2016
  • Fetal Alcohol Syndrome and the Eyes, http://www.eyedoctorguide.com/childrens_eyecare/fetal-alcohol-syndrome-and-the-eyes.html, geraadpleegd op 11 september 2016
  • Fetal Alcohol Syndrome, https://www.aapos.org/terms/conditions/51, geraadpleegd op 11 september 2016
  • Peters anomalie, http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/167183-peters-anomalie-oogafwijking-met-vertroebeld-hoornvlies.html, geraadpleegd op 11 september 2016
  • Symptoms, http://www.eyedoctorguide.com/childrens_eyecare/fetal-alcohol-syndrome-and-the-eyes.html, geraadpleegd op 11 september 2016
  • Visual impairment and ocular abnormalities in children with fetal alcohol syndrome, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1080/13556210410001717024/abstract, geraadpleegd op 11 september 2016
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 13-01-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.