Contacteczeem (contactallergie): symptomen en oorzaken

Contacteczeem, ook wel contactallergie of contactdermatitis genoemd, wordt gekarakteriseerd door een jeukende rode huid met kleine bultjes, blaasjes en schilfering. De eczeemplekken steken op die plekken de kop op waar bepaalde irriterende stoffen of een allergeen in contact is gekomen met de huid. De omringende huid kan ook eczeem vertonen. Er worden twee vormen contacteczeem onderscheiden. Ten eerste is er allergisch contacteczeem, waarbij er een eczeemreactie ontstaat nadat je huid in aanraking is gekomen met een stof waar je allergisch voor bent. Ten tweede is er irritatief contacteczeem, waarbij het eczeem wordt veroorzaakt door contact met een irriterende stof.

• Wat is contacteczeem?
• Jeukende huiduitslag
• Niet besmettelijk
• Levenslang aanwezig
• Oorzaken van contacteczeem
• Allergisch contacteczeem
• Irritatief contacteczeem
• Fotoallergisch contacteczeem (zonneallergie)
• Is contacteczeem erfelijk?
• Aanleg
• Mannen en vrouwen
• Symptomen van contacteczeem
• Verschijnselen
• Hoe ziet contacteczeem eruit?
• Onderzoek en diagnose
• Plaktesten
• Differentiaaldiagnose
• Is contacteczeem te genezen?
• Behandeling van contactallergie
• Neutrale zalf of crème
• Zalf of crème met corticosteroïden
• Voorkomen dat de huid uitdroogt

Wat is contacteczeem?

Jeukende huiduitslag

Contacteczeem is een jeukende huiduitslag als gevolg van contact met bepaalde stoffen. Er worden twee soorten contacteczeem onderscheiden:

• Allergisch contacteczeem, waarbij er een eczeemreactie ontstaat nadat je huid in aanraking is gekomen met een stof waar je allergisch voor bent; en
• Ortho-ergisch of irritatief (contact)eczeem, waarbij het eczeem wordt veroorzaakt door contact met een irriterende stof.

Niet besmettelijk

Contacteczeem is niet besmettelijk; een ander kun je er niet mee besmetten. Je kunt iemand met contacteczeem dus gerust een hand geven of aanraken.

Levenslang aanwezig

Contacteczeem kan je hele leven blijven bestaan, waarbij de klachten kunnen variëren in ernst. De klachten vlammen weer op zodra je aanraking bent gekomen met de stof waar je allergisch voor bent of je irriteert.

Oorzaken van contacteczeem

Twee hoofdgroepen van stoffen in de omgeving veroorzaken contacteczeem: irriterende stoffen (irritatief contacteczeem) en allergenen (allergisch contacteczeem).

Allergisch contacteczeem

Allergenen zijn stoffen (eiwitten) die allergische reacties kunnen opwekken. Je immuunsysteem reageert daarop met een ​​specifieke reactie, die is ontwikkeld nadat je er eerder mee in contact bent gekomen. Voorbeelden omvatten stoffen zoals nikkel (in sieraden), chroom (in leer of cement), rubber en parfums of conserveringsmiddelen die worden gebruikt in sommige crèmes en cosmetica. Dit type contacteczeem wordt allergisch contacteczeem genoemd. Het is niet bekend waarom sommige mensen die worden blootgesteld aan deze allergenen allergisch contacteczeem ontwikkelen, terwijl anderen dat niet doen. Bij deze vorm van contacteczeem kan de uitslag ook op andere plaatsen opduiken dan op de contactplek, omdat de allergische reactie zich via het bloed kan verspreiden.

Irritatief contacteczeem

Hierbij gaat het niet om een allergische reactie. Bij irritatief contacteczeem ontstaat de huiduitslag door irritatie, bijvoorbeeld door contact met water, zeep, afwasmiddelen, schoonmaakmiddelen, door wrijven, etc. De belangrijkste factor bij het ontstaan ​​van deze vorm van contacteczeem is de hoeveelheid irriterende stoffen waaraan je wordt blootgesteld en de frequentie. Het komt vooral vaak voor bij mensen die veel nat werk verrichten, bijvoorbeeld verpleegkundigen, kappers, schoonmakers en mensen die werkzaam zijn in de horeca.

Fotoallergisch contacteczeem (zonneallergie)

Er is ook een bijzondere vorm van contacteczeem, namelijk fotoallergisch contacteczeem ofwel zonneallergie. Hierbij ontstaat het eczeem alleen wanneer het allergeen samen met licht op de huid komt. Bijvoorbeeld als je een zonnebrandcrème gebruikt.

Is contacteczeem erfelijk?

Aanleg

Mensen met een aanleg om astma, eczeem en hooikoorts te ontwikkelen (atopische aanleg), krijgen gemakkelijker contacteczeem dan anderen. Vaak zie je dat het familiair is.

Mannen en vrouwen

Geslacht lijkt ook van invloed op het risico voor het ontstaan van contacteczeem. Meer vrouwen dan mannen hebben last van contacteczeem. Mogelijk komt dit doordat vrouwen sterker zijn vertegenwoordigd in de risicoberoepen, zoals schoonmaakwerk, verzorging/verpleging, kappersbranche, etc.

Symptomen van contacteczeem

Verschijnselen

Een jeukende huid is het meest voorkomende symptoom en de jeuk kan zeer intens zijn. Soms doet het pijn en ontstaan er pijnlijke kloofjes op de bovenzijde van de vingers bij eczeem op de handen.

Hoe ziet contacteczeem eruit?

De meest voorkomende gebieden waar contacteczeem optreedt zijn de handen, armen, gezicht en benen. Tijdens de acute fase ontvlamt het huidoppervlak waardoor het rood en schilferig lijkt. Soms ontstaan kleine, steriele blaren die een beetje kunnen lekken wanneer je ertegenaan komt. Wanneer het contacteczeem minder actief is, ziet de huid er dik en droog uit, en kunnen er zich pijnlijke kleine scheurtjes vormen rond de gewrichten.

Onderzoek en diagnose

Plaktesten

Irritatief contacteczeem wordt gediagnosticeerd door simpelweg te achterhalen aan welke irriterende stoffen je huid wordt blootgesteld en hoe vaak dit gebeurt. Allergisch contacteczeem wordt gediagnosticeerd door middels plaktesten stoffen op te sporen waar je overgevoelig voor bent. De te testen stoffen worden met pleisters op je rug geplakt en na twee dagen worden ze verwijderd. Wanneer een bepaalde stof een eczeemreactie heeft veroorzaakt, dan weet je dat je daar allergisch voor bent. Na 48 uur wordt opnieuw bekeken of er nog meer reacties te zien zijn.

Differentiaaldiagnose

Andere huidaandoeningen die sterk kunnen lijken op contacteczeem, zijn:

• Atopisch eczeem, welke een aantal voorkeurslocaties kent en op de volwassen leeftijd zijn dat het gezicht, de hals en de plooien van de ledematen, de handen en de voeten;
• Tylotisch eczeem (hyperkeratotisch rhagadiform eczeem) kenmerkt zich door schilfering, hyperkeratose (te dikke hoornlaag) en kloven op de handpalm en de palmaire zijde van de vingers;
• Pompholyx (blaasjeseczeem), waarbij blaasjes voorkomen op de palmen van de handen en soms ook de voetzolen;
• Psoriasis, met vaak rode schilferende plekken op de knieën, ellebogen, het behaarde hoofd en aangedane nagels;
• Urticaria, galbulten of netelroos, gekenmerkt door sterk jeukende of brandende verheven plekken die acuut de kop opsteken en vaak binnen enkele uren tot een dag verdwijnen;
• Mycosen, huid die met schimmel of gisten is geïnfecteerd vertoont onder meer schilfering en roodheid.

Is contacteczeem te genezen?

Als je blootstelling aan irriterende stoffen of stoffen waar je allergisch voor bent vermijdt, kunnen de klachten sterk verminderen of zelfs helemaal verdwijnen.

Behandeling van contactallergie

Neutrale zalf of crème

Je kunt dagelijks één tot twee keer een indifferente (neutrale) zalf of crème gebruiken, zodat de huid meer vocht vasthoudt en beschermd wordt tegen uitdrogen. Dit vermindert de jeuk en de irritatie. Voorbeelden hiervan zijn cetomacrogol zalf of crème, lanette zalf of crème en vaselinecetomacrogol crème. Het is daarnaast verstandig om de neutrale zalf of crème iedere keer te gebruiken na het wassen van je handen.

Zalf of crème met corticosteroïden

Bij hardnekkige of aanhoudende klachten kan de huisarts tijdelijk een zalf of crème met corticosteroïden voorschrijven, welke de ontstekingsreactie in de huid tegengaan en de jeuk verlichten. Er zijn lichte en sterke varianten.

Voorkomen dat de huid uitdroogt

Een droge huid is kwetsbaar en gevoeliger voor prikkels, wat klachten als jeuk kan geven. De volgende adviezen en tips kunnen helpen:

• Was je handen niet te vaak, vooral bij contacteczeem op de handen;
• Gebruik bij voorkeur geen zeep of shampoo;
• Was je handen alleen met water of handalcohol;
• Na het handen wassen en na ieder contact met water direct de huid insmeren met een indifferente vette crème of zalf;
• De neutrale zalf of crème die je gebruikt moet uiteraard geen contacteczeem geven;
• Gebruik wegwerphandschoenen van vinyl bij nat werk;
• Het kan nuttig zijn je handen in te vetten als je moet schoonmaken.

Lees verder

• Eczeem (soorten eczeem): symptomen, oorzaak en behandeling
• Atopisch eczeem: symptomen, oorzaken, behandeling, prognose
• Eczema herpeticum: symptomen, oorzaken en behandeling
• Seborroïsch eczeem (hoofdroos): symptomen en behandeling
• Seborroïsch eczeem: rode vlekken & roodheid in het gezicht