Bevolkingsonderzoek borstkanker: Hoe werkt dit onderzoek?

Zodra een vrouw in Nederland 50 jaar is geworden, krijgt zij een uitnodiging om gratis een onderzoek te laten doen naar borstkanker. Door middel van dit borstonderzoek kan borstkanker vroeg opgespoord worden. Hoe sneller het ontdekt is, hoe groter de kans dat de behandeling aanslaat. Het bevolkingsonderzoek is niet verplicht. U mag zelf weten of u er aan deel wilt nemen of niet. Het onderzoek vindt elke twee jaar plaats en gaat door tot 75 jaar. Wat moet u precies weten over het bevolkingsonderzoek borstkanker?

Inhoud

• Borstkanker
• RIVM
• Hoe werkt het bevolkingsonderzoek borstkanker
• Zelfonderzoek

Borstkanker

Een kwaadaardig gezwel in een of beide borsten wordt borstkanker genoemd. Deze kanker kan zich na verloop van tijd uitbreiden naar andere organen en weefsels in het lichaam. Over het algemeen komt borstkanker het meest voor bij vrouwen boven de 50 jaar, maar toch komt het ook steeds vaker voor bij jongere vrouwen tussen de 30 en de 50 jaar. Ook mannen kunnen borstkanker krijgen, al komt dit niet zo heel veel voor. Als borstkanker vroeg ontdekt wordt, kan deze kanker goed behandeld worden.

Symptomen borstkanker

De klachten of verschijnselen van borstkanker kunnen zijn:

• Een knobbeltje of verdikking die in de borst zit, deze hoeft niet per se pijnlijk of gevoelig te zijn.
• Een deukje of kuiltje in de borst, of een verdikking van de huid op een bepaalde plek op de borst.
• Afscheiding uit de tepel; helder vocht of bloederig vocht
• Verandering van tepel; bijvoorbeeld een ingetrokken tepel.
• Verandering van de vorm van de borsten; de een kan bijvoorbeeld groter worden dan de andere.
• Borst voelt anders aan.
• Verandering van de huid; roodhuid of putjes, afgevlakte of ingetrokken huid.

RIVM

Het RIVM staat voor Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en dit is een organisatie die zich richt op het kennen en onderzoeken van alle zaken wat de volksgezondheid aangaat. Ze bestrijden infectieziekten op een doeltreffende wijze, proberen mensen gezond te houden en bieden goede zorg en veiligheid van consumenten. Ook zorgen ze voor een gezonde leefomgeving. Wereldwijd wordt er kennis verzameld over deze onderwerpen en wordt deze kennis weer doorgegeven aan bijvoorbeeld wetenschappers en inspecteurs, die hier ook zorg voor dragen. Een groot deel van de informatie is bestemd voor iedereen en dit is dan ook te vinden op de website van het RIVM.

Hoe werkt het bevolkingsonderzoek borstkanker

Om borstkanker zo vroeg mogelijk te ontdekken, bestaat er sinds 1990 het bevolkingsonderzoek borstkanker. Hiervoor worden vrouwen van 50 tot 75 jaar, elke twee jaar opgeroepen om hun borsten te laten onderzoeken. Op deze manier is de kans heel groot dat de borstkanker vroeg ontdekt wordt en dat de behandeling succesvol verloopt. Het bevolkingsonderzoek voorkomt niet de borstkanker, maar kan het wel vroeg aantonen als het er is. Het onderzoek bestaat uit het maken van röntgenfoto's van de borsten, ook wel mammografie genoemd. Dit onderzoek vindt vaak plaats bij een onderzoekscentrum bij u in de buurt. Dit kan in een wijkcentrum zijn, maar tegenwoordig staan er ook grote bussen op bijvoorbeeld een parkeerplaats bij de supermarkt. Hierin worden ook deze onderzoeken gedaan.

Mammografie
Röntgenfoto's is nog altijd de beste manier om borstkanker vroegtijdig op te sporen. Een mammografie is een speciale röntgenfoto die gebruikt wordt voor het onderzoeken van de borsten. Deze röntgenfoto kan tumoren in de borst ontdekken zelfs als ze nog heel klein zijn en niet voelbaar door de arts. Dan kan deze röntgenfoto deze tumoren al wel ontdekken. Een mammografie kan dus levensreddend zijn, omdat borstkanker op deze manier vroeg opgespoord kan worden. Bij een mammografie worden uw borsten tussen twee metalen platen gelegd. Deze twee platen drukken de borst dan als het ware plat. Dit kan pijnlijk zijn, maar is absoluut noodzakelijk om een goede röntgenfoto te kunnen maken. De röntgenfoto's worden dan door twee radiologen apart nagekeken en beoordeeld, waarna u na twee weken hiervan de uitslag krijgt per post. Als er echter afwijkingen worden gevonden, zal de huisarts contact met u opnemen.

Waarom alleen vrouwen tussen 50 en 75 jaar?

Vrouwen die jonger zijn dan 50 jaar hebben veelal te maken met veel klier- en bindweefsel in de borsten, waardoor het maken van röntgenfoto moeilijk is. Bij vrouwen boven de 75 jaar groeit borstkanker niet zo heel erg snel en daardoor is de kans minimaal dat er borstkanker ontdekt wordt. Om er voor te zorgen dat er geen 'onterechte' patiënten komen, heeft de gezondheidsraad gekozen om het bevolkingsonderzoek borstkanker alleen beschikbaar te stellen voor vrouwen van 50 tot 75 jaar. Mocht het zo zijn dat er in een familie borstkanker voorkomt, bij een moeder of zus bijvoorbeeld, dan is het wel mogelijk om op jonge leeftijd de borsten te laten controleren. Maar dit is alleen mogelijk als er sprake is van erfelijke belasting. Neem in dit geval contact op met uw huisarts.

Is het bevolkingsonderzoek betrouwbaar?

Het onderzoek is zeker betrouwbaar, maar het is niet volmaakt en het geeft ook niet altijd 100% zekerheid. Soms is er wel een tumor aanwezig, maar wordt hij niet in beeld gebracht met de röntgenfoto. Het kan ook gebeuren dat er een afwijking te vinden is die er niet is. Daarom moet een mammografie altijd gecombineerd worden met een lichamelijk onderzoek van de arts en een zelfonderzoek. Nadat er een mammografie heeft plaatsgevonden, kan het voorkomen dat er een doorverwijzing plaatsvindt voor verder onderzoek, omdat er iets verdachts is gevonden, of als de röntgenfoto's te weinig laat zien. Dit wil niet altijd zeggen dat er sprake is van borstkanker. Ook kan het gebeuren dat er tussen twee onderzoeken in toch borstkanker kan ontstaan, het voorkomt dus niet altijd borstkanker. Toch heeft dit bevolkingsonderzoek er voor gezorgd dat er jaarlijks veel minder vrouwen overlijden aan borstkanker, omdat de kanker vroegtijdig is opgespoord en de behandeling vroeg ingezet kon worden.

Vervolgonderzoek

Het bevolkingsonderzoek borstkanker is geheel kosteloos, maar dit geldt niet voor een eventueel vervolgonderzoek. Het vervolgonderzoek valt onder uw eigen basis gezondheidsverzekering. Dat betekent dat u zelf voor dit onderzoek betaalt en dat dit af gaat van het eigen risico. Voor vragen hierover kunt u het beste contact opnemen met uw zorgverzekeraar. Ook als u zelf kiest voor een borstonderzoek, zonder uitnodiging van het RIVM, dan zijn de kosten ook voor u zelf.

Zelfonderzoek

Het zelf onderzoeken van de borsten kan ook, maar het moet niet worden gezien als vervanging van het bevolkingsonderzoek. Het enige voordeel van zelfonderzoek is dat u vertrouwd raakt met uw borsten. U weet wat normaal is en hoe ze aanvoelen. Met dit onderzoek kunt u een verandering waarnemen. U moet er dus niet vanuit gaan dat als u aan zelfonderzoek doet, u de kans vergroot dat bij eventuele borstkanker, u het vroeg ontdekt. Hiervan is alleen sprake bij het gebruik van een mammogram. Zelfonderzoek heeft alleen als voordeel, dat u veranderingen bijtijds kunt waarnemen en dat uw borsten leert kennen wat betreft huid, structuur en vorm. Omdat veranderingen hiervan ook op borstkanker kunnen wijzen. Maar zelfonderzoek is dus geen alternatief voor het bevolkingsonderzoek, maar meer een extra hulpmiddel.

Wat moet u doen bij zelfonderzoek

Bij het zelf onderzoek van de borsten is er sprake van kijken en te voelen. Om uw borsten goed te kunnen zien moet u voor een spiegel gaan staan en laat dan uw armen ontspannen langs uw lichaam hangen. Neem de tijd en bekijk uw borsten nauwkeurig. Let hierbij goed op de vorm van de borsten en tepel, maar ook op de huid. Nadat u dit goed en nauwkeurig heeft gedaan, legt u uw handen in uw nek en kijk dan opnieuw naar uw borsten en tepels. Bekijk goed of er veranderingen zijn ontstaan. Onderzoek nu uw borsten door met draaiende beweging over uw borst te gaan. Begin bij de buitenrand van de borst werk zo naar de tepel toe. Voel ook goed op knobbeltjes in de oksel en in de huidplooi van de oksel. In de borsten zijn er altijd wel bobbels en verdikkingen te voelen, omdat er veel melkklieren met bindweefsel aanwezig is. Een knobbeltje voelt echter hard en stug aan, dat anders aanvoelt dan de rest in uw borsten. Bij constatering van een verandering van uw borsten of het ontdekken van een knobbeltje, neem dan altijd direct contact op met uw huisarts.