Vermoeidheid bij chemotherapie

Het merendeel van de patiënten met kanker krijgt chemotherapie. Maar wat doet de chemotherapie allemaal met je lichaam? Er zijn heel veel middeltjes om de bijwerkingen van chemotherapie tegen te gaan. Vermoeidheid is een symptoom dat nog altijd taboe is in de wereld van de bijwerkingen, alhoewel er ondertussen wel oplossingen voor zijn. Als je vermoeidheid ervaart kunnen een aantal tips misschien verlossing bieden.

Wat is vermoeidheid bij de oncologische patiënt?

Vermoeidheid wordt omschreven als sterk aanhoudend gevoel van uitputting in samenhang met een verminderd vermogen om lichamelijke en mentale arbeid te verrichten en waarin door rust geen verbetering optreedt. Een andere bron zegt dat vermoeidheid een subjectief gevoel van fysieke, emotionele en cognitieve vermoeidheid of uitputting is in verband met een kanker of kankerbehandeling die niet evenredig is aan de recente activiteit en interfereert met het normale functioneren. Met andere woorden, je hebt last van vermoeidheid die niet alleen door een activiteit komt en op verschillende aspecten in je leven aanwezig is.

Welke patiënten zijn vermoeid?

Verschillende wetenschappelijke artikels zijn het er over eens dat bijna alle patiënten die een chemo-behandeling ondergaan te kampen krijgen met vermoeidheid. Het ene artikel heeft het over veertig tot honderd procent terwijl een ander artikel zeventig tot honderd procent meet. Verder wordt ook opgemerkt dat het soort chemotherapie niet bepaald of je wel of niet vermoeid bent.

Hoe komt het dat ik moe ben?

Deze vraag zullen veel patiënten zich stellen. Toch is er een heel logisch antwoord voor. Vermoeidheid ontstaat door de tumor zelf. De tumor leeft van je voedingsstoffen in je bloed. Met andere woorden hij 'steelt' je voedingsstoffen om te kunnen overleven en te kunnen groeien. Hierdoor krijgt je lichaam minder voedingsstoffen dan normaal.

Een andere belangrijke factor is natuurlijk de therapie. Als we nadenken over chemo weten we allemaal dat dit niet gezond is voor het lichaam. Chemo bevat chemisch stoffen die cellen vernietigen. Dit is nodig omdat de kankercellen vernietigen de enige oplossing is om te genezen. Het nadeel is dat niet enkel de kankercellen, maar ook je gezonde cellen worden aangetast. Je gezonde cellen worden zwakker omdat ze ook aangevallen worden. Dit zal je na verloop van tijd merken doordat de activiteiten die je vroeger vaak deed nu moeilijker worden om uit te voeren.

Wat we ook zeker niet mogen vergeten is het emotionele aspect. Het is ondertussen bewezen dat mensen die veel negatieve gedachten hebben bij heel het proces van chemo later ook langer last hebben van vermoeidheid. Dit komt omdat emoties nauw samenhangen met vermoeidheid. Zo kan een gezond mens na een slechte dag zich 's avonds ook ineens moe voelen.

Vermoeidheid melden

Veel patiënten blijven met hun vermoeidheid zitten. Dit in de eerste plaats omdat het symptoom heel weinig vermeld wordt bij de arts en de verpleegkundige. De patiënt wil de verpleegkundige er niet mee lastig vallen en tijdens de consultatie bij de arts is er te weinig tijd om alle vragen te kunnen stellen. Toch is het belangrijk om deze vermoeidheid te melden. Enkel zo kan de verpleegkundige je op weg helpen met brochures of mogelijke oplossingen aanbieden. Natuurlijk kan een verpleegkundige niet alleen werken. Het beste is om het toch ook eens te bespreken met de arts.

Wat kan ik zelf doen?

Je kan zelf heel wat doen om vermoeidheid te verminderen. Vaak is de patiënt er zich zelf niet van bewust dat hij zijn vermoeidheid ook in de hand werkt. Onderstaande tips kunnen gebruikt worden als hulpmiddel bij elke kankerpatiënt. Toch is het belangrijk om een hulpverlener op de hoogte te brengen van je vermoeidheid. Zo kan je specifiekere info krijgen gebaseerd op jou ziekte proces en behandelingsschema.

Dagelijkse leven

Een van de gewoontes die veel patiënten hebben, is heel de dag koffie drinken. Toch is dit niet zo goed voor je lichaam. Door de hoeveelheid cafeïne kan je 's avonds moeilijker in slaap vallen. Wat je wel kan doen is bijvoorbeeld warme melk drinken voor je gaat slapen. Een andere tip is om 's avonds na het avondeten niet meer te snoepen. Je lichaam krijgt anders nog meer energie waardoor het klaar is voor een activiteit. Omdat je deze activiteiten niet meer zal doen, blijft de energie in je lichaam en kan je de slaap maar moeilijk vatten.

Een andere fout die veel mensen maken is 's avonds nog veel naar tv kijken. Het is beter om de laatste uren voor je wil gaan slapen schermen te vermijden. Dit zijn dan vooral toestellen zoals televisie, computer, tablets en smartphones. Deze geven een fel wit licht af. Dit fel licht zal een plek in je hersenen, namelijk de orthosympathicus, stimuleren. Deze plek is verantwoordelijk voor het dag- en nachtritme. Door het felle licht zal deze plek aan je hersenen doorgeven dat je wakker moet blijven omdat het nog te licht is om te gaan slapen.

Slapen

Veel patiënten met slaapproblemen belanden in een vicieuze cirkel. Ze merken dat ze 's nachts niet kunnen slapen. Overdag voelen ze zich moe en zullen ze niet veel bewegen. De oudere generatie valt makkelijk tijdens de middag in slaap. Als ze dan 's avonds in bed gaan liggen merken de patiënten ineens dat ze weer niet kunnen slapen. Toch is dit vrij logisch. Omdat je overdag je zo rustig houdt en eventueel al wat extra slaapt, is je lichaam niet meer moe tijdens de nacht. Het gevolg is dat je uren wakker ligt. Toch kan hier makkelijk verandering in komen. Probeer overdag een beetje te bewegen. Dit kunnen kleine verplaatsingen te voet zijn. Alle kleine beetjes helpen. Wat ook wordt aangeraden is om te timen hoe lang je in bed ligt voor je slaapt. Als je na een half uur nog niet in slaap bent, is het beter om terug even op te staan en later nog eens te proberen. Uren in bed blijven liggen in de hoop dat je zal slapen, werkt niet.

Beweging

Beweging is heel belangrijk voor een oncologische patiënt. Het is goed voor je lichaam en kan je ook even tot rust laten komen na een hele dag in het ziekenhuis. Verschillende wetenschappelijke artikels merken ook op dat beweging een positieve invloed heeft op de vermoeidheid.Toch kiezen veel patiënten er voor om niet te gaan sporten. Ze vinden het niet leuk of denken dat het niet zal lukken met de vermoeidheid. Een aantal factoren kunnen de kans op beweging wel verhogen. Zo kan een vriend of partner mee laten bewegen er voor zorgen dat dit een wekelijkse uitstap wordt. Kies ook een vorm van beweging die je graag doet. Het maakt niet uit welke vorm van bewegen je kiest. Het hoeft geen zware fysieke inspanning te zijn. Als je toch liever niet beweegt, kunnen kleine verplaatsingen met de fiets of te voet ook het verschil maken. Vanaf dat de patiënt merkt dat hij zich beter voelt met de beweging zal hij vanzelf meer bewegen.

Medicatie

Veel patiënten vragen aan de arts om medicatie. Ze hopen dat met een pilletje hun vermoeidheid kan aangepakt worden. Dit is niet het geval. Veel dokters schrijven liever geen medicatie voor omdat ze nog niet mee bekend zijn met deze soort van behandeling of omdat het vaak een hele zoektocht is. Er wordt gezocht naar de onderliggende factor van vermoeidheid. Zo proberen de artsen met medicatie de onderliggende factor aan te pakken in de hoop dat de vermoeidheid ook zal verdwijnen.

Denk er aan dat het hier gaat om algemene tips. Individuele begeleiding kan alleen een verpleegkundige of arts je geven omdat zij op de hoogte zijn van jou toestand.