Lewy-body-dementie, wat is dit?

Lewy-body-dementie (LBD) is minder bekend en wordt vaak ten onrechte gediagnosticeerd als de ziekte van Parkinson. Dit omdat bij beide vormen van dementie tremoren, stijfheid, een gebogen houding en een afwijkende manier van lopen voorkomen. Het belangrijkste verschil zit hem in de visuele hallucinaties die alleen voorkomen bij Lewy-body-dementie.

Lewy-lichaampjes

Lewy-lichaampjes zijn gemaakt van eiwitafzettingen van het eiwit alfa-synucleïne. Dit is een eiwit dat de zenuwcellen nodig hebben om te kunnen communiceren. Bij bepaalde vormen van dementie zoals bijvoorbeeld Parkinson en Lewy body dementie gaat het mis en gaat dit eiwit klonters vormen. Door de opstapeling van de eiwitten wordt de normale communicatie tussen de zenuwcellen geblokkeerd. De cel neemt deze eiwitten op en vormt zo de zogenaamde Lewy-lichaampjes. Hierdoor sterft deze zenuwcel op termijn af. Bij de ziekte van Parkinson komen de Lewy-lichaampjes met name in de substantia nigra voor en bij Lewy body dementie voornamelijk in de hersenschors, beginnende in de hersenstam. Hier zijn ze ook voor het eerst ontdekt door Dr. Friedrich H. Lewy, waar de eiwitafzettingen en later deze vorm van dementie naar is vernoemd. Later bleek dat de eiwitafzettingen dus ook bij andere vormen van dementie voorkwamen. Het enige verschil is de locatie.

Kenmerken van Lewy-body-dementie (LBD)

Het is niet helemaal duidelijk of Lewy-body-dementie een op zichzelf staande vorm van dementie is of een variant van de ziekte van Alzheimer en/of de ziekte van Parkinson. Hier moet anno 2017 nog verder onderzoek naar gedaan worden, maar het is een feit dat de ziekten elkaar duidelijk overlappen.

Hallucinaties en wanen

Hallucinaties komen al vroeg in het ziekteproces voor en zeventig procent van de patiënten heeft hier last van. Ook kan de patiënt last krijgen van wanen. Bij hallucinaties ziet of hoort de patiënt dingen die de omgeving niet ziet, maar voor de patiënt zijn ze levensecht. Bij wanen is het denken verstoord. De patiënt is overtuigd van de juistheid van zijn denken, ook al komt dit niet overeen met de werkelijkheid. Veel van deze wanen zijn paranoïde. De patiënt is ervan overtuigd dat hij wordt benadeeld, achtervolgd of de veroorzaker is van wereldgebeurtenissen.

Sterke wisselingen in aanspreekbaarheid

Het ene moment is de patiënt alert en het andere moment is er geen normaal gesprek meer mogelijk. Er kan dan sprake zijn van totale verwarring. In het begin lijken de geheugenproblemen wel mee te vallen. Zij staan niet op de voorgrond en er zijn vooral veel schommelingen in de symptomen. Vaak spreekt men bij LBD ook wel van een variërende cognitie.

Klachten die ook bekend zijn van de ziekte van Parkinson

We hebben het dan over problemen met bewegen, wat zich kenmerkt door stijfheid, traagheid en moeilijk lopen en daarnaast de aanwezigheid van tremoren (beven). Patiënten lijken wat onhandig en vallen vaker. De motorische problemen komen voor bij ongeveer zeventig procent van de ouderen met LBD.

Autonome problemen

Door afsterven van zenuwcellen in de hersenstam kunnen er verschillende problemen bestaan, afhankelijk van de locatie van de afgestorven hersencellen. De problemen kunnen zijn:

• verlaagde hartslag
• verstoppingen door verminderde darmbewegingen
• verminderde blaascontrole
• bloeddrukregulatieproblemen waardoor je duizelig kunt worden bij opstaan en zelfs kunt flauwvallen

Problemen met het korte termijn geheugen

Dit zijn de bekende klachten van dementie. Niet meer weten waar je iets gelegd hebt, vergeten wat je net gezegd hebt, niet op woorden kunnen komen, vergeten waar je naar toe gaat of waar je bent. Deze klachten worden gedurende het ziekteproces steeds ernstiger.

Voorzichtig met antipsychotica

Wanneer er sprake is van hallucinaties die veroorzaakt worden door Lewy-body-dementie is het niet verstandig om deze zomaar te gaan behandelen met antipsychotica. Vaak zijn deze patiënten extra gevoelig voor neuroleptica en kunnen vooral de traditionele antipsychotica zoals bijvoorbeeld Haldol ernstige bijwerkingen geven.
De bijwerkingen kunnen zijn:

• verslechtering van de cognitie
• onomkeerbare parkinsonisme
• neuroleptisch maligne syndroom (NMS)

Robin Williams

De acteur en komiek Robin Williams leed aan Lewy-body-dementie. De ziekte was erg progressief en veroorzaakte hallucinaties. Deze hallucinaties zijn mogelijk de oorzaak geweest van zijn zelfmoord in 2014.