Waarom je gewicht schommelt

Het lijkt wellicht vreemd dat wanneer je geen ander eet- of drinkpatroon hebt gehanteerd, je toch de ene dag een ander gewicht kunt hebben dan de andere dag. Als je er bewust bij stilstaat is het wellicht toch niet zo vreemd en kunnen er allerlei redenen aan ten grondslag liggen dat je gewicht niet hetzelfde is. Waar kan het zoal mee te maken hebben?

Gewicht

Menig man of vrouw is heel bewust bezig met het gewicht. Is het niet vanwege de mooie slanke lijn of het streven naar een mooie slanke lijn, dan is het wellicht vanwege de gezondheid. Termen die we in deze voorbij horen komen zijn ‘BMI’ Body Mass Index ofwel de verhouding tussen het gewicht en de lengte, ‘Obesitas’, de mens die een serieus te zwaar gewicht heeft of ‘Anorexia Nervosa’, de mens die gebrek aan eetlust heeft door een psychische oorzaak.

We willen bij voorkeur allemaal een goed gewicht hebben, we willen gezond zijn en ons lekker kunnen bewegen. Daar wordt vaak veel voor uit te kast getrokken, soms zelfs op een wijze dat het tot obsessief gedrag kan leiden. De een hongert zich uit, de ander sport extreem veel en weer iemand anders laat operatief bijvoorbeeld vetweefsel weghalen óf toevoegen. Hoe dan ook, gewicht is belangrijk en dan blijkt ook nog dat je gewicht, zonder dat je anders eet of drinkt, kan schommelen.

Wegen

Als je je regelmatig weegt, maak er dan een gewoonte van dit op hetzelfde moment van de dag te doen. Gedurende de dag neem je meestal wat in gewicht toe. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met het nuttigen van voldoende water, wat belangrijk is voor het lichaam. Een liter water die je binnen krijgt, is ook ongeveer een kilo in gewicht.

Hoewel menig man of vrouw zich dagelijks weegt, is het beter om je bijvoorbeeld aan éénmaal per week te houden (op hetzelfde tijdstip). Je krijgt dan minder mee van de kleine schommelingen. Weeg je je toch vaker en merk je fluctuaties op, dan zijn er dus tal van redenen die hieraan ten grondslag kunnen liggen.

Waarom die schommeling?

Als je anders eet of drinkt dan is het niet zo vreemd dat je gewicht schommelt, maar uitgaande van een vergelijkbaar eet- en drinkpatroon kan je gewicht nog steeds schommelen (één of twee kilo’s maximaal). Enkele redenen die hieraan ten grondslag kunnen liggen.

Ongesteldheid

Als vrouw kan je vlak voor het moment dat je ongesteld moet worden tot enkele kilo’s zwaarder zijn. Men gaat ervan uit dat dit te maken heeft met het op de top van je vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen zitten, zo vlak voor je menstruatie. Deze hoeveelheid oestrogeen kan het lichaam aanzetten tot tijdelijke extra vetopslag. Vooral rond de taille, dijen, billen en bovenarmen. Tenslotte kan oestrogeen het lichaam ook vocht vast laten houden. Op het moment dat je ongesteld wordt, wordt ook je oestrogeengehalte in het lichaam lager. Dat wil dus zeggen dat op dat moment je gewicht ook weer zal afnemen.

Een andere reden kan zijn dat je niet echt prettig in je vel zit en dat kan betekenen dat je sneller naar de zoetigheden, als troost, grijpt. Koekjes en snoep kunnen je die troost geven. Dit gevoel gaat na de ongesteldheid weer weg en als je dan weer normaal eet, is er niet zoveel aan de hand.

Gaan sporten

Als je van nature niet zo’n sporter bent en je hebt op enig moment toch besloten te gaan sporten, dan kan je in het begin aankomen. Dat klinkt wellicht vreemd, maar eigenlijk is het heel normaal. Het is namelijk zo dat als je plots gaat sporten je spiervezels stevig aangesproken worden. Dit kan microtrauma veroorzaken, dat wil zeggen heel kleine scheurtjes in het bindweefsel van de spieren en het celmembraan. Ook kan het heel kleine ontstekingen veroorzaken. Het lichaam reageert hierop door vocht aan te maken en vast te houden. Dit werkt genezend, maar levert tijdelijk ook een gewichtstoename op.

Verder weegt spierweefsel meer dan vetweefsel, maar realiseer je dat uiteindelijk spierweefsel ook meer calorieën zal verbranden dan vetweefsel.

Zonnewarmte
De meeste mensen vinden het erg prettig als de zon schijnt. Die warmte doet goed, maar zorgt ook dat veel mensen vochtopstapelingen krijgen. Het lichaam kan de warmte via de bloedsomloop niet meer afvoeren. Om oververhitting te voorkomen, zetten de bloedvaten ietwat uit. Door de zwaartekracht zakt het overtollige vocht omlaag en krijg je uitgezette enkels, gezwollen voeten en soms ook dikke benen. Het oedeem neemt af als de temperatuur weer normaliseert.

Stress

Stress klinkt heel negatief en dat is niet altijd terecht. Het lichaam maakt je als het ware klaar om bepaalde omstandigheden het hoofd te kunnen bieden. Denk bijvoorbeeld aan een nieuwe baan of een belangrijke presentatie. Uiteraard is stress ook in negatieve situaties aan de orde zoals aanhoudende hoge werkdruk, een zieke in de nabije omgeving of pestgedrag.

Stress maakt je alert, gefocust en energiek en op korte termijn kan stress je weerhouden om te eten. Sommige mensen krijgen geen hap meer door de keel. Dit kan je laten afvallen. Dit normaliseert zich weer, zodra de stress voorbij is.

Langer aanhoudende stress kan je dikker maken, want je lichaam staat voortdurend in de survival-modus. De hoeveelheid bloedsuiker in het bloed, we noemen dit de bloedsuikerspiegel, daalt normaal door lichamelijke of geestelijke inspanning en stijgt door eten. Het stresshormoon cortisol geeft je ook het gevoel meer te moeten eten en door dat eten stijgt je bloedsuikergehalte. Insuline, die wordt aangemaakt in de alvleesklier, laat een teveel aan bloedsuiker dalen. De uitkomst van deze schommeling is dat het lichaam om meer zoetigheid en vette dingen vraagt.

Kort slapen
Als je te weinig slaapt, en dan spreken we gemiddeld over minder dan 5 uur slaap per nacht, is het evenwicht tussen de hormonen ghreline en leptine weg. Je hebt nu eenmaal voldoende slaap nodig om het lichaam te laten herstellen en voldoende slaap is ook nodig om hormonen niet in in disbalans te brengen. De disbalans ontstaat door ghreline, dit is het hormoon dat vooral afgescheiden wordt door de maagwand en dat de eetlust opwekt (we noemen het ook weleens ‘hongerhormoon’) en leptine is een darmhormoon dat geproduceerd wordt in vetweefsel en wat de voedselbehoefte remt.

Ghreline geeft je lichaam dus het seintje dat er gegeten moet worden. Echter, de leptine daalt en dat maakt dat je eetlust ook langer voortduurt.

Stoelgang

Je eten heeft er vierentwintig tot zesendertig uur voor nodig om het lichaam via de darmen goed verwerkt te verlaten. Wetende dat we drie tot vier kilo per dag aan voedsel binnen krijgen, is het simpel te bedenken dat, als je eens net iets zwaarder tafelt dan gewoonlijk, je gewicht al even kan schommelen.

Wanneer naar de arts?

Dat er wat schommelingen in gewicht zijn, is niet zo erg. Anders wordt het wanneer je ademhaling beïnvloed wordt en wanneer je aanhoudend gezwollen enkels en voeten hebt. Het is goed een arts te consulteren, want als het niet meer vanzelf wegtrekt dan is er mogelijk iets anders aan de hand (nier- of hartproblemen) waar de arts je bij kan helpen.

Verder is het altijd goed een arts te bezoeken als je ergens geen goed gevoel bij hebt (intuïtie) of twijfelt. Een arts kan mogelijk onnodige ongerustheid, wat anders weer stress kan veroorzaken, namelijk meestal relatief eenvoudig wegnemen.

Tot slot

Ben je bewust van je lichaam, wat is er mogelijk anders, hoe lang duurt het en wat is de reden? Als je je er bewust van bent, dan heb je al een belangrijke stap gezet. Fixeer je niet, maar ga er soepel en bewust mee om.