Angiokeratomen: Goedaardige rode vlekjes of bultjes op huid
Angiokeratomen zijn huidletsels met een rode tot zwarte kleur die zich op verschillende delen van het lichaam kunnen voordoen. Deze letsels komen in diverse vormen voor, variërend in locatie, grootte, vorm en kleur. Ze ontstaan door trombose of uitzetting van gestolde bloedvaten. Angiokeratomen kunnen solitair voorkomen, maar ook in groepen, vaak in combinatie met andere symptomen door een onderliggende aandoening. Hoewel de exacte oorzaak van angiokeratomen niet volledig begrepen is, zijn er behandelingsopties beschikbaar indien nodig.
Oorzaken van angiokeratomen
Angiokeratomen ontstaan door de verwijding van bloedvaten dicht bij het huidoppervlak. Solitaire (eenzame) angiokeratomen kunnen mogelijk het gevolg zijn van eerdere verwondingen in het betreffende gebied. De ziekte van Fabry is een erfelijke aandoening die soms angiokeratomen veroorzaakt. Anno augustus 2024 is het nog niet volledig duidelijk wat de exacte oorzaken zijn van angiokeratomen. Mogelijke oorzaken zijn:
- aandoeningen die lokale bloedvaten aantasten, zoals een liesbreuk, aambeien of varicocèle (gezwollen ader in de balzak)
- hoge bloeddruk in aderen nabij de huid
Risicofactoren
Mogelijk worden solitaire angiokeratomen veroorzaakt door een eerdere trauma of verwonding in het gebied waar het letsel later verschijnt.
Symptomen: Rode tot zwarte vlekjes of bultjes op de huid
Angiokeratomen verschijnen als kleine, donkerrode, paarsachtige of zwarte verhoogde papels (bultjes), gezwelletjes of plaques (vlekken). Sommige van deze letsels hebben een ruwe, schilferige oppervlakte en kunnen lijken op wratjes. Deze harde bultjes of vlekken bestaan uit verwijdere oppervlakkige bloedvaten. Soms kan korstvorming optreden en kunnen de letsels bloeden door krassen of andere huidbeschadiging. Hierdoor kan een onschadelijk stolsel in het letsel ontstaan, waardoor de kleur 's nachts verandert in donkerpaars of zwart. De grootte, vorm en kleur van de letsels zijn variabel (tot tien millimeter in doorsnede). Vaak zijn de bultjes of vlekjes asymptomatisch, maar soms kan jeuk of
pijn optreden.
Soorten angiokeratoom
Angiokeratomen worden ingedeeld in verschillende types:
- angiokeratoom circumscriptum
- angiokeratoom van Fordyce
- angiokeratoom van Mibelli
- sporadische angiokeratomen
- ziekte van Fabry (angiokeratoma corporis diffusum)
Angiokeratoom circumscriptum
Angiokeratoom circumscriptum is een zeldzaam type waarbij een cluster van angiokeratomen zich op een klein deel van het been of de romp bevindt. Dit cluster kan ook op andere lichaamsdelen voorkomen. Na verloop van tijd kunnen de letsels donkerder worden van kleur en kan de vorm of grootte veranderen. Deze aandoening kan aangeboren zijn of zich later in het leven ontwikkelen, meestal bij volwassenen. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen.
Angiokeratoom van Fordyce
J. Fordyce, een Amerikaanse dermatoloog (1858–1925), beschreef deze aandoening voor het eerst. Bij het
angiokeratoom van Fordyce ontwikkelen zich vooral bij mannen van middelbare leeftijd of ouder een of meer huidletsels op het scrotum (balzak) of de penisschacht, soms zelfs meer dan honderd. Deze huidaandoening komt vooral voor bij mannen van middelbare of oudere leeftijd, maar kan ook op de buitenste schaamlippen, het binnenbeen en de onderbuik voorkomen. De letsels zijn klein, rood en minder
schilferig bij jongere patiënten, terwijl ze bij oudere patiënten groter zijn, blauw of zwart kunnen lijken en vaak een schilferige bovenkant hebben. Meestal veroorzaken deze letsels geen symptomen, maar kunnen ze pijnlijk zijn als ze bloeden na krabben of tijdens geslachtsgemeenschap.
Angiokeratoom van Mibelli
V. Mibelli, een Italiaanse dermatoloog (1860–1910), beschreef deze zeldzame autosomaal dominante aandoening voor het eerst. Bij het angiokeratoom van Mibelli (porokeratosis atrophicans) ontstaan keratotische plekken op de rug van de handen en voeten, vaak op vingers en tenen, maar ook op andere delen zoals knieën en ellebogen. Deze vlekken worden gekenmerkt door een atrofisch centrum.
Sporadische angiokeratomen
Bij mensen boven de veertig komen vaak solitaire huidletsels voor die niet geassocieerd zijn met andere aandoeningen of symptomen. Dit is het meest voorkomende type angiokeratoom.
Ziekte van Fabry (angiokeratoma corporis diffusum)
J. Fabry, een Duitse dermatoloog (1860–1930), beschreef deze aandoening voor het eerst. De ziekte van Fabry is een zeldzame, ernstige X-gebonden lysosomale lipidenstapelingsziekte. Door een tekort aan het enzym galactosidase vindt een overmatige afzetting van glycosfingolipiden plaats in de bloedvaten en interne organen. Dit veroorzaakt afwijkingen in de bloedvaten, het hart, de nieren en het zenuwstelsel, waarbij de symptomen bij mannen vaak ernstiger zijn dan bij vrouwen. Typische verschijnselen zijn corneatroebelingen (vertroebeling van het hoornvlies) en wijdverspreide huidknobbeltjes (angiokeratoma corporis diffusum), voornamelijk op de onderste romp en de liesstreek. De ziekte kan gepaard gaan met
koorts en pijnlijke handen en voeten.
Diagnose en onderzoeken
Angiokeratomen kunnen soms lijken op een
melanoom, waardoor de arts mogelijk een
huidbiopsie uitvoert om
huidkanker uit te sluiten. De aandoening kan ook verward worden met seksueel overdraagbare aandoeningen. Een andere differentiële diagnose zijn seniele angiomen (kersenwratjes). Een microscopisch onderzoek van een huidweefselmonster kan helpen om eventuele
angsten of twijfels bij de patiënt weg te nemen.
Behandeling
Angiokeratomen zijn meestal goedaardige huidletsels die geen behandeling vereisen. Indien de letsels echter ontsierend zijn of problemen veroorzaken zoals bloedingen, kunnen ze worden behandeld. Behandelopties omvatten excisie (chirurgische verwijdering), fulguratie (behandeling met hoogfrequente stroom), lasertherapie,
cryotherapie (behandeling door bevriezing) en elektrocauterisatie (weefsels wegbranden).
Prognose van angiokeratomen
Zonder behandeling blijven angiokeratomen doorgaans aanwezig op de huid. Het is mogelijk dat de letsels na behandeling terugkeren.
Complicaties
Angiokeratomen zijn doorgaans goedaardig en veroorzaken meestal geen ernstige complicaties. Echter, er zijn enkele mogelijke complicaties:
Bloedingen
Angiokeratomen kunnen bloeden als ze worden gekrast of beschadigd. Dit kan leiden tot pijn en verdere huidirritatie. In sommige gevallen kan het bloeden leiden tot een vorming van een onschadelijk stolsel in het letsel, waardoor de kleur kan veranderen naar donkerpaars of zwart.
Infecties
Bij beschadiging of krabben van angiokeratomen kan er een risico op infectie ontstaan. Het beschadigde huidoppervlak kan een toegangspoort vormen voor bacteriën.
Esthetische overlast
Hoewel angiokeratomen meestal niet pijnlijk zijn, kunnen ze esthetische overlast veroorzaken, vooral als ze zich in zichtbare gebieden bevinden. Dit kan psychologisch ongemak veroorzaken bij sommige patiënten.
Verwarring met ernstige aandoeningen
Angiokeratomen kunnen visueel lijken op andere huidafwijkingen, zoals melanoom of seniele angiomen, wat kan leiden tot onterecht verontrustende diagnostische overpeinzingen en onnodige onderzoeken.
Preventie
Omdat de exacte oorzaak van angiokeratomen vaak onbekend is, is het moeilijk om specifieke preventieve maatregelen te nemen. Er zijn echter enkele algemene tips die kunnen helpen om het risico op het ontstaan van nieuwe angiokeratomen of complicaties te verminderen:
Huidbescherming
Bescherm de huid tegen overmatige blootstelling aan de zon en andere vormen van schade die verwondingen kunnen veroorzaken. Het gebruik van zonnebrandcrème en beschermende kleding kan helpen om de huid te beschermen.
Vermijd krabben
Probeer angiokeratomen niet te krabben of te beschadigen om het risico op bloedingen en infecties te minimaliseren. Gebruik zachte huidverzorgingsproducten en vermijd agressieve behandelingen.
Regelmatige controle
Laat regelmatig huidcontroles uitvoeren door een dermatoloog, vooral als er veranderingen optreden in de grootte, vorm of kleur van bestaande angiokeratomen. Dit kan helpen om eventuele problemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen.
Behandeling bij problemen
Indien angiokeratomen pijn veroorzaken, bloeden of esthetische overlast veroorzaken, raadpleeg dan een arts voor mogelijke behandelingsopties. Vroege interventie kan complicaties helpen voorkomen.