Angiokeratomen: Goedaardige rode vlekjes of bultjes op huid

Angiokeratomen zijn huidletsels met een rode tot zwarte kleur die zich mogelijk overal op het lichaam bevinden. Ze bestaan in diverse soorten en elke soort heeft verschillende kenmerken. De huidletsels variëren doorgaans in locatie, grootte, vorm en kleur. De huidletsels vormen zich door trombose of uitgezette gestolde bloedvaten. De letsels komen solitair voor, of in veelvoud in combinatie met andere symptomen door een onderliggende ziekte. Een precieze oorzaak is niet bekend voor de ontwikkeling van de angiokeratomen. Een behandeling is niet altijd vereist, maar indien nodig zijn verschillende behandelopties voorhanden voor deze goedaardige huidaandoening.

• Oorzaken van angiokeratomen
• Risicofactoren van goedaardige huidaandoening
• Symptomen: Rode tot zwarte vlekjes of bultjes op huid
• Soorten angiokeratoom
• Angiokeratoma circumscriptum
• Angiokeratoom van Fordyce
• Angiokeratoom van Mibelli
• Sporadische angiokeratomen
• Ziekte van Fabry (angiokeratoma corporis diffusum)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ziekte
• Prognose van variabele huidletsels

Oorzaken van angiokeratomen

Angiokeratomen zijn het gevolg van een verwijding van bloedvaten vlakbij het huidoppervlak. Solitaire (eenzame) angiokeratomen zijn wellicht het resultaat van eerdere verwondingen in het gebied. De ziekte van Fabry is erfelijk en veroorzaakt soms angiokeratomen. Het is anno oktober 2020 niet altijd duidelijk wat de onderliggende oorzaak van angiokeratomen is. Mogelijke oorzaken zijn:

• een aandoening die lokale bloedvaten aantast, zoals een liesbreuk, aambeien of varicocèle (gezwollen ader in balzak)
• een hoge bloeddruk in aderen nabij de huid

Risicofactoren van goedaardige huidaandoening

Mogelijk komen solitaire angiokeratomen tot stand door een eerder trauma in het gebied waar het letsel later verschijnt.

Symptomen: Rode tot zwarte vlekjes of bultjes op huid

Angiokeratomen zien er uit als kleine donkerrode, paarsachtige tot zwarte verhoogde papels (bultjes), gezwelletjes of plaques (vlekken). Sommige bultjes of vlekken hebben een ruwe schilferige oppervlakte of doen denken aan wratjes. Deze harde bultjes of vlekken zijn samengesteld uit verwijde oppervlakkige bloedvaten. Af en toe ontstaat korstvorming en gaan deze letsels bloeden door een kras of schade aan de huid. Hierbij vormt zich dan een onschadelijk stolsel in het letsel (trombose), waardoor de kleur 's nachts verandert in donker paars of zwart. De grootte (tot tien millimeter in doorsnede), vorm en kleur zijn variabel. Vaak zijn de bultjes of vlekjes asymptomatisch, maar soms treedt wel jeuk of pijn op.

Soorten angiokeratoom

Angiokeratomen zijn bekend in vier grote soorten:

• angiokeratoma circumscriptum
• angiokeratoom van Fordyce
• angiokeratoom van Mibelli
• sporadische angiokeratomen
• ziekte van Fabry (angiokeratoma corporis diffusum)

Angiokeratoma circumscriptum

Bij angiokeratome circumscriptum bevindt zich een zeldzame moedervlek (vasculaire misvorming) op een klein deel van het been of de romp, al ontstaat deze soms ook op andere lichaamsdelen. Deze bestaat uit vele angiokeratomen. Na verloop van tijd verdonkeren de letsels in kleur en verandert soms de vorm en afmeting. Deze cluster van letsels is aangeboren of ontstaat later in het leven (vooral op volwassen leeftijd). Vrouwen zijn vaker dan mannen getroffen door de angiokeratomen.

Angiokeratoom van Fordyce

J. Fordyce, een Amerikaans huidarts (1858–1925) ontdekte voor het eerst deze angiokeratomen. Bij de ziekte van Fordyce ontwikkelen zich vooral bij mannelijke veertigplussers op het scrotum (balzak) of de penisschacht één of meer (soms meer dan honderd) huidletsels. Deze niet-besmettelijke huidaandoening gebeurt vooral bij mannen van middelbare of oudere leeftijd. Soms zijn de letsels ook aanwezig op de buitenste schaamlippen, het binnenbeen en de onderbuik. Deze letsels zijn klein, rood en minder schilferigbij jongere patiënten, terwijl ze bij oudere patiënten groter zijn, een blauw of zwart uiterlijk hebben en vaak aan de bovenkant schilferende plekken hebben. In de meeste gevallen ontwikkelen zich geen symptomen bij door de angiokeratomen. De bultjes zijn alleen pijnlijk wanneer ze bloeden nadat patiënten ze opengekrabd hebben of na de geslachtsgemeenschap.

Angiokeratoom van Mibelli

V. Mibelli, een Italiaans huidarts (1860–1910) beschreef voor het eerst deze zeldzame autosomaal dominante huidaandoening. Bij de ziekte van Mibelli (porokeratosis atrophicans) ontstaan keratotische plekken aan de hand- en voetrug (vooral aan de vingers en tenen), al zijn ze soms ook nog te vinden op andere lichaamsdelen zoals de knieën en de ellebogen. Deze vlekjes zijn gekenmerkt door een atrofisch centrum.

Sporadische angiokeratomen

Bij veertigplussers komen vaak solitaire huidletsels voor. Deze zijn dan niet geassocieerd met een andere aandoening of andere symptomen. Dit is het meest voorkomende type.

Ziekte van Fabry (angiokeratoma corporis diffusum)

J. Fabry, een Duits dermatoloog (1860–1930) beschreef voor het eerst deze aandoening. Dit is een zeldzame, ernstige X-gebonden lysosomale lipidenstapelingsziekte. Het enzym ‘galactosidase’ ontbreekt hierbij. Hierdoor gebeurt een overmatige afzetting van glycosfingolipiden in de bloedvaten en de interne organen. De ziekte resulteert in afwijkingen in de bloedvaten, het hart, de nieren en het zenuwstelsel die bij mannen ernstiger zijn dan bij vrouwen. Daarnaast komen typische corneatroebelingen (een vertroebeld hoornvlies in het oog) voor. Bovendien vormen zich knobbeltjes in de huid (angiokeratoma corporis diffusum) die wijdverspreid zijn. Ze zijn het meest te vinden op het gebied van de onderste romp en de liesstreek. De ziekte gaat mogelijk gepaard met koorts en pijnlijke handen en voeten.

Diagnose en onderzoeken

De zwarte vlekken lijken soms op een melanoom, waardoor de arts mogelijk een huidbiopsie uitvoert om huidkanker uit te sluiten. Ook doet de goedaardige huidaandoening soms denken aan een seksueel overdraagbare aandoening. Een andere differentiële diagnose zijn seniele angiomen (kersenwratjes). Dankzij een microscopisch onderzoek van een stukje huidweefsel is het dan mogelijk om eventuele angsten of twijfels bij de patiënt weg te nemen.

Behandeling van ziekte

Angiokeratomen zijn goedaardige verwijde oppervlakkige bloedvatletsels die meestal geen behandeling behoeven. Indien de bloedingen vervelend zijn of de letsels ontsierend zijn, is het mogelijk om deze te laten verwijderen. Hiervoor zet de arts een excisie (chirurgische verwijdering), fulguratie (behandeling met hoogfrequente stroom) lasertherapie, cryotherapie (behandeling via bevriezing) of elektrocauterisatie (weefsels wegbranden) in.

Prognose van variabele huidletsels

Zonder behandeling blijven de huidletsels op de huid aanwezig. Soms keren de bultjes of vlekken ook terug na de behandeling.