Fosforvergiftiging: Overmatige blootstelling aan fosfor

Fosfor is een belangrijk mineraal voor het lichaam. Dit is namelijk nodig voor de energievoorziening in het lichaam en daarnaast is fosfor nodig om dna te kunnen bouwen. Door de blootstelling aan een overmatige hoeveelheid fosfor ontstaat een giftige toestand. Fosforvergiftiging vindt plaats door de huid, door een inname via de mond en door inademing van fosfordampen. De symptomen treden op in drie fasen: een shockfase, een herstelfase en dan een fase met zeer ernstige tekenen. De patiënt moet eerst verwijderd worden van de blootstellingsbron en daarna gebeurt een symptomatische behandeling. Fosforvergiftiging is potentieel heel ernstig waarbij mogelijk patiënten komen te overlijden.

• Oorzaken van fosforvergiftiging
• Contact met de huid
• Inname
• Inademing
• Symptomen
• Shock
• Herstel
• Ernstige symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van fosforintoxicatie
• Prognose van overmatige blootstelling ana fosfor
• Complicaties door vergiftiging

Oorzaken van fosforvergiftiging

Contact met de huid

Door het manipuleren van munitie of vuurwerk ontstaat wordt fosfor blootgesteld aan de huid.

Inname

De vergiftiging door fosfor gebeurt door de inname van fosfor, wat soms aanwezig is in rattenvergif, bepaalde meststoffen, brandvertragers, wc-reinigers, tandpasta, lucifers, munitie en vuurwerk. Dit is de meest dodelijke vorm van fosforvergiftiging.

Inademing

Ook is het mogelijk om witte fosfordampen in te ademen. Deze dampen komen voor bij verbranding van geel fosfor. Dampen van fosforverbrandingen zijn zeer irriterend voor de longen, de huid en de ogen.

Symptomen

De overmatige blootstelling aan fosfor treedt op in drie verschillende fasen.

Shock

De eerste tekenen van een orale (via de mond ingenomen) fosforvergiftiging treden meestal op na circa dertig minuten. Meestal verschijnen eerst de maag- en darmgerelateerde klachten. In de eerste 24 uur na de overmatige blootstelling aan fosfor treedt een shockfase op. Dit stadium gaat gepaard met onder meer volgende tekenen:

• ademhaling: bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen), bronchospasmen (spierkrampen aan de luchtpijp met een piepende ademhaling en ademnood), een ademgeur van knoflook, een ademhalingsverlamming
• algemeen: algemene zwakte, cachexie (uitmergeling), misselijkheid, zweten
• bloed: bloedarmoede (anemie)
• hart: hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• hersenen: hoofdpijn
• huid: brandwonden door contact met de huid
• kaak: osteomyelitis (botontsteking) van de kaakbotten met necrose van de onderkaak (veelal aanwezig bij een chronische blootstelling aan fosfor)
• keel: een speekselafscheiding (kwijlen), keelpijn
• maag en darmen: braken, buikkrampen, diarree, maagpijn
• nieren: intense dorst (polydipsie)
• ogen: een vernauwing van de pupil (miosis), hangende bovenoogleden (ptosis), conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), oogirritatie, blefarospasme (kramp in het ooglid van één of beide ogen), fotofobie (overgevoeligheid van licht) en tranenvloed
• spieren: spiertrekkingen, spierzwakte

Herstel

Vervolgens volgt een zichtbaar herstel van één tot drie dagen.

Ernstige symptomen

Na deze periode krijgt de patiënt te maken met volgende ernstige tekenen:

• bloed braken
• bloedingen in huid, slijmvliezen en ingewanden (als gevolg van verwondingen van bloedvaten en de remming van de bloedstolling)
• de dood (soms)
• delirium (acute verwardheid met wijzigingen in de hersenfunctie)
• een coma
• epileptische aanvallen
• hartfalen en onregelmatige hartritmes (is een laat vergiftigingsverschijnsel)
• langdurig braken
• langdurige diarree
• leverfalen met geelzucht en jeuk
• nierfalen met weinig plassen (oligurie), hematurie (bloed in de urine), albuminurie (albumine in de urine) en later ook een afwezige urineproductie (anurie)

Diagnose en onderzoeken

Lichtgevend braaksel en een lichtgevende ontlasting wijzen vaak op de vergiftiging door fosfor. De menselijke dodelijke orale (via de mond ingenomen) dosis fosfor bedraagt ongeveer 1 mg / kg lichaamsgewicht. Vanaf 0,2 mg / kg ontstaan reeds nadelige effecten.

Behandeling van fosforintoxicatie

Contact met huid
De behandeling is symptomatisch en ondersteunend. Alle blootgestelde huidgebieden moeten grondig in een groot volume van water worden gewassen. Het is verder noodzakelijk om de huid vochtig te houden. De patiënt krijgt voorts een chirurgisch debridement om de beschadigde huid weg te halen. Oogletsels behandelt de arts ook met een zoutoplossing en water.

Inademing
Patiënten die dampen ingeademd hebben, hebben dringend frisse lucht nodig. Zuurstoftoediening, intubatie en mechanische ventilatie zijn mogelijk vereist. Andere symptomen behandelt de patiënt ondersteunend met medicatie.

Inname
De arts dient een maagspoeling toe als de patiënt overmatig veel fosfor heeft ingeslikt. De patiënt wordt hiervoor geïntubeerd (buisje in de luchtpijp) wat nodig is om de luchtwegen te beschermen. Verder krijgt de patiënt soms nog intraveneus (via een ader) vocht toegediend om het gif via de urine uit het lichaam te verwijderen. Bij patiënten met nierfalen is nierdialyse vereist.

Het is belangrijk om een patiënt met fosforvergiftiging op te nemen in het ziekenhuis omdat de vergiftigingsverschijnselen mogelijk vertraagd tot uiting komen. Een grondige opvolging van minimaal 24 uur is vereist bij deze patiënten. Als de patiënt het gif opzettelijk heeft ingenomen met als doel om zelfdoding te plegen, zijn voorzorgsmaatregelen op de kamer en een verwijzing voor verdere psychologische begeleiding noodzakelijk. Alle personen uit de omgeving van de patiënt moeten tot slot het braaksel en de ontlasting van de patiënt vermijden.

Prognose van overmatige blootstelling ana fosfor

Als de patiënt een fosforintoxicatie overleeft, blijven de neurologische symptomen nog lang aanwezig.

Complicaties door vergiftiging

De shockfase is soms dermate ernstig dat de patiënt hieraan reeds komt te overlijden. Vaak komen patiënten binnen de vier tot acht dagen na de vergiftiging te overlijden. De meest voorkomende doodsoorzaken zijn een onomkeerbare shock, leverfalen, schade aan het centrale zenuwstelsel, hematemese (bloed braken) of nierfalen.

Lees verder

• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)