Gezwollen smaakpapillen: Oorzaken van zwelling papillen

Smaakpapillen zijn kleine zintuigen die zich als kleine ronde bultjes aan de achterkant van de tong bevinden. Dankzij de ongeveer tienduizend smaakpapillen kunnen mensen verschillende smaken proeven, zoals zoet, zout, zuur, bitter en hartig. Elke week tot om de twee weken worden nieuwe smaakpapillen door het lichaam aangemaakt. In sommige gevallen kunnen deze papillen beschadigd, verbrand of opgezwollen raken. Gezwollen smaakpapillen kunnen diverse oorzaken hebben, elk met een specifieke behandeling. Als de gezwollen smaakpapillen aanhouden, kan dit leiden tot smaakverlies en verschillende mogelijke complicaties.

• Oorzaken van gezwollen smaakpapillen
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Alarmsignalen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van zwelling van papillen
• Complicaties door smaakverlies

Oorzaken van gezwollen smaakpapillen

Microvilli (kleine, haarachtige uitsteeksels in de papillen) bevatten sensorische cellen die informatie naar de hersenen sturen. Schade aan de microvilli kan leiden tot een verminderde smaakervaring en smaakverlies.

Risicofactoren

Aandoeningen

Diverse aandoeningen kunnen de smaakpapillen irriteren en zwelling veroorzaken, zoals:

• afteuze mondzweren (pijnlijke aften in de mond)
• allergieën (voedingsmiddelen, chemicaliën, andere stoffen)
• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen)
• brandwonden, snijwonden of letsels aan de mond die ontsteking en zwelling veroorzaken
• eczeem (chronische huidziekte met droge en jeukende huid)
• droge keel
• droge mond (xerostomie)
• infecties, zoals virale, schimmelinfecties of bacteriële infecties
• gebitsproblemen (zoals een scherpe tand die tegen de papillen wrijft en irritatie veroorzaakt)
• kanker: mondkanker (slikproblemen en gezwellen) en tongkanker (zweren, zwelling en pijn in het tonggebied)
• mondspruw (orale candidiasis)
• seksueel overdraagbare aandoeningen zoals orale herpes, orale gonorroe en syfilis
• stress
• systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)
• tongbijten of ander trauma aan het tonggebied
• transient lingual papillitis (ontstoken of vergrote papillen die slechts kortstondig optreden)
• vitaminetekorten (ijzertekort, vitamine B-tekort of andere ontbrekende voedingsstoffen kunnen leiden tot gezwollen tong)
• zure reflux (zuur dat in de keel omhoogkomt en de smaakpapillen achteraan in de keel verbrandt)

Omgevingsfactoren

Gezwollen smaakpapillen kunnen ook worden veroorzaakt door omgevingsfactoren zoals:

• alcoholconsumptie
• blootstelling aan extreem warme of koude voedingsmiddelen
• een voorgeschiedenis van of blootstelling aan radiotherapie van het hoofd en de nek
• slechte mondhygiëne
• een tongpiercing
• het eten van zeer gekruid of zuur voedsel
• medicatie die een sterke zuurreactie op de tong veroorzaakt
• roken / gebruik van tabaksproducten
• snoep of suikerconsumptie (dit kan irritatie, zwelling en ontsteking van de smaakpapillen veroorzaken)
• verandering van merk van tandpasta of mondwater
• warme dranken

Symptomen

Naast de zwelling van de smaakpapillen kunnen andere symptomen optreden, afhankelijk van de oorzaak. De meest voorkomende symptomen zijn:

• Algemeen: verlies van eetlust, gewichtsverlies, gewrichtspijn, gezwollen lymfeklieren, griepachtige symptomen, hoofdpijn, jeuk, koorts, pijn en ongemak, vermoeidheid
• Keel: brokgevoel in de keel, heesheid, keelpijn, slikpijn, slikproblemen
• Mond: blaarvorming in de mondholte en geslachtsorganen, overmatige speekselproductie (kwijlen), verlies van smaak, eetproblemen, zweren in de mondholte
• Tanden: bloedend tandvlees, gezwollen tandvlees
• Tong: verkleuring van het tongoppervlak, roodheid van de tong, witte zweren of rode bultjes op de tong

Alarmsignalen

Als de gezwollen smaakpapillen chronisch zijn of het smaakvermogen aanzienlijk is aangetast, is een bezoek aan de keel-, neus- en oorarts (KNO-arts) aangewezen.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
Een KNO-arts doorloopt de medische geschiedenis van de patiënt. Hij onderzoekt de medische aandoeningen die de patiënt heeft of recent heeft gehad en vraagt naar het medicatiegebruik. Ook luistert hij naar de symptomen die de patiënt ervaart.

Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt de kleur, structuur, uiterlijk en grootte van de tong. Hij onderzoekt met zijn handschoenen de tong om knobbeltjes of andere onregelmatigheden te detecteren. Ook test hij of de patiënt pijn ervaart.

Diagnostisch onderzoek
De arts kan smaaktesten uitvoeren door bepaalde op smaak gebrachte stoffen op de tong van de patiënt aan te brengen. Indien de arts vermoedt dat er sprake is van tongkanker, is een tongbiopsie vereist. Een laboratorium kan dan een verdacht stukje weefsel onderzoeken op de mogelijke aanwezigheid van kanker.

Behandeling

Het behandelen van de onderliggende oorzaak vermindert vaak de zwelling van de smaakpapillen.

Zelfzorg

Levensstijl
De patiënt vermijdt zeer pittige, gekruide, zure, suikerachtige of zoete voedingsmiddelen en dranken die extreem warm of koud zijn. Het stoppen met roken en het vermijden van alcohol kan ook nuttig zijn bij smaakproblemen. Gember, knoflook, peper, yoghurt en probiotica kunnen helpen bij het verminderen van zwelling en ontsteking. Het smaakvermogen kan verder verbeteren door dagelijks meerdere keren met warm zout water te gorgelen en door kleine hoeveelheden ijs op de tong te houden om de zwelling te verminderen. Voldoende hydratatie gedurende de dag is ook belangrijk, vooral wanneer de zwelling van de papillen wordt veroorzaakt door een droge mond of keel.

Mondhygiëne
De patiënt moet zorgen voor goede tand- en mondhygiëne door minstens twee keer per dag de tanden te poetsen en te flossen. Ook het gebruik van een speciale mondspoeling en tandpasta kan noodzakelijk zijn indien een chronische droge mond bijdraagt aan de zwelling van de smaakpapillen.

Professionele medische zorg

Een bacteriële infectie of tandvleesproblemen worden behandeld met antibiotica. Indien de patiënt medicatie gebruikt die leidt tot zwelling van de smaakpapillen, kan de arts soms andere medicatie voorschrijven. De arts kan medicijnen voorschrijven om zure reflux te verminderen, zoals antacida, protonpompremmers (medicijnen die maagzuur verminderen) en H2-receptorblokkers. Voedings- en vitaminetekorten kunnen worden aangepakt met supplementen. Indien de patiënt allergisch is voor bepaalde middelen of stoffen, moet deze worden vermeden.

Prognose van zwelling van papillen

De zwelling van de smaakpapillen verdwijnt doorgaans snel door de ontwikkeling van nieuwe smaakpapillen en door behandeling van de onderliggende aandoening.

Complicaties door smaakverlies

Beschadigde smaakpapillen kunnen het proeven van bedorven voedsel bemoeilijken. Dit kan leiden tot verminderde eetlust en minder plezier in eten. Smaakverlies kan ook bijdragen aan gewichtsverlies en psychische problemen. Het is daarom belangrijk om de oorzaak van de zwelling van de smaakpapillen door een arts te laten vaststellen, zodat complicaties kunnen worden voorkomen en de kwaliteit van leven behouden blijft.