Gezwollen smaakpapillen: Oorzaken van zwelling papillen

Smaakpapillen zijn kleine zintuigen die zich als kleine ronde bultjes aan de achterkant van de tong bevinden. Dankzij de ongeveer tienduizend smaakpapillen zijn mensen in staat om diverse smaken te proeven (zoet, zout, zuur, bitter en hartig). Elke week à om de twee weken worden nieuwe smaakpapillen ontwikkeld door het lichaam. In sommige situaties raken deze papillen beschadigd, verbrand of opgezwollen. Een zwelling aan de smaakpapillen kent diverse oorzaken met telkens hierop afgestemde behandelingen. Houden de gezwollen smaakpapillen aan, dan ontstaat smaakverlies wat gepaard gaat met diverse mogelijke complicaties.

• Oorzaken van gezwollen smaakpapillen
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Alarmsignalen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van zwelling van papillen
• Complicaties door smaakverlies

Oorzaken van gezwollen smaakpapillen

Microvilli (kleine, haarachtige uitsteeksels in de papillen) bezitten sensorische cellen. Deze cellen zorgen voor informatie aan de hersenen. Wanneer schade aan de microvilli ontstaat, is het voor de patiënt niet (meer) goed mogelijk om goed te proeven en ontstaat een smaakverlies.

Risicofactoren

Aandoeningen

Diverse aandoeningen irriteren de smaakpapillen waardoor een zwelling ontstaat zoals:

• afteuze mondzweren (pijnlijke aften in de mond)
• allergieën (voedingsmiddelen, chemicaliën, andere stoffen)
• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• brandwonden, snijwonden of letsels aan de mond die leiden tot een ontsteking en zwelling
• eczeem (chronische huidziekte met droge en jeukende huid)
• een droge keel
• een droge mond (xerostomie)
• een infectie, zoals een virale infectie, een schimmelinfectie of een bacteriële infectie
• gebitsproblemen (een scherpe tand wrijft tegen de papillen waardoor irritatie ontstaat)
• kanker: mondkanker (slikproblemen en gezwel) en tongkanker (zweren, zwelling en pijn aan tonggebied)
• mondspruw (orale candidiasis)
• seksueel overdraagbare aandoeningen zoals orale herpes, orale gonorroe en syfilis
• stress
• systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)
• tongbijten of een ander trauma aan het tonggebied
• transient lingual papillitis (ontstoken of vergrote papillen wat slechts kortstondig verschijnt)
• vitaminetekorten (een tekort aan ijzer, een tekort aan vitamine B of andere missende voedingsstoffen leiden tot een gezwollen tong)
• zure reflux (zuur in de keel komt omhoog en verbrandt de smaakpapillen achteraan in de keel)

Omgevingsfactoren

Gezwollen smaakpapillen resulteren uit enkele factoren uit de omgeving zoals:

• alcohol drinken
• de blootstelling aan extreem warme of koude gerechten
• een geschiedenis van of blootstelling aan radiotherapie van het hoofd en de nek
• een slechte mondhygiëne
• een tongpiercing
• het eten van zeer gekruid of zuur voedsel
• medicatie die erg zuur is op de tong
• roken / het gebruik van tabaksproducten
• suiker of snoep eten (dit veroorzaakt mogelijk irritatie, een zwelling en ontsteking aan de smaakpapillen)
• verandering van merk van tandpasta of mondwater
• warme dranken drinken

Symptomen

Naast de zwelling van de smaakpapillen verschijnen andere symptomen, die afhankelijk zijn van de oorzaak. De meest voorkomende symptomen zijn:

• algemeen: een verlies van eetlust, gewichtsverlies, gewrichtspijn, gezwollen lymfeklieren, griepachtige symptomen, hoofdpijn, jeuk, koorts, pijn en ongemak, vermoeidheid
• keel: een brokgevoel in de keel, heesheid, keelpijn, slikpijn, slikproblemen
• mond: blaarvorming in de mondholte en geslachtsorganen, een overmatige speekselproductie (kwijlen), een verlies van smaak, eetproblemen, zweren in de mondholte
• tanden: bloedend tandvlees, gezwollen tandvlees
• tong: een verkleuring van het tongoppervlak, roodheid van de tong, witte zweren of rode bultjes op de tong

Alarmsignalen

Als een patiënt chronisch gezwollen smaakpapillen heeft of het smaakvermogen is getroffen, dan is een bezoek aan de keel- neus- en oorarts (KNO-arts) aangewezen.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
Een KNO-arts doorloopt de gezondheidsgeschiedenis van de patiënt. Hij bekijkt bijvoorbeeld welke medische aandoeningen de patiënt heeft of recent gehad heeft en bevraagt de patiënt ook over het medicatiegebruik. Hij luistert verder naar de aanwezige symptomen van de patiënt.

Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt de kleur, de structuur, het uiterlijk en de grootte van de tong. Hij onderzoekt met zijn handschoenen de tong om knobbeltjes of andere onregelmatigheden in de tong op te sporen. Ook test hij of de patiënt pijn ervaart.

Diagnostisch onderzoek
Daarna zet de arts mogelijk smaaktesten in. Hij legt dan op de tong van de patiënt bepaalde op smaak gebrachte stoffen. Als een arts vermoedt dat een patiënt tongkanker heeft, is een tongbiopsie vereist omdat een laboratorium dan een verdacht stukje weefsel kan onderzoeken op de eventuele aanwezigheid van kanker aan de tong.

Behandeling

Het behandelen van het onderliggend probleem vermindert vaak de gezwollen smaakpapillen.

Zelfzorg

Levensstijl
De patiënt vermijdt erg pittige, gekruide, zure, suikerachtige of zoete voedingsmiddelen en zeer warme en koude dranken. Stoppen met roken en het drinken van alcohol is een ander nuttig advies wanneer smaakproblemen aanwezig zijn. Gember, knoflook, peper, yoghurt en probiotica verminderen de zwelling en ontsteking. Het smaakvermogen verbetert voorts door dagelijks meerdere malen met warm zout water gorgelen en door kleine hoeveelheden ijs op de tong houden om de zwelling te verminderen. Ook voldoende drinken overdag is nodig, zeker wanneer de zwelling van de papillen ontstaat door een droge mond of keel.

Mondhygiëne
De patiënt zorgt voor een goede tand- en mondhygiëne. Hij moet minstens twee keer per dag de tanden poetsen en flossen. Ook gebruikt hij een speciale mondspoeling en tandpasta indien een chronische droge mond leidt tot de zwelling van de smaakpapillen.

Professionele medische zorg

Een bacteriële infectie of tandvleesproblemen behandelt de arts met antibiotica. Neemt de patiënt medicatie die leidt tot de zwelling van de smaakpapillen, dan zet de arts soms andere medicatie in. De arts zet medicijnen in om zure reflux te verminderen, zoals antacida, protonpompremmers (medicijnen die het maagzuur verminderen) en H2-receptorblokkers. Voedings- en vitaminetekorten moet de patiënt aanpakken door het nemen van supplementen. Is de patiënt allergisch voor bepaalde middelen of stoffen, dan vermijdt hij deze tot slot.

Prognose van zwelling van papillen

Door de ontwikkeling van nieuwe smaakpapillen, verdwijnt de zwelling snel. Ook door het behandelen van de onderliggende aandoening herstellen de gezwollen smaakpapillen.

Complicaties door smaakverlies

Het proeven van bedorven voedsel is niet mogelijk wanneer de smaakpapillen beschadigd zijn. De eetlust is bovendien verminderd, en patiënten genieten ook niet meer van het proeven van eten. De patiënt krijgt door het smaakverlies sneller te maken met een verlies van gewicht en psychische problemen. Het is bijgevolg belangrijk om de oorzaak van de zwelling van de smaakpapillen op te laten sporen door de arts, zodat deze complicaties niet tot stand hoeven te komen. Hierdoor houden de smaaksensaties aan en ontstaat geen verminderde kwaliteit van leven.