22q11.2 deletiesyndroom: Multisystemische aandoening

Het 22q11.2-deletiesyndroom is een genetische aandoening die ontstaat door het ontbreken van een klein segment van chromosoom 22. Deze deletie resulteert in een slechte ontwikkeling van verschillende lichaamssystemen, waaronder het hart, de hersenen, het immuunsysteem, de bijschildklieren, het skelet en het gehemelte. De symptomen van deze aandoening zijn zeer variabel en kunnen zich op verschillende manieren manifesteren, meestal duidelijker naarmate het kind ouder wordt. De behandeling vereist vaak een multidisciplinair team van specialisten, aangezien er anno augustus 2024 nog geen genezing mogelijk is. De prognose varieert sterk afhankelijk van de ernst van de symptomen en de betrokken orgaansystemen.

• Synoniemen van 22q11.2-deletiesyndroom
• Epidemiologie van het 22q11.2-deletiesyndroom
• Oorzaken: Willekeurige deletie van chromosoom 22
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Beperkte thymusklierfunctie
• Gespleten gehemelte
• Hartafwijkingen
• Hypoparathyreoïdie
• Psychische stoornissen en geestelijke gezondheidszorg
• Prognose van het 22q11.2-deletiesyndroom
• Complicaties

Synoniemen van 22q11.2-deletiesyndroom

Het 22q11.2-deletiesyndroom staat ook bekend onder verschillende andere namen, waaronder:

• 22q11.2DS
• Autosomaal dominante Opitz G/BBB-syndroom
• CATCH22
• Conotruncale anomalie gezichtssyndroom (CTAF)
• Cayler cardiofaciaal syndroom
• Conotruncaal syndroom
• Deletie 22q11.2-syndroom
• DiGeorge-syndroom
• Sedlackova-syndroom
• Shprintzen-syndroom
• Velo-cardio-faciaal syndroom
• Velocardiofaciaal syndroom (VCFS)

Epidemiologie van het 22q11.2-deletiesyndroom

Het 22q11.2-deletiesyndroom komt voor bij ongeveer 1 op de 4.000 pasgeborenen. Aangezien sommige patiënten slechts milde symptomen vertonen of verkeerd worden gediagnosticeerd, kan het daadwerkelijke aantal mensen met deze aandoening hoger liggen.

Oorzaken: Willekeurige deletie van chromosoom 22

Het 22q11.2-deletiesyndroom wordt veroorzaakt door een deletie van een klein segment op chromosoom 22 (22q11.2), waarbij 30 tot 40 genen verloren gaan. Deze deletie gebeurt vaak willekeurig tijdens de bevruchting, zowel aan de kant van de moeder als de vader. Hierdoor kunnen verschillende lichaamssystemen zich abnormaal ontwikkelen. In zeldzame gevallen is de aandoening erfelijk, en ongeveer 10% van de patiënten erft het via een autosomaal dominant patroon.

Symptomen

De symptomen van het 22q11.2-deletiesyndroom variëren sterk, afhankelijk van de aangetaste organen en systemen. Deze symptomen kunnen mild tot ernstig zijn en zijn vaak al vanaf de geboorte aanwezig, hoewel ze soms pas later duidelijk worden. De kenmerkende gezichtskenmerken van deze aandoening zijn vaak subtieler of zelfs afwezig bij mensen van niet-blanke afkomst.

Mogelijke symptomen zijn onder andere:

• Abnormale gelaatstrekken zoals een lang gezicht, micrognathie (onderontwikkelde kin), kleine tanden, neerwaartse mondhoeken, laag aangezette en misvormde oren, en oculair hypertelorisme (ver uit elkaar staande ogen)
• Ademhalingsproblemen
• Auto-immuunziekten zoals idiopathische trombocytopenie purpura, auto-immune hemolytische anemie, auto-immune artritis, en schildklierafwijkingen
• Bijschildklierafwijkingen, waaronder hypoparathyreoïdie (verminderde activiteit van de bijschildklier) met mogelijk hypocalciëmie (laag calciumgehalte in het bloed) en toevallen
• Cyanose (blauwkleuring van de huid) door hartafwijkingen zoals een ventrikelseptumdefect, truncus arteriosus en tetralogie van Fallot
• Gespleten gehemelte of andere gehemeltestoornissen, die kunnen leiden tot voedingsproblemen
• Vertraagde groei en ontwikkeling, inclusief spraak- en andere ontwikkelingsstoornissen
• Frequente infecties door een slecht werkend immuunsysteem
• Gedragsproblemen zoals ADHD en autismespectrumstoornissen
• Gehoorverlies
• Oogproblemen zoals coloboom, cataract, strabismus (scheelzien), ptosis (hangend ooglid), amblyopie (lui oog), en sclerocornea (verharding van het hoornvlies)
• Problemen met de ontwikkeling van het strottenhoofd, de luchtpijp en de slokdarm (laryngotracheo-oesofageale anomalieën)
• Psychische stoornissen zoals schizofrenie, depressie, angst, en bipolaire stoornissen
• Skeletafwijkingen zoals extra vingers of tenen, wigvormige ruggengraatbotten, craniosynostose (vroegtijdige fusie van de schedelnaden), en scoliose (zijwaartse kromming van de wervelkolom)
• Thymusklierafwijkingen zoals een T-lymfocytentekort, wat kan leiden tot ernstige infecties
• Verhoogd risico op vormen van kanker zoals hepatoblastoom, niercelcarcinoom en Wilms-tumor (nierkanker bij kinderen)

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van het 22q11.2-deletiesyndroom wordt meestal gesteld door middel van een specifieke bloedtest, genaamd FISH-analyse (Fluorescent In Situ Hybridisatie). Deze test wordt vaak uitgevoerd wanneer een baby of kind een aangeboren hartafwijking heeft, omdat bepaalde hartafwijkingen sterk geassocieerd zijn met dit syndroom.

Behandeling

De behandeling van het 22q11.2-deletiesyndroom vereist vaak een multidisciplinair team van specialisten, waaronder een cardioloog, chirurg, endocrinoloog, ergotherapeut, fysiotherapeut, geneticus, immunoloog, kinderarts, logopedist en een specialist in infectieziekten. De behandeling richt zich op het ondersteunen van de symptomen, aangezien er anno augustus 2024 nog geen genezing mogelijk is.

Beperkte thymusklierfunctie

Bij patiënten met een slecht werkende thymus is het immuunsysteem verzwakt, waardoor ze vatbaar zijn voor infecties. Vaccinatie is noodzakelijk om bescherming te bieden. Als de thymus ernstig is aangetast, kan een thymusweefseltransplantatie, beenmergtransplantatie, stamceltransplantatie of transplantatie van ziektebestrijdende bloedcellen nodig zijn.

Gespleten gehemelte

Chirurgische correctie is meestal nodig voor patiënten met een gespleten gehemelte of andere gehemeltestoornissen.

Hartafwijkingen

De meeste hartafwijkingen worden chirurgisch gecorrigeerd.

Hypoparathyreoïdie

Behandeling voor hypoparathyreoïdie omvat het toedienen van vitamine D- en calciumsupplementen, en mogelijk parathyroïdhormoon.

Psychische stoornissen en geestelijke gezondheidszorg

Patiënten met psychische stoornissen zoals schizofrenie of depressie hebben baat bij begeleiding door therapeuten, psychologen of psychiaters. Medicatie kan ook nodig zijn om de symptomen te beheersen.

Prognose van het 22q11.2-deletiesyndroom

De prognose voor patiënten met het 22q11.2-deletiesyndroom is sterk afhankelijk van de specifieke symptomen en de betrokken orgaansystemen. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om complicaties te minimaliseren en de levenskwaliteit te verbeteren.

Complicaties

Patiënten met ernstige hartafwijkingen of problemen met het immuunsysteem lopen een verhoogd risico op een verkorte levensduur. In gevallen waar de thymusklier afwezig is en T-cellen ontbreken, kan vroegtijdig overlijden optreden.