Essentiële tremor: Bevingen aan hand en andere lichaamsdelen

Essentiële tremor (goedaardige tremor, familiale tremor of idiopathische tremor) is een progressieve neurologische aandoening. De patiënt ervaart hierbij oncontroleerbare bevingen in de armen, handen of vingers, maar soms zijn ook andere lichaamsdelen aangetast. Bij een inspanning ontstaan de symptomen terwijl deze afnemen in rust en ontspanning. Medicijnen en enkele medische procedures behandelen de bevingen, al is het niet altijd nodig om bij milde trillingen een behandeling te krijgen.

• Epidemiologie van trillingen aan hand en andere lichaamsdelen
• Oorzaken van neurologische aandoening
• Risicofactoren van bewegingsstoornis
• Symptomen: Bevingen aan hand bij beweging
• Armen
• Andere lichaamsdelen
• Andere symptomen
• Verergering van tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van essentiële tremor
• Prognose van bewegingsstoornis

Epidemiologie van trillingen aan hand en andere lichaamsdelen

Essentiële tremor komt op elke leeftijd voor, maar komt het vaakst voor in het latere leven. De prevalentie van essentiële tremor bedraagt ongeveer 4% bij veertigplussers en is nog hoger bij patiënten vanaf het zesde decennium.

Oorzaken van neurologische aandoening

De oorzaak van de bewegingsstoornis is anno oktober 2020 onbekend. Veel patiënten hebben wel familieleden met de neurologische aandoening. Bij ongeveer de helft van de patiënten is er sprake van een genetische mutatie (wijziging). Het overervingspatroon is meestal autosomaal dominant. Mogelijk spelen bepaalde toxinen (gifstoffen) een rol, zoals het neurotoxine harmaan of harmaline. Hogere niveaus van het neurotoxine gaan gepaard met een grotere ernst van de tremoren. De blootstelling aan het toxine vindt plaats bij het eten van rundvlees, varkensvlees en kip. De hoge lipide-oplosbaarheid van harmaline maakt de ophoping van het toxine in het hersenweefsel mogelijk.

Risicofactoren van bewegingsstoornis

Patiënten met bepaalde neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen), parkinsonisme en migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn) zijn vaker getroffen door essentiële tremor.

Symptomen: Bevingen aan hand bij beweging

Armen

De symptomen van essentiële tremor beginnen meestal langzaam aan één kant van het lichaam en verergeren bij beweging. Essentiële tremor presenteert zich over het algemeen als een ritmische tremor (4-12 Hz) die alleen optreedt wanneer de handen een bepaalde houding aannemen, zoals een glas of een lepel vasthouden, schrijven of het uitstrekken van de handen. Patiënten met essentiële tremor ervaren hierdoor oncontroleerbaar bevende handen (handtremoren). Hierdoor ontstaan milde tot ernstige problemen in het dagelijks leven waardoor onder andere volgende zaken niet (meer goed) lukken:

• een naald inrijgen
• eten
• in een rechte lijn knippen
• zich aankleden
• zorgen voor persoonlijke hygiëne

De beving neemt vaak af met rust of ontspanning.

Andere lichaamsdelen

De beving verschijnt soms ook aan de benen, in het hoofd (de nek), de kaak en de stem, evenals in andere lichaamsgebieden. De beving start wel steeds in de armen en verspreidt zich vervolgens bij sommige patiënten naar deze andere gebieden. Vrouwen ervaren sneller dan mannen de hoofdtremor. Andere soorten tremor zijn mogelijk, zoals posturale tremor van de uitgestrekte armen, de intentietremor van de armen en rusttremor in de armen.

Andere symptomen

Sommige patiënten kampen bovendien met evenwichtsproblemen. Loopproblemen bij essentiële tremor komen vaak voor. Ongeveer de helft van de patiënten heeft dystonie (bewegingsstoornis met spierspasmen en contracties) waaronder cervicale dystonie (abnormale bewegingen van hoofd en nek), schrijfkramp, krampachtige dysfonie en craniale dystonie. Een verlies van het reukvermogen is gebruikelijk bij de ziekte van Parkinson maar is ook mogelijk bij patiënten met essentiële tremor.

Verergering van tekenen

Enkele risicofactoren verergeren de symptomen:

• angst
• cafeïne
• een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie)
• een ziekte
• elke vorm van fysieke of mentale stress
• koude en hitte
• lithiumzouten
• prestatiesituaties (een cheque uitschrijven, een presentatie geven, …)
• roken
• sommige antidepressiva

Diagnose en onderzoeken

Een neuroloog diagnosticeert essentiële tremor op basis van de symptomen en een neurologisch onderzoek. Er zijn geen diagnostische onderzoeken om de bewegingsstoornis vast te stellen.

Behandeling van essentiële tremor

Niet bij alle patiënten met essentiële tremor is een behandeling nodig, maar er zijn veel behandelingsopties afhankelijk van de ernst van de symptomen. Cafeïne, roken en stress vermijden en een goede nachtrust zijn aanbevolen. De arts zet medicatie in zoals bètablokkers en anti-epileptica. Wanneer medicijnen de tremor niet onder controle krijgen of als de patiënt geen medicatie tolereert, zijn botulinumtoxine (botoxinjecties), diepe hersenstimulatie of ergotherapie nuttige behandelingsmethoden. De elektroden voor diepe hersenstimulatie plaatst de arts meestal in het tremorcentrum van de hersenen. Een MRI-geleide hoge intensiteit gerichte echografie is een niet-chirurgische behandelingsoptie voor patiënten met essentiële tremor waarbij medicijnen niet effectief zijn.

Prognose van bewegingsstoornis

Hoewel essentiële tremor vaak mild is, hebben patiënten met ernstige tremor moeite met het uitvoeren van veel activiteiten in het dagelijks leven. Essentiële tremor is over het algemeen langzaam of snel progressief. In ernstige gevallen is de aandoening invaliderend.

Lees verder

• Handtremoren: Oorzaken van bevingen aan hand of handen
• Tremoren (bevingen): Typen en behandeling van trillingen